Millay espiritukunamanta pakaykusqa kasun

SANTIAGO runan wiñaran isla Malaita cheqaspi chaytaqmi tarikun islas Salomón (Melanesia, Oceanía) nisqapi. Wawa kasqanmantapachan yachachiranku espiritukuna yupaychayta, rarafono * nisqa ruwaytapas. Paymi kayta willakun: “Manan hayk’aqpas espiritukunataqa valekuymanchu karan huk runata ñak’arichinanpaq, ichaqa rarafono nisqata ruwaspallan thakpi karani”, nispa.

Chay islas Salomón nisqapi tiyaq runakuna hinan lliw llaqtakunapi runakunapas creenku espiritukunaq yanapayninpi otaq ñak’arichisqa kanankupi. Chay islakunapi tiyaq runakunaqa manan chay espiritukunata manchakunkuchu aswanmi allin espiritukunapaq yuyaykuspa munakunku.

Imaymana costumbre ruwasqankupin reparakun espiritukunaq atiyninpi creesqanku. Santiagoq tiyasqan ayllupipas hinallataqmi, chaypi tiyaq warmikunan korokoro sutiyoq phalaq animalpa waqasqanta uyarispa usqhaylla wawankuta wasinkuman apayunku. ¿Imarayku? Chay phalaq animalpa waqasqanta qhenchapaq qhawarisqankurayku.

Chaymantapas wasi punkunkupin yuraq rumita churanku millay espiritukunamanta pakaykusqa kanankupaq. Santiagopas chaykunatan ruwaq pakaykusqa kananpaq. Llank’ananpipas mana tukusqan mikhunatan llapallanta huk bolsaman huñuruq ch’isintaña wikch’unpunanpaq, mana chayqa huk layqas chaykunata pallaspa layqanman karan onqochinanpaq.

Tiyasqayki cheqaspiqa manapaschá chaykunatachu ruwanku, ichaqa yaqapaschá Santiago hina ima costumbrekunatapas qatikushanki espiritukunamanta pakaykusqa kanaykipaq. Yaqapaschá chaykuna allinniykipaq kasqanta yuyaykushanki.

Bibliapi iñinki chayqa yachaytapunichá munanki kay tapuykunaman kutichisqanta: 1) ¿Imaynatan millay espiritukuna runakunata ñak’arichin? 2) ¿Cheqaqtapunichu chay  costumbrekuna paykunamanta pakaykusunkiman? ¿Icha astawanchu chay espiritukunaq makinman tanqayusunkiman? 3) ¿Imatan ruwanayki millay espiritukunamanta pakaykusqa kanaykipaq?

¿Imananmanmi runakunata millay espiritukuna?

Bibliaq willasqan hina, millay espiritukunaqa manan wañupuqkunaq espiritunchu kanku. Kayta nin: “Kawsashaqkunaqa yachankun wañukapunankuta, wañukapuqkunan ichaqa mana imatapas yachankuchu”, nispa (Eclesiastés 9:5). Chay espiritukunaqa mana kasukuq angelkunan, paykunaqa Satanaswanmi hukllachasqa kashanku runakunata q’otunankupaq (Apocalipsis 12:9).

Chaymi Biblia niwanchis chay millay espiritukunamanta cuidakunanchispaq. Éfeso llaqtapi tiyaq cristianokunaman carta apachisqanpin apóstol Pablo kayta qelqaran: “Manan runawanchu maqanakunchis, aswanpas [...] hanaqkunapi kaq mana allin espiritukunawanmi”, nispa. Apóstol Pedropas millay espiritukuna kamachiq Satanastan rikch’anachiran ‘qaparishaq leonwan [...] [payqa] tukuyneqtan purishan pillatapas oqoykunanpaq maskhaspa’ (Efesios 6:12; 1 Pedro 5:8).

