Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

Alli kawakunapaq yachatsikïkuna

Alli kawakunapaq yachatsikïkuna

Alli kawakunapaq yachatsikïkuna

“Teyta Diospa palabranqa quiquinpitam shamun, y allim yachatsicunantsicpaq, [...] y allicunallatana ruranantsicpaqpis.” (2 TIMOTEU 3:16.)

UNË tiempopitanam Bibliaqa nunakunata yanapashqa shumaq kawakuyänampaq. ¿Imanirtaq alli yanapakushqa? Qallananchö texto nenqannöpis, Diospa yachatsikïnin karmi. Pero ¿Bibliataqa manaku qellqayämorqan lluta nunakunalla? Awmi, tsënö karpis, pëkunaqa qellqayämorqan Dios nenqanllatam. Kikin Biblia nenqannöpis, “Espiritu Santo tantiyatsiptinmi paycunaga gellgayashga” Diospa Palabranta (2 Pedru 1:21, MTCS).

Qallananchö rikanqantsiknöpis, Bibliaqa shumaqmi yachatsikun y alli consejakurmi yanapamantsik. Hina, mana alli rurëkunata haqinapaqpis kallpata qomantsikmi. Tsëkunata más yachakurishun.

Shumaq yachatsikoq y alli yanapakoq consëjokuna

“Käyikïnikim [yachënikim] qoshqëki, y alli nänipa purinëkipaqmi yachatsishqëki. Rikëkashqëkim willapänaqpaq” nimantsikmi Diosqa Bibliachö (Salmo 32:8). Rikanqantsiknöpis, Diosqa manam willapämantsikllatsu, hina imapis alli o mana alli kanqanta tanteanapaqmi käyitsimantsik. Tsënöpam mana imapaqpis sirveqkunachö tiempota mana perdir, alli kaqta ruranapaq yanapamantsik.

Kanan tiempokunaqa, pï më nunakunam qellëllapaq ërayäkuyan, hina alli reqishqa kayänanrëkurpis imëkakunatam rurayan. Tsëmi trabäjochö más cargoyoq këman chäyänampaq y ricoyayänampaq consejakoq librokunata ashiyan. Pero Bibliaqa kënömi nin: “Piwampis chikinakïqa [...] manam välëntsu y viento tsarinöllam”. Hinamampis pipis qellëta kuyaqqa “manam kushishqatsu kanqa” ninmi (Eclesiastés 4:4; 5:10). ¿Kënö Biblia nenqankuna rasumpatsuraq yanapamashwan?

Japón nacionpita Akinori nishqan nunata imanö yanapanqantapis rikärishun. Yachaqpura estudiëkarpis, alli universidadchömi estudiëta usharqan y tsëpitanam huk hatun emprësaman trabajaq yëkorqan. Pëpaqqa llapampis munanqannöllam yarqïkarqan. Tsënö karpis, manam ni kushishqatsu ni yamëtsu karqan. Antis yarpachakur y imëka rurëwan utishqalla kakurmi qeshyakurkorqan. Tsënö këkaptimpis trabäjonchö amïgonkunaqa manam yanapayarqantsu. Tsëllanam alläpa llakishqalla kar, machar qallakïkorqan y kawëtapis munarqannatsu. Pero tsënö këkarmi Jehoväpa testïgonkunawan Bibliapita yachakur qallëkorqan. Tsëpita witsëpaqa Diostanam puntaman churarqan, y utishqalla kakur qeshyanqampitapis kachakärerqanmi. Nikachaq kanqanta y imëka munanqanta y Akinori haqirirmi, Biblia “kushi shonquqa alli saludyoqmi kanqa” nenqan rasumpa kanqanta musyarerqan (Proverbios 14:30).

Tsëqa, ¿imataraq rurashwan shumaq kawakunapaq? O, ¿imakunaraq yanapamäshun rasumpa kushishqa kanapaq? ¿Majawan alli kawakïtsuraq? ¿Wambrakuna imëkapis kayänampaq alli estudiatsïtsuraq? ¿Atska amïgoyoq këtsuraq? ¿Alli vïdata pasëtsuraq? Tsëkunata ashiqa allim kanman, Bibliapis tsëkunata ashinapaq nimantsikmi. Pero tsëkunata puntaman mana churanapaqmi yachatsimantsik. Kushishqa kawakunapaqqa këta ruranapaqmi Biblia nimantsik: “Rasumpa kaq Diosta mantsë y mandamientonkunata cumpli. Tsëta ruranampaqmi nunaqa kawan” (Eclesiastés 12:13). Tsëta mana rurashqaqa, imapaq kawanqantsikpis manam välentsu y llakikur y yarpachakurllam kawakushun. Pero Diosta servinapaq kallpachakorqa, Biblia nenqan rasumpa kanqantam rikäshun: “Kushishqam kanqa Jehoväman markäkoqqa [yärakoqqa]” (Proverbios 16:20).

Kallpatam qomantsik

Apóstol Pablum kënö qellqarqan: “Diospa palabranqa cawatsicoq palabra carmi, allapa poderyoq”. Imëka alli afilashqa espädanömi Bibliapa yachatsikïnenqa shonquntsikyaq y yarpënintsikyaq chärin, y imanö kanqantsiktapis rikäratsimantsik (Hebreus 4:12). Imanö kawëkäyanqantapis musyatsirmi Bibliaqa nunakunata yanapan. Tsënö yanapaptinmi alli shonquyoqkunaqa mana alli rurëninkunata haqiyan. Tsënömi pasarqan unë Corinto markachö congregacionwampis. Manaraq cristiano tikrarqa suwakur, machar, hukwan hukwan purikur y tsënö mana allikunata rurarmi kayarqan. Tsëmi Pablu kënö nerqan: “Tseno llutan ruraqmi waquinniquicunaqa qamcunapis puntataqa cacuyarqequi, peru cananqa Diosnintsicmi Teyta Jesucristurecur y Santu Espiriturecur, limpiu shonquyoqtana [...] ticrararatsiyäshushqanqui” (1 Corintios 6:9-11). Kanan witsampis Jehoväqa nunakunata santu espïritunwan yanapëkanmi mana alli rurëninkunata haqiyänampaq.

Tsënö pasanqanta rikärishun. Europachö yachaq Marioqa alläpa liso nunam karqan, hina marihuana drögatapis shoqoq y rantikoqmi. Huk kuti policía dröganta taripïkuptinmi, alläpa piñar policïata maqëkorqan y cärrontapis ushakäratsiporqan. Hinamampis, manam trabajaqtsu y pï mëpa haqanmi karqan. Problëmankunata imanöpis mana altsëta puëdernam, Bibliata yachakur qallarqan. Tsëllanam shumaq vestikur y altsakur qallëkorqan, hina droga shoqïta y rantikïtapis haqirerqan, hinamampis manshu nunanam tikrarqan. Hukläya nunana kanqanta rikarmi reqeqninkunapis espantakuyarqan. Wakinnäqa nänikunachö tinkurirmi “Mario, ¿qamku kanki?” nirnin tapuyaq.

Mario y Akinöripis kananqa alläpa kushishqanam kawakuyan. ¿Imataq yanaparqan hukläya nunana tikrayänampaq? Bibliata estudiar Diospita yachakuyanqanmi. Kanan witsan shumaq kawakunapaq y shamoq tiempochö imëyaqpis kawakunapaqqa, Diosllam yanapamäshun. Teytantsik Jehovämi Bibliachö kënö nimantsik: “Wiyakï, kuyashqa wambrallä, y nenqäkunata chaskikï. Tsëqa unëran kawakunki. [...] Puriptiki manam ni ima kichkitäshunkitsu; y cörrirpis manam ishkinkitsu. Yachatsenqaqpita alli tsarapakï; ama haqitsu. Alli tsararë, tsëmi kawëniki kanqa” (Proverbios 4:10-13). Kamakoq Yaya yachatsimanqantsikqa imëka yachatsikïpitapis más allim.

[6 kaq päginachö dibüju y recuadru]

Kanan nunakunapaq yachatsikïkuna

Kanan witsan nunakunapaqmi Bibliachöqa shumaq y rurayänampaqnölla yachatsikïkuna kan. Tsëkunata rikärishun:

Nuna mayintsikkunawan shumaq kawakunapaq

“Imanomi munayanqui qamcunapaq nuna mayiquicuna allita rurayänanta, tsenolla qamcunapis pecunapaq rurayë.” (Mateo 7:12.)

“Qamcunacho mas qollmi shonqu caqmi, llapequipitapis mas presisaq canqa.” (Lucas 9:48.)

“Pipis posadacunanpaq wayiquiman chämuptin posadecatsiyë.” (Romanos 12:13.)

Viciokunata haqinapaq y alli nuna kanapaq

“Yachaqkunawan pureqqa yachaqmi tikranqa, pero mana wiyakoqkunawan takukaqqa mana allimanmi ishkenqa.” (Proverbios 13:20.)

“Vïnota alläpa upyaqkunawanqa ama juntakïtsu.” (Proverbios 23:20.)

“Pipis raslla piñakoqwanqa ama takukëtsu.” (Proverbios 22:24.)

Casädokuna alli kawakunapaq

“Ollqucuna, imanollam cuerpiquicunata cuyayanqui tsenollam warmiquicunatapis cuyayänequi. Jina qamcunapis warmicuna qowequicunata respetacuyë.” (Efesios 5:33.)

“Jucniqui jucniquipis ancupänacur[mi] yanapanacuyänequi. Tsemi umildi qollmi shonquyoqna car, imachopis pasensiacoq cayänequi. Tsenolla jucniqui jucniquipis ima cäsu captinpis awantanacuyë. Y ima ninacushqa carpis, perdonanaquicuyë.” (Colosenses 3:12, 13.)

Wambrakunata shumaq wätanapaq

“Wambrata yachatsi alli nänipa ëwanampaq; tsëqa awkinyarpis manam yaqakurenqatsu.” (Proverbios 22:6.)

“Ama wamrequicunata piñatsir quejacatsiyëtsu. Masbien shumaq tantiyatsir willapäyë Teyta Jesucristu munanqanno cawacuyänanpäq.” (Efesios 6:4.)

Qayapänakïman mana chänapaq

“Shumaq contestakoqqa piñakïtam ushakäratsin, pero mana alli contestakoqqa masmi piñatsikun.” (Proverbios 15:1.)

“Jucniquipis jucniquipis [...] respetanacuyë.” (Romanos 12:10.)

Hatun negociota rurar o qellëta mañanakorqa, mana problema kanampaqmi papelta rurayänan amigo këkarpis. Tsënö rurashqa karmi profeta Jeremïaspis kënö nerqan: “Huk papelman qellqarirmi sëllota churarqä y testïgokunata ashïkurmi balanzachö qellëta pesarqä” (Jeremías 32:10).

Kushi kushi kanapaq

“Imepis quecunapaq yarpacachäyë: rason caqllapaq, [...] Diospita alli ricashqa quellapaq, [...] waquincunapa biennincuna rurecunallapaq y imatapis allita rurayanqequirecur alabashqa quellapaq.” (Filipenses 4:8.)

Imapis mana alli yarqapamanqantsikllaman mana yarparäkunapaqmi Bibliaqa yachatsikun, hina rikätsikunmi “ni ima allitsu” nir imëkapita quejaki mana alli kanqantapis. Y “cushi cushilla marcäcur queca[napaqmi]” yachatsimantsik (Judas 4, 16; Romanos 12:12).

Kë yachatsikïkunata wiyakorqa kushishqa y yamëmi kawakushun, tsëqa Diosnintsik kushikonqam. Hinamampis, Biblia nenqannömi atska bendicionkunata chaskishun: “Patsachöqa alli nunakunallam täräyanqa, y mana wanushpam tsëchö kawayanqa” (Salmo 37:29).

[5 kaq päginachö fötukuna]

Akinori, empresario kanqan witsan (itsoq kaq) y, kananqa wayi wayin warminwan yachatsikïkan