U Ôron Takerada u Aerenakaa Asav-asav
Mkaanem ma Yehova Ma Uma Je
U Ôron Takerada u Aerenakaa Asav-asav
TAKERADA u Aerenakaa ôr er tiônnongo u Kristu yange hii shi samber yô. Ka ortwer Luka a nger takerada u Aerenakaa ye, man yange nger akaa a dedoo sha tom u Mbakristu er ken atô u anyom 28, hii ken inyom i sha 33 zan zan 61 la.
Vegher u hiihii u Aerenakaa ne hemba ôron kwagh u tom u apostoli Peteru, vegher u sha uhar la di hemba ôron kwagh u tom u apostoli Paulu. Luka yar tom a ishember i “se” la u tesen ér un kpa yange un nenge akaa agen a mbaapostoli er la. Aluer se ver ishima sha akaa a i nger ken takerada u Aerenakaa la yô, aa wase se se hemba lun a iwuese sha tahav mbu Mkaanem ma Aôndo man icighan jijingi na a lu a mi la. (Heb. 4:12) Shi ua mgbegha se se lu a ieren i tangen iyol ga la shi ua seer taver jighjigh wase sha kwagh u Tartor kpaa.
PETERU ER TOM A “UISHINDAN MBA TARTOR”
Mbaapostoli yange mba ngohol icighan jijingi yô, ve er tom u pasen loho u dedoo vangertiôr. Peteru hii eren tom a “uishindan mba tartor u Sha” la sha u bughun Mbayuda “mba ve rumun kwaghôron na la” kua mba ve nyôr Mbayuda la gbenda u zuan a mfe man ian i nyôron ken Tartor u Aôndo. (Mat. 16:19; Aer. 2:5, 41) Yange i tôv mbahenen a ican tsung nahan ve sambe, kpa kwagh ne na yô, ve seer samber a loho u dedoo sha ajiir agen.
Mbaapostoli mba ken Yerusalem mba ongo ér Mbasamaria lumun kwaghôron u Aôndo yô, ve tindi Peteru man Yohane hen a ve. Peteru er tom a ishindan i sha uhar la sha u bughun Mbasamaria gbenda u nyôron ken Tartor u Aôndo. (Aer. 8:14-17) A shi nan kpa, shighe u i nder Yesu shin ku tsa kuma inyom i môm la, Saulu u ken gar u Tarsu gema inja na hingir Orkristu. Ken inyom i 36 la, Peteru er tom a ishindan i sha utar la zum u i haa mbaipusu mba ken akuraior icighan jijingi la.—Aer. 10:45.
Mbamlumun sha Mbampin mba sha Akaa a ken Ruamabera:
2:44-47; 4:34, 35—Mbananjighjigh yange ve tee akaa a ve shi ve kar mbagenev inyaregh ki ve zua a mi la sha ci u nyi? Mbakpishiv mba yange ve hingir mbananjighjigh mba ve mough sha ajiir a icaa ve va ken Yerusalem la lu a kwaghyan kpishi u vea lu ken Yerusalem shighe gôgônan ga. Kpa yange sar ve u lun ken Yerusalem shighe naleghaa sha u seer henen kwagh u jighjigh ve u he la shi pasen mbagenev loho u dedoo kpaa. Anmgbianev mbagenev yange ve tee akaa a ve, nahan ve na mbaatsanev inyaregh ki ve zua a mi la sha u wasen ve.
4:13—Peteru man Yohane yange ve fa takerada gaa? Ei, yange ve fa takerada. Ior yange ve kaa ér mba ior mba “fan takerada yum kpaa ga” sha ci u ve za makeranta u kwaghaôndo ga.
5:34-39—Er nan ve Luka fa kwagh u Gamaliel ôr ken Mkohol u Mbaajiriv ve tseegh laa? Akaa nga atar a a tese ér kwagh a fatyô u lun nahan yô. (1) Paulu u vande henen kwagh sha ikyev i Gamaliel la ôr Luka; (2) Luka yange pine ma orgen ken Mkohol u Mbaajiriv u nan zungwen mhôônom yô, er Nikodemu nahan. (3) Aôndo pase Luka kwagh ne.
