Ruri Beibele ke puku ya kgale. Ke ya kgale gakaaka’ng? Beibele e thomile go ngwalwa kua Bohlabela bja Magareng mo e ka bago mengwageng e 3 500 e fetilego. Ge go bapišwa, e bile nakong ya ge go buša lelokelelo la dikgoši tša Shang tša China le mo e ka bago nywagakgolong e lesome pele Bobuddha bo ka thoma India.—Bona lepokisi le le rego, “ Ditherešo Mabapi le Beibele.”

E le gore puku e thuše batho le go ba hola ka go ba hlahla, ba swanetše go e kwešiša le go e tšea e le e bohlokwa. Beibele ke puku e bjalo. E nea dikarabo tše di kgotsofatšago tša dipotšišo tše bohlokwa kudu bophelong.

Ka mohlala, na o kile wa ipotšiša gore: ‘Ke ka baka la’ng re phela?’ Potšišo yeo e tshwentše batho ka mengwaga e dikete, e bile e sa dutše e ba tshwenya. Lega go le bjalo, karabo e ka hwetšwa dikgaolong tše pedi tša mathomo tša puku ya Beibele ya Genesi. Moo pego ya Beibele e boela “mathomong”—mengwageng e dibilione e fetilego—nakong ya ge legohle la rena le le bonagalago, go akaretša le melalatladi ya dinaledi, dinaledi le lefase, di be di hlolwa. (Genesi 1:1) Ke moka e hlalosa ka megato e latelelanago ya kamoo lefase e ilego ya ba lefelo leo go ka dulwago go lona, kamoo mehuta e fapafapanego ya diphedi e bilego gona le kamoo batho ba bopilwego ka gona lefaseng—gotee le morero wa dilo tše ka moka.

Beibele e nea keletšo e šomago go re thuša go rarolla mathata a letšatši le letšatši. Go bonolo go kwešiša keletšo yeo. Go bjalo ka mabaka a mabedi.

La pele, tsela yeo Beibele e ngwadilwego ka yona ke e kwagalago, yeo e lebanyago le yeo e ipiletšago. Go e na le go diriša dipolelwana tše dintši tšeo di sa kwešišegego, Beibele e diriša mantšu a kgonthe le ao re kgonago go a kwešiša. Dikgopolo tše thata di hlaloswa ka mantšu ao re a dirišago bophelong bja letšatši le letšatši.

Ka mohlala, Jesu o dirišitše diswantšho tše dintši tše bonolo tšeo di theilwego bophelong bja batho bja letšatši le letšatši go ruta dithuto tšeo di bego di ba kgoma dipelo. Tše dintši tša tšona di hwetšwa go seo ka tlwaelo se bitšwago Thuto ya Thabeng, yeo e ngwadilwego go dikgaolo 5 go ya go 7 tša puku ya Beibele ya Mateo. Sereti se sengwe seo se e bitšago “thero e holago” se hlokometše gore morero wa yona “ga se go tlatša dihlogo tša rena ka dikgopolo, eupša ke go hlahla le go laola tsela ya rena.” O ka bala dikgaolo tšeo ka metsotso e ka  bago e 15 go ya go e 20, gomme o tla makatšwa ke go bona kamoo mantšu a Jesu le ge a le bonolo, e lego a matla ka gona.

Lebaka le lengwe leo le dirago gore go be bonolo go kwešiša Beibele ke dikagare tša yona. Ga se puku ya dinonwane. Go e na le moo, go etša ge The World Book Encyclopedia e hlalosa, karolo e kgolo ya yona e “mabapi le bobedi batho bao ba tumilego le bao ba tlwaelegilego” gotee le “mathata, dikholofelo, go palelwa le diphenyo” tša bona. Go bonolo gore re kgongwe ke dipego tše tša batho le ditiragalo tša kgonthe gotee le go kwešiša dithuto tše bohlokwa tšeo di di huperego.—Baroma 15:4.

E le gore o kwešiše puku, e swanetše go ba e ngwadilwe ka leleme leo o le tsebago. Go ka direga gore lehono Beibele e hwetšagala ka leleme leo o ka le kwešišago, go sa šetšwe gore o dula kae goba o wa morafo ofe. Ela hloko seo se akaretšwago e le gore selo se seo se makatšago se kgonege.

Bofetoledi. Mathomong Beibele e be e ngwadilwe ka Seheberu, Searama le Segerika. Seo ka bosona se be se dira gore e se balwe ke batho ba bantši kudu. Bafetoledi bao ba botegago ba ile ba itapiša e le gore e hwetšagale ka maleme a mangwe. Ka boitapišo bja bona, ga bjale Beibele e fetoletšwe ka maleme a 2 700, e feletše goba ka dikarolo tše dingwe tša yona. Se se bolela gore tekanyo ya ka godimo ga 90 lekgolong ya batho e ka kgona go bala bonyenyane karolo e itšego ya Beibele ka leleme la yona.

Go gatiša. Mathomong Beibele e be e ngwadilwe godimo ga didirišwa tšeo di senyegago, tše bjalo ka letlalo le phaphirase. Dingwalwa tšeo di be di swanetše go ngwalollwa gantši ka kelohloko e le gore molaetša o fetišwe. Dikopi tše bjalo di be di tura, gomme ke batho ba sego kae feela bao ba bego ba kgona go di reka. Eupša ka morago ga gore go hlangwe motšhene wa go gatiša wa Gutenberg mengwageng e ka godimo ga e 550 e fetilego, go abja ga Beibele go ile gwa gola ka lebelo kudu. Go ya ka kakanyetšo e nngwe, go phatlaladitšwe dikopi tša Beibele tša ka godimo ga dimilione tše hlano, e feletše goba ka dikarolo tše dingwe tša yona.

Ga go na sengwalwa se sengwe sa bodumedi seo se ka bapišwago le Beibele ka ditsela tše. Go molaleng gore Beibele ke puku yeo e swanetšego go kwešišwa. Lega go le bjalo, go ka ba thata go e kwešiša. Eupša thušo e a hwetšagala. O ka e hwetša kae? Gona o ka holega bjang? Hwetša dikarabo sehlogong seo se latelago.