¿Imaynatan Satanás runakunata urmachin? Jehová Diospa cheqnikusqan ruwaykunaman runakunata tanqaykuspa, q’otuspa ima. Chaymi Biblia paymanta nin: “Satanaspas k’anchashaq angelmanqa tukunmi”, nispa (2 Corintios 11:14). Arí, yanapaykukuq espiritumanmi tukun ichaqa mana allinllatan sonqonpi yuyaykun. Satanasqa runakunaq yuyaynintan tutayachin paymanta astawanqa Jehová Diosmanta mana yachanankupaq (2 Corintios 4:4). ¿Imata munaspan chayta ruwan?

Satanasqa munan runakunawan yupaychachikuytan. Diospa Churintapunin kay pachapi kashaqtin urmachiyta munaran ‘qonqoriykukuspa yupaychananpaq’. Jesusmi ichaqa khaynata kutichiran: “Anchhuriy, Satanás, Diospa Simin Qelqan nin, ‘Señor Diosniykitan yupaychanki, pay sapallantataqmi servinkipas’, nispa”, nispa (Mateo 4:9, 10). Jesusqa manan hayk’aqpas Satanasta kasukuranchu nitaqmi yupaycharanchu.

Espiritukunaqa manan Jehová Dios hina atiyniyoqchu kanku, chaymi Diosqa mana hinallatachu qhawanqa kasukuq runakunaq ñak’arisqanta (Salmo 83:18; Romanos 16:20). Payta kusichinapaqmi ichaqa Jesuspa ruwasqanta hina ruwananchis karunchakunanchistaqmi Satanaspa supayninkunapa ruwayninkunamanta. Chaypaqmi ichaqa yachananchis ima costumbrekunan espiritukuna yupaychaywan tupan chayta. ¿Imaynatan chayta yachasunman?

¿Imaynapin yachasunman Diospa cheqnisqan costumbrekunamanta?

Jehová Diosmi ñawpa tiempopi israelitakunata niran hawa llaqtakunaq costumbrenkunamanta karunchakunankupaq. Kaytan niran: “Aman qankuna ukhupiqa [...] watuqpas, suerte qhawaqpas, ch’askata qhawaqpas, layqapas” kanqachu, nispa. ¿Imaraykun chayta niran? ‘Chay hina ruwaqkunata sinchita Señor Dios cheqnikusqanrayku.’ (Deuteronomio 18:10-12.)

Chayraykun llaqtanchispi costumbrekunata manaraq ruwashaspa tapukunanchis: “¿Qhenchapaq creenciakunawanchu chay ruwaykuna tupan? ¿Atiyniyoqpaq qhawarispachu imatapas hap’inku pakaykusqa kanankupaq? ¿Millay espiritukunamanta pakaykusqa kanapaqchu chaykunata ruwanku? Chayta ruwaspa, ¿Jehová Diospa otaq Jesuspa munasqantachu ruwasaq icha millay espiritukunaq munasqantachu?” (Romanos 14:11; Filipenses 2:9, 10).

Manapunin chay hina costumbrekunataqa ruwananchischu. Apóstol Pablo nisqan hina cristianokunaqa ‘manan Señorpa mesanmanta supaykunaq mesanmantawanqa mikhuyta atinkumanchu’. Arí, Diosta kusichiyta munashaspa millay espiritukunatapas kusichiyta munaq runaqa Jehová Diostas ‘phiñachin’ (1 Corintios 10:20-22). Jehová Diosqa payllata yupaychanatan munan yupaychanapaq hinataqmi kanpas (Éxodo 20:4, 5).

