1, 2. ¿Keyej moneki tikonitas ox tiontetapojpoluia?

ITECH iTajtol, Jiova techmatiltia keniuj kiita tajtakol uan keniuj momachilia keman titajtakouaj. No techmachtia ke ika miak pakilis tetapojpoluia. Itech tamachtilis tein achto tikitakej, timomachtijkej keyej Jiova kintapojpoluij David uan Manasés. Kemej yekmelauj kinyolkuejmolouaya inintajtakol, kiiluijkej Jiova, uan kiixtalijkej amo kichiuaskejok. Yejua ika, oksepa kinmakak itatiochiualis.

² Axkan maj tikitakan ox tejuan no uelis titetapojpoluiskej. ¿Keniuj tionmomachiliskia komo semej akin Manasés kichiuak maj kimiktianij yeskia se mochankauj? ¿Ueliskia tikontapojpoluis nejon tekiuaj? Nejin semi kuali maj timotajtanikan, porin axkan miakej kichiuaj tein amo kuali, tateuiaj uan sayoj kitemouaj inintanejnekilis. Yejua ika, ¿keyej moneki timochikauaskej maj ueli titetapojpoluikan? Komo tejuatsin mitsonchiuiliaj tein amo kuali, ¿toni mitsonpaleuis xikontsakuili mokualanyo, xiontanankili kemej Jiova kichia uan xiontetapojpolui?

3-5. 1) ¿Toni neskayot kitemakak Jesús tein ika tamachtij ke motelneki maj titetapojpoluikan? 2) ¿Toni techmachtia neskayot tein kitemakak Jesús tein moajsi itech Mateo 18:21-35?

³ Keman techyolxokoliskej, yeski tokniuan oso amo, moneki tikintapojpoluiskej, uan ijkon tiksentokaskej kuali timouikaskej iniuan tochankauan, totasojikniuan uan oksekin, uan no tikpiaskej se kuali uikalis iuan Jiova. Biblia kinextia ke moneki titetapojpoluiskej, maski miakpa techyolxokoliskej. Jesús ika tajtoj se takeual akin kitauikiliaya iteko miak tomin, uan nejin neskayot techpaleuis maj tikajsikamatikan keyej moneki titetapojpoluiskej.

⁴ Takeual kitauikiliaya iteko tel miak tomin, tein aksa  ueliskia kitanis itech 60 millones tonalmej, sayoj ke iteko kitapojpoluij tein kitauikiliaya. Satepan nejin takeual, moitak iuan okse itakeualikniuj akin amo miak tomin kitauikiliaya, sayoj 100 tonalmej. Yejua kitataujtij maj kichiani, sayoj ke takeual akin iteko kitapojpoluij tel miak tomin tein tauikaya, kichiuak maj kitsakuakan. Tein kichiuak kitelkualantij iteko uan kiiluij nejon takeual: “Tejua no ijkon monekia [...] xikyolikneliani ne motakeualikniu ijkon keme nejuatsin nimitsyoliknelij”. Uan tajkuilol kisentoka kijtoua: “Ijkon in patrón semi yolkualanik uan tanauatij ma kitsakuatij [...] hasta kuak nochi kitamitaxtauiliskia ya ten kitauikilia ya” (Mat. 18:21-34).

⁵ ¿Toni techmachtia neskayot tein kitemakak Jesús? Yejua kimelauak: “No ijkon in Toueyitajtsin Dios ten yetika nepa eluiyaktsinko namechchiuilis cada senme de namejuan, komo amo [nankintapojpoluiaj] namokniuan ika nochi namoyolojuan nochi ne ten namechtauikiliaj” (Mat. 18:35). Tejuan titajtakouanij uan miakpa tikchiuaj tajtakolmej. Yejua ika, amo ueli senkis tiktakamatij itanauatiluan Dios. Sayoj ke yejuatsin ika miak pakilis techtapojpoluia uan amo keman oksepa techelnamikilia. Yejua ika, komo tiknekij tikpiaskej se kuali uikalis iuan Dios, moneki tikintapojpoluiskej oksekin. Yejua nejon tein Jesús kinextij itech tamachtilis tein kitemakak itech se tepet: “Komo namejuan nankintapojpoluiaj naken