7:59—Sefanu yange lu eren msen hen Yesuu? Ei, yange lu eren msen hen Yesu ga. Ka Yehova Aôndo tseegh i gbe u se civir ye, nahan ka hen a na tseegh i gbe u se eren msen ye. (Luka 4:8; 6:12) Luun er Sefanu yange una lu eren msen jighilii yô, ma er msen hen Yehova ken iti i Yesu. (Yoh. 15:16) Kpa hen shighe ne, Sefanu nenge a “Wan u or” ken mpase u sha mnenge, “tile ken uwegh ku yanegh ku Aôndo.” (Aer. 7:56) Er Sefanu fa ér i na Yesu tahav mbu nderen mbakpenev yô, a kaa a Yesu jighilii ér a kura uma na, kpa lu msen er ga.—Yoh. 5:27-29.
Ityesen hen Avese:
1:8. Ka icighan jijingi a wasen mbacivir Yehova u pasen loho u dedoo tseren tar cii ye.
4:36–5:11. Yange i yilan Yosev, or u Shiperu la ér Barnaba, inja na yô, “wan u surun ishima.” A shi nan kpa, mbaapostoli yilan un ér Barnaba sha ci u lu or u fan kwagh, u lun ishima legh legh, u soon u wasen mbagenev yô. Nahan doo u se dondo ieren na la, se gema se palegh ieren i Anania man Safira mba ve eren kwagh sha atseregh la.
9:23-25. U palegh mbaihyomov asev sha er se za hemen u pasen kwagh la tese ér se mba mbacian kwagh ga.
9:28-30. Aluer gba u se pase kwagh hen ma haregh, shin se pase ior mbagenev mba vea soo u vihin mlu wase vea Yehova la kwagh yô, doo u se er kwagh sha kwaghfan shi se tsua a tsua ajiir a se pase kwagh her man shighe u se pase kwagh la kpaa.
9:31. Doo u se wa jighjigh wase inyatine sha u henen Bibilo shi gbidyen kwar sha mi shighe u se tagher a tôvacan ga yô. Kwagh ne una wase se u cian Yehova sha u eren sha kwagh u se hen la shi pasen kwagh kpoghuloo kpaa.
PAULU PASE KWAGH KPOGHULOO
Ken inyom i 44 la, Agabu va ken Antioki, ape Barnaba vea Saulu lu ker kuma “inyom i môm,” ve lu tesen ior kwagh la. Agabu tsengaôron ér “zegejen una gba,” man anyom nga kar ahar yô, kwagh ne va er sha mi vough. (Aer. 11:26-28) Zum u Barnaba man Saulu “kure tom ve u nan anmgbianev iwasen ken Yerusalem yô,” ve hide ken Antioki. (Aer. 12:25, NW ) Saulu hingir Orkristu anyom nga kar 12 yô, icighan jijingi tindi un man Barnaba ken inyom i 47 la ér ve za er tom mishen. (Aer. 13:1-4) Ka ker ken inyom i 48 la yô, ve hide ken Antioki “ape i vande nan ve sha ikyev i mrumun u sha mhôôn u Aôndo” la.—Aer. 14:26.
Iwer ngi kar itiankarinyiin yô, Paulu, (u i yilan un kpaa ér Saulu la) tsua Shila ér a lu ikyar tom na, maa ve yem zende u mishen u sha uhar la. (Aer. 15:40) Mba ngur yemen yô, Timoteu man Luka kpa za kohol ve. Luka yange saa ken Filipi, Paulu di gema yem ken Atene shi kar yem ken Korinte za kohol Akula man Prishila, tsa vea ve inyom i môm man iwer ataratar. (Aer. 18:11) Paulu undu Timoteu man Shila ken Korinte gema kua a Akula man Prishila ve nyôr tso ve yem ken Shiria ken mhii u i inyom i 52 la. (Aer. 18:18) Akula man Prishila yange ve dondo un ve yem ken Efese maa ve za lu ker.
Paulu yange tse ken Antioki u Shiria deghôô yô, a mough zende na u mishen u sha utar la ken inyom i 52. (Aer. 18:23) “Kwagh u Ter za hemen” ken Efese “sha agee tsung, hemba kpaa.” (Aer. 19:20) Paulu yange tsa ker kuma anyom atar. (Aer. 20:31) Paulu lu ken Yerusalem sha shighe u Pentekosti u inyom i 56 la. Shighe u mbahemenev kôr Paulu la, a pase ve kwagh a mciem shio. Yange i kôr Paulu i za wuhe ken iyou ken Roma anyom ahar (alaghga lu ken inyom i 59 zan zan 61 la), er lu ker la, a lu ôron kwagh u Tartor shi “tesen akaa a sha Ter Yesu Kristu.”—Aer. 28:30, 31.
Mbamlumun sha Mbampin mba sha Akaa a ken Ruamabera:
14:8-13—Hii nan ve ior mba ken Lisetera yila ‘Barnaba ér Seuse man Paulu di ér Hereme’? Ken kwaghalôm u Mbagrika yô, Seuse lu tor u mbaaôndo, shi ior fa er wan na u nomso u i yilan un ér Hereme la di fa kwaghôron kpishi yô. Er Paulu lu hemen a imo sha kwaghôron yô, ior i Lisetera yila un ér Hereme, Barnaba di ve yila un ér Seuse.
16:6, 7—Hii nan ve icighan jijingi yange Paulu vea akar a na u pasen kwagh ken haregh u Ashia man Bitinia? Lu sha ci u mbapasenkwagh lu a ngee hen shighe la ga. Nahan icighan jijingi tese ve ér ve za pase kwagh sha ajiir a ior vea hemba veren ato la.
18:12-17—Shighe u mbanengen lu gbidyen Sostene la, hii nan ve Galiou u lu Gomna la bugh zwa ga? Alaghga Galiou hen ér ka sha mi je i lu gbidyen or u yange tuur ior ken ijime ve gbidye Paulu la ye. Kpa kwagh ka a er i doo yô, adooga ayôôso ne na yô Sostene hingir Orkristu. Nahan Paulu hingir u yilan Sostene ér “anmgbian” wase.—1 Kor. 1:1.
18:18—Ka iceghzwa i nyi Paulu yange eree? Mbafantakerada mbagenev kaa ér Paulu yange er iceghzwa i Ornaseri. (Num. 6:1-21) Kpa Bibilo yô pase iceghzwa i Paulu er la jighilii ga. Heela tseegh ga, aluer Paulu yange er iceghzwa la cii ve hingir Orkristu shin lu shighe u hingir Orkristu la er i̱ ye, shin una lu hiin a hii iceghzwa la shin una lu kuren a kure i̱ kpa Ruamabera pase ga. Er i lu cii kpa, iceghzwa i Paulu er la lu kwaghbo ga.
Ityesen hen Avese:
12:5-11. Doo u se eren msen sha ci u anmgbianev asev.
12:21-23; 14:14-18. Herode yange ngohol icivir i i lu sha ci u Aôndo tseegh yô. Kpa Paulu man Barnaba yô, ve venda icivir i í na ve la sha kwaghfan fese je. Nyityô kwagh i se er sha u civir Yehova cii kpa, doo u se ker icivir sha mi ga.
14:5-7. Aluer se mba eren kwagh sha kwaghfan yô, kwagh ne una wase se za hemen u civir Aôndo sha ishimataver.—Mat. 10:23.
14:22. Mbakristu fa ér a tôv ve a ican. Nahan mba palegh tôvacan sha u nyiman jighjigh u nan ve ga.—2 Tim. 3:12.
16:1, 2. Doo u agumaior a ken Kristu aa er tom u i ne ve ken tiônnongo la kpoghuloo, shi vea sôn Yehova ér a wase ve sha er vea lu a iti i dedoo vea na yô.
16:3. Doo u se er hanma kwagh u Ruamabera a lumun a mi cii sha er se wase mbagenev ve ngohol loho u dedoo yô.—1 Kor. 9:19-23.
20:20, 21. Kwaghpasen u sha uya uya ka gbenda u hange hange u eren tom u pasen loho u dedoo.
20:24; 21:13. Hemba doon u se za hemen u civir Aôndo sha mimi a u keren ser se kura uma wase.
21:21-26. Doo u se ngohol kwaghwan u dedoo a ishima i môm.
25:8-12. Doo u Mbakristu vea er tom a ian i civir Aôndo i tar u ve lu her u ne la sha ci u “mpaleghyol u Loho u Dedoo man shi mtim u i tim u la kpaa.”—Fil. 1:7.
26:24, 25. Se pase nen ior “akaa a mimi man a a lu sha kwaghfan” la, aa lu “or u nan lu ken uma u sha marami” la ibumekwagh je kpaa.—1 Kor. 2:14.
[Picture on page 30]
Lu hanma shighe Peteru er tom a ‘uishindan mba tartoro’?
[Picture on page 31]
A iwasen i icighan jijingi shio yô, se fatyô u eren tom u pasen kwagh tar sha won cii ga