 Chaymantapas kaytan tapukuna: ¿Chay costumbrekuna millay qhelli ruwaykunawanchu tupan? nispa. Chaypaq qhawarisun wasanchaymanta, manaraq casado kashaspa warmi qhari hina puñuymantawan. Huk llaqtakunapiqa manan allinpaqchu qhawarinku chay ruwaykunata Bibliapas huchachanmi chay hina ruwaykunataqa (1 Corintios 6:9, 10). Wakin llaqtakunapi warmikunan ichaqa “layqasqan karani” nispa chay qhelli ruwaykunata ruwanku, chaytataq runakuna hinallata qhawanku. *

Chaywanpas Bibliaq nisqan hina, sapankanchismi kikinchismanta Diosman cuentata qosun (Romanos 14:12; Gálatas 6:7). Chayta entiendenapaq yuyarisun Eva sutiyoq ñawpa warmimanta. Payqa mana huchachasqa kananraykun Satanasman tumpayuran huchallikusqanmanta. Kayta niran: “Mach’aqwaymi q’otuwarqan, hinan mikhurqani”, nispa. Chaytaña niran chaypas Jehová Diosqa huchacharanmi mana allin ruwasqanmanta (Génesis 3:13, 16, 19). Ñoqanchispas Jehová Diosmanmi cuentata qosun (Hebreos 4:13).

¿Imatan ruwananchis?

Jehová Diosta kusichiyta munaspaqa, paypa nisqanman hina kawsayta munaspaqa Satanasmanta supayninkunamantawanmi karunchakuna. ¿Imata chaypaq ruwana? Apostolkunaq tiemponpi Éfeso llaqtapi tiyaq wakin runakunaq ruwasqanmi yanapawasun. Paykunaqa millay espiritukunamanta karunchakuyta munaspan layqananku libronkuta huñuspa “llapankuq qayllanpi kanaykurqanku” (Hechos 19:19).

Paykunaqa kaytawanmi ruwaranku: ‘Manaraq iñiq kashaspa millay ruwasqankuta sut’ita willakuranku’ (Hechos 19:18). Arí, apóstol Pabloq yachachisqanmi sonqonkuman chayaran chaymi paykunaqa libronkuta kanayapuranku imaymana costumbrenkutapas saqepuranku.

Wakin runakunan ichaqa sasata ima costumbrenkutapas saqepunku. Yuyarisun Santiagota, payqa Testigokunawanmi Biblia estudiayta qallariran. Kusikuranña yachasqanmanta chaypas ruwashallaranmi rarafono nisqa ruwayta. Ichaqa reparakuranmi Diospa promesanpi iñishaspapas costumbrenkunaman k’askasqa kashasqanta.

¿Iman yanaparan chaykunata saqepunanpaq? Pay nin: “Jehová Diostan valekurani pakaykuwananpaq paypi astawan hap’ipakunaypaqpas hinaspan chay costumbrekunata saqepurani”, nispa. ¿Ñak’ariranchu imallapipas chay costumbrekunata saqepusqanrayku? Pay willakun: “Manan, aswanmi Jehová Diosman astawan hap’ipakushani, munakusqay amigoytaqmi kanpas”, nispa. Santiagoqa qanchis watañan hukkunaman Bibliamanta yachachishan.

¿Manachu qanpas Santiagopa ruwasqanta qatikuwaq? Tiyasqayki llaqtapi costumbrekunata qhawariy ‘allin yuyaywantaq’ reparay Diospa munayninman hinachus kashan icha manachus chayta (Romanos 12:1, 2, Mosoq Rimanakuy). Mana Diospa munayninman hinachu kashan chayqa kallpachakuy chay ruwaykunata saqepunaykipaq. Chayta ruwanki chayqa Jehová Diosmi ‘chaskisunki’ pakaykusunkitaqmi kanpas (2 Corintios 6:16-18). Santiago hinan qanpas kay promesaq hunt’akusqanta rikunki: “Señor Diosqa qaqa sayaq pukara hinan, chaymanmi chanin runaqa phawan, allin hark’aykusqataqmi kashan” (Proverbios 18:10).

[Uranpi willakuy]

[21 paginapi foto]

“Korokoro”

[Fotota horqorqan]

Dr. Bakshi Jehangir yanapayninwan

[21 paginapi foto]

Sipascha pampaman urmasqa mikhunata hoqarishan layqasqa kanankuta manchakuspa