Sigui pa e contenido

Sigui pa e index

Pregunta di Lector

Pregunta di Lector

Kico Jeremias tabata kiermen ora el a bisa cu Raquel tabata yora su yiunan?

Na Jeremias 31:15, nos ta lesa: “Asina SEÑOR ta bisa: ‘Un bos ta wordo tendi na Rama, lamentacion y yoramento amargo. Raquel ta yora su yiunan, y no kier wordo consola pa su yiunan, pasobra nan no t’ey mas.’”

Raquel tabatin dos yiu homber, y el a muri prome cu tur dos. Pesey, por parce cu loke Jeremias a skirbi 1.000 aña despues di Raquel su morto ta incorecto.

Raquel su prome yiu homber tabata Jozef. (Gen. 30:22-24) Despues, Raquel a haya un otro yiu homber, cu nan a yama Benjamin. Pero dunando luz na e yiu aki, Raquel a muri. Pesey, nos por puntra: Dicon Jeremias 31:15 ta bisa cu Raquel tabata yora pasobra su yiu hombernan “no t’ey mas”?

Cu tempo, Jozef, a haya dos yiu homber: Manases y Efraim. (Gen. 41:50-52; 48:13-20) Efraim a bira e tribu di mas poderoso den henter e reino di noord di Israel y tabata representa tur e dies tribunan cu a forma e reino ey. E tribu cu a bin di Benjamin (Raquel su di dos yiu homber) a forma e reino di zuid, hunto cu Juda. Pues, den un sentido nos por bisa cu Raquel a representa tur e mamanan di Israel, tanto esnan di e reino di noord como esnan di zuid.

Tempo cu e buki di Jeremias a ser skirbi, ya e reino di noord a cay den man di e Asirionan y hopi subdito di e reino di noord a ser hiba como preso. Pero kisas algun di e descendientenan di Efraim a huy bay Juda. Sinembargo, na aña 607 prome cu Cristo, e Babilonionan a conkista Juda, e reino di zuid cu a consisti di dos tribu. Ta parce cu hopi di e hendenan cu e Babilonionan a captura a ser hiba Rama, cu a keda un ocho kilometer noord di Jerusalem. (Jer. 40:1) Y kisas algun di nan a ser mata eynan, den e teritorio di Benjamin caminda a dera Raquel. (1 Sam. 10:2) Pues, e yoramento di Raquel pa su yiu hombernan por ta referi simbolicamente na e lamento cu tabatin pa tur e Benjaminitanan cu a muri of esnan cu a ser mata na Rama. Un otro posibilidad ta cu Jeremias su palabranan ta referi na tur e mamanan di Israel cu a yora pa e Israelitanan cu a ser mata of hiba den exilio.

En todo caso, loke Jeremias a bisa tocante Raquel, esta cu e tabata yora su yiu hombernan, ta simbolico. Su palabranan a referi na un acontecimento cu a tuma luga siglonan despues tempo cu Hesus tabata mucha. Tabata asina cu Rey Herodes a duna ordo pa mata tur mucha homber, recien naci te cu dos aña di edad, na Betlehem, cu a keda den e parti zuid di Jerusalem. Manera Jeremias a profetisa, e yiunan ey ‘no tabat’ey’ mas; nan a muri. Bo por imagina bo e lamento di e mamanan kendenan tabata yora di tristeza pasobra nan a perde nan yiu hombernan? Tabata comosifuera bo por a tende nan yoramento te na Rama, cu a keda den noord di Jerusalem.Mat. 2:16-18.

Pues, e yoramento di Raquel pa su yiunan ta un expresion cu Bijbel ta uza pa describi e inmenso dolor cu mamanan Hudiu tabatin, tanto den e dianan di Jeremias como den tempo di Hesus, debi na morto di nan yiunan. Pero no tin duda, cu esnan cu a muri y cu a bay e “tera di e enemigo” por sali for di gara di e enemigo ey ora e mortonan ser resucita.Jer. 31:16; 1 Cor. 15:26.