Eaha to roto?

Tuahine Hermine Schmidt

18 NO EPERERA 2024
HEREMANI

Hermine Schmidt: I rotopu i te mau Ite no Iehova tei ora mai i te aua haavîraa Nazi, o ˈna te hopea tei pohe mai i te 98raa o to ˈna matahiti

Hermine Schmidt: I rotopu i te mau Ite no Iehova tei ora mai i te aua haavîraa Nazi, o ˈna te hopea tei pohe mai i te 98raa o to ˈna matahiti

Hermine, hou a tuuhia ˈi o ˈna i te aua haavîraa i Stutthof

I te 31 no Mati 2024, ua pohe o tuahine Hermine Schmidt, i te 98raa o to ˈna matahiti. I rotopu i te mau Ite no Iehova atoa tei tuuhia i roto i te hoê aua haavîraa Nazi no to ratou faaroo, o ˈna te hopea tei pohe mai.

Ua fanauhia Hermine i te 13 no Novema 1925 i te oire o Gdańsk. I teie nei, e tuhaa fenua tera oire no Poronia. O Oskar e Frieda Koschmieder to ˈna na metua e e Ite no Iehova raua. Ua haapii raua ia ˈna e nafea ia tiaturi papu e ia faaite i te faaroo puai ia Iehova. I 1939, ua haru te mau Nazi i te oire Gdańsk. I reira i haamata ˈi te hoê tau hamani-ino-raa rahi i nia i te mau Ite no Iehova. I taua taime ra, ua pûpû Hermine i to ˈna ora ia Iehova e ua bapetizohia o ˈna i te 2 no Me 1942, i te 16raa o to ˈna matahiti.

I te matahiti i muri iho, i Tiunu 1943, ua tapea te mau Nazi ia Hermine, i te 17raa o to ˈna matahiti. Ua tapea-faahou-hia o ˈna i Eperera 1944 e ua tuuhia o ˈna i te aua haavîraa i Stutthof. A haamanaˈo ai i taua taime ra, ua parau Hermine: “Auê ïa tupuraa fifi mau ta ˈu i faaruru! Ua faahaamahia e ua haamauiui-rahi-hia matou. Ua imi te Gestapo i te mau ravea atoa no te faahahi ê ia ˈu. E ere au i te hoê aito. E tamahine noa hoi au. Tera râ, ua ite papu vau eaha te mea tia ia rave. E mea tia ia vai taiva ore e ia hinaaro papu e haa ia au i to ˈu manaˈo haava. A na reira ˈi, e fanaˈo oe i te hau: Te hau o te feruriraa e te hau e to oe Atua.”

Horst e Hermine i Mati 1995

Hoê matahiti i muri iho, i Eperera 1945, ua tae te nuu Rusia i pihai iho i te aua haavîraa i Stutthof. Ua faahepo te mau Nazi i e rave rahi taata mau auri ia haere na nia i te mau poti e ua faaruehia ratou i nia i te miti. Aita hoi te mau Nazi i hinaaro ia faatiamâhia ratou e te nuu Rusia. Ua faaorahia Hermine e 370 atu taata. Ua taverehia to ratou poti i Møn, te hoê motu no Danemata, i Me 1945. I muri iti aˈe, ua amui-faahou-hia o Hermine e to ˈna na metua.

I 1947, ua faaipoipo Hermine ia Horst Schmidt. Ua patoi Horst i te riroraa mai ei faehau e ua hapono huna o ˈna i te mau papai Bibilia i te taime i opanihia ˈi te ohipa a te mau Ite no Iehova. Ua tuuhia o ˈna i mua i te tiripuna, ua faautuahia o ˈna i te pohe e ua tapeahia i te fare tapearaa i Brandenburg-Görden. Ua faatiamâhia te mau taata atoa tei tapeahia i reira i te 27 no Eperera 1945, tau taime na mua ˈtu i te mahana e haapohehia ˈi o Horst. Ua faaipoipohia Horst e Hermine e 63 matahiti i te maoro, tae roa ˈtu i to Horst poheraa i 2010.

E rave rahi matahiti to te Schmidt faatiaraa ˈtu i to raua aamu. I roto i te hoê uiuiraa manaˈo i 1998, ua parau Hermine no nia i to ˈna oraraa taiva ore: “E ere roa ˈtu i te mea ohie no ˈu. Tera râ, ua ora vau hoê oraraa faahiahia roa. Aita vau e hinaaro e taui i te tahi noa ˈˈe mea.”

Te mauruuru nei matou i te hiˈoraa o Hermine tei vai taiva ore noa ˈtu te mau tamataraa. Te hinaaro nei matou e pee i to ˈna faaroo ma te faaoti papu e faaite i te itoito e i te faaroo puai, a tiaturi papu ai e e paruru noa Iehova i ta ˈna mau tavini taiva ore.—Salamo 31:23, 24.