Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

E te Silafia?

E te Silafia?

O ā faigatā na feagai ma Herota i le toe fausiaina o le malumalu i Ierusalema?

Sa fausia e Solomona le malumalu i Ierusalema i se mea maupuʻepuʻe, ma fausia pā puipui i le itu i sasaʻe ma sisifo ina ia mafai ai ona maua ni vaega laugatasi e faataamilo i le malumalu paia. Sa manaʻo Herota i se malumalu e sili atu ona mataʻina nai lo o le malumalu na fausia e Solomona. O lea na ia toe faafou ai ma faatelē le malumalu na iai muamua.

Sa faalautele atu e le ʻaufaigaluega a Herota le vaega laugatasi i le itu i mātū o le malumalu, ae faalautele atu i le itu i saute le tulaga o le malumalu i le 105 futu (32 m). Ina ia mafai ona faia faapea, sa fatufatu ni maa ina ia faalautele atu ai le tulaga, ma fausia se pā puipui mafiafia i le mea e gata mai ai le tulaga. O nisi vaega o lenei pā puipui na oo atu le maualuga i le 165 futu (50 m).

E leʻi manaʻo Herota e faatigā faalogona o tagata Iutaia, pe faalavelavea auaunaga ma taulaga e faia i le malumalu. Ua taʻua e Josephus, o se tusitala o le talafaasolopito mai i Iutaia, sa oo lava foʻi ina toleni e Herota ositaulaga Iutaia ina ia avea ma ē e atiina pā maa ma ē kamuta, ina ia aua neʻi iai ni tagata faigaluega ese e ulu atu i nofoaga paia.

Na maliu Herota e leʻi māeʻa le galuega. E oo ane i le 30 T.A., ua 46 tausaga talu ona faia le galuega o le toe fausia o le malumalu. (Ioane 2:20) I le ogatotonu o le uluaʻi senituri T.A., na faamāeʻa ai e Akeripa II le galuega, o ia lea o le atalii o le atalii o le atalii o Herota.

Aiseā na manatu ai tagata Melita i le aposetolo o Paulo o se fasioti tagata?

O loo fasi e le atua fafine o le faamasinotonu (agavale) le atua fafine o le lē faamasinotonu

O nisi tagata Melita atonu na taa‘ina i a‘oa‘oga a lotu Eleni. Se‘i o tatou iloilo le mea na tupu ina ua afātia le folauga a le aposetolo o Paulo i Melita, lea e faamatalaina i le tusi o Galuega. Ina ua tuu e Paulo fafie i le afi sa faamāfanafana ai lana ‘auvaa, na sau se gata fe‘ai ma pipii i lona lima. I lenā taimi, na faapea mai tagata Melita: “E mautinoa lava o ia o se fasioti tagata, ma e ui lava ua sao mai o ia mai i le sami, ae e lē ola o ia ona o lona faasalaga [o le faamasinotonu] lenā.”—Galuega 28:4.

O le upu Eleni mo le upu “faamasinotonu” i lenei mau, o le “di’ke.” O lenei upu Eleni e mafai ona uiga atu i le faamasinotonu, ae e lē o mautinoa po o le ā le itu. Peita‘i, i talatuu a Eleni, o Dike o le igoa lea o le atua fafine o le faamasinotonu. Sa manatu i lenei atua fafine o ia na vaavaaia mataupufai a tagata ma lipoti atu iā Seu ni faiga lē tonu e le‘i iloa, ina ia mafai ona faasalaina tagata e faia ia faiga. O lea, e tusa ai ma se tasi tusi, atonu sa mafaufau tagata Melita: “E ui lava ua sao mai Paulo mai i le sami, ae ua maua o ia e le atua fafine o Dike . . . e ala mai i le gata.” Ae ina ua iloa e tagata e le‘i afāina Paulo i le gata, sa suia loa o latou mafaufau.