¿Imaynan kawsay karqan apostolkunaq tiemponpi?

Wasipi ruwanakuna

“Rishaspantaqmi Jesusqa huch’uy llaqtaman haykurqan, hinan Marta sutiyoq warmi wasinpi Jesusta chaskirqan. Paypa ñañanmi María sutiyoq karqan, paymi Jesuspa ñawpaqenpi tiyaykuspa rimasqanta uyarisharqan. Martataq ichaqa askha ruwanakuna atipaqtin asuykuspa nirqan: –Señorníy, ¿manachu imapas qokusunki ñañay mana imatapas ruwaysiwaqtin? Niykapuway yanapawananpaq, nispa. Jesustaq nirqan: –Marta, Marta, afanasqan kashanki, imaymanawan musphasqa. Llapan ruwanamanta aswan allinqa hukllan, chay allinkaqtan Mariaqa akllakun, chaytaqa manan pipas paymanta qechunqachu.”(Lucas 10:38-42.)

CHAYPI yachasqanchis hina, Martaqa allin llank’aq warmin karqan. Judío runakunaqa ancha allinpaqmi qhawariqku familiankuta sumaqta atiendeq, wasipi allin llank’aq warmita. Chhaynatachá Martata qhawarirqanku allin llank’aq kasqanrayku.

Kaqllataqmi cristiana warmikunapas “wasinkupi” allin llank’aq kananku karqan (Tito 2:5). Chaymantapas iñiyninkumanta rimanankupaq ancha sumaq llank’aytan chaskirqanku (Mateo 28:19, 20; Hechos 2:18). ¿Ima llank’aykuna  karqan judía warmikunapaq? ¿Imatan yachanchis Jesús Martaman consejasqanmanta?

“Askha ruwanakuna” Judía warmikunaqa tutaraq hatarispan llank’ayta qallariqku (Proverbios 31:15). Ñawpaqtan hak’umanta desayunota familiankupaq ruwaqku, chaymantataq qhari wawankuta sinagoga escuelaman apaqku. Warmi wawakunataq wasipi qhepakuqku, chaypin yachaqku casarakuspanku warmikunaq imaymana ruwananta.

Mamaqa ususikunantinmi wasipi ruwanakunata ruwaqku. Ñawpaqtan lamparaman aceiteta hunt’achiqku (1), wasinkuta pichaqku (2), cabrata ch’awaqku (3). Chaymantataq t’antata ruwanankupaq warmi wawakuna trigota suysuqku (4), chaymanta trigota maranpi kutaqku (5). Chay qhepamantaq mamaqa chay hak’uta unuwan levadurawan ima tupachiq masata ruwananpaq. (6) Chaymantataq masata poqochiq, huk ruwaykunata ruwashanankama; chaykamataq ususinkunaqa ch’awasqanku lecheta cuajachiqku quesota ruwanankupaq, otaq lecheta qaywiqku mantequillata ruwanankupaq (7).

Manaraq chawpi p’unchay kashaqtinmi mamaqa ususinkunawan mercadota riqku. Chaypiqa reparaqkuchá sumaq q’apaykunata, uyariqkuchá animalkunaq waqasqanta, rantiqkunaq “rebajaykuway” nisqantapas. Chaypin chay p’unchaypaq imakuna necesitasqankuta rantimuqku (8): verdurata, pescado ch’arkita, imaymanakunatawan. Cristiana kaspataq chaypi kaqkunata predicaq (Hechos 17:17).

Chaymantapas cristiana warmiqa mercadoman rispapas kutimuspapas ususinkunataqa yachachiqchá Diospa kamachikuyninkunata (Deuteronomio 6:6, 7). Hinaspapas allintachá yachachiq allin rantiq kanankupaq (Proverbios 31:14, 18).

Chay tiempopi warmikunaqa sapa p’unchaymi pozota riqku unu aysaq (9), chaypin vecinankuwan kuska unuta aysamuqku familiankupaq. Wasinkuman kutimuspataq ususinkuwan t’anta ruwayta qallariqku. Chaypaqmi poqochisqanku masawan muyu p’alta t’antakunata ruwaqku, chaykunatan hawapi hornoman apaqku (10). Hornopi t’anta kashanankamataq paykunaqa sumaqta parlata tupachiqku, t’antaq sumaq q’apayninta reparaspanku.

Chay qhepamantaq p’acha t’aqsaq riqku mayuman (11). Ñawpaqtan p’achataqa plantamanta ruwasqa jabonwan qhaqomuqku. Chaymantataq ch’uyanaqku, ch’irwarqospataq rumi patakunapi otaq ch’aphra-ch’aphrapi ch’akichiqku.

 Wasiman kutispataq altos pataman seqaqku wakin llik’isqa p’achakunata siranankupaq, chaymantataq waqaychaqku (12). Chay ruwayninkuta tukurqospataq ususinkuta yachachiqku awayta bordaytawan (13). Chaymantataq cenaytañataq wayk’unanku karqan, chaypaqmi alistaqku t’antata, verdurakunata, quesota, pescado kankata, unutawan (14). Chay tiempopi runakunaqa sumaq qorpachakuqmi karqanku, chaymi invitadokunapas kaqpuni wasinkupi.

Tutaña kaqtintaq wawakunaqa puñunankupaq alistakuqku. Pipas moqonta otaq imantapas k’irikurqan chayqa, bálsamo aceitewanmi hampiqku. Hinaspapas tayta-mamakunaqa wawankutan Diospa Simin Qelqakunamanta wakin willakuykunata willaqku, paykunawan kuskataq Diosmanta mañakuqku. Chaymantapas qosaqa esposanpa llapan ruwasqanta qhawarispa munakuywanchá niq: “Sasan ancha allin warmi tariyqa, umiñakunamantapas aswanraqmi chaniyoq-kayninqa”, nispa (Proverbios 31:10).

‘Allinkaq ruwanatan akllana’ Kaypi yachasqanchis hina, ñawpa tiempokunapi warmikunaqa ‘askha ruwanayoqmi’ karqanku (Lucas 10:40). Chay hinallataqmi kay tiempopi warmikunapas imaymana ruwanayoq kanku, astawanqa wawayoq kaspa. Imaymana artefactokunawanña yanapachikunku chaypas, askhan llank’aq rinanku familiankuta uywanankupaq.

Cristiana warmikuna askha ruwanayoqña kanku chaypas, María hinan mana saqerparinkuchu Diospaq llank’ayninkuta (Mateo 5:3). Chaywanpas paykunaqa Bibliaq nisqanman hinan kallpachakunku familiankuta allinta atiendenankupaq (Proverbios 31:11-31). Jesusqa Martatan yachachirqan Dios serviyninta ancha allinpaq qhawarinapaq, paytaq chay nisqanta kasukurqan; chaytan cristianakunapas ruwashanku. Chayraykun paykunaqa imaymana ruwanayoqña kanku chaypas, tiempota hap’inku Diosmanta yachashanallankupaq (15) hukkunaman willamunankupaqpas (Mateo 24:14; Hebreos 10:24, 25). María hinan llapa ruwanakunamantaqa aswan ‘allinkaqta akllakunku’, chaymi paykunataqa familianpas, Jesucristopas, Jehová Diospas anchata munakunku (Lucas 10:42; Proverbios 18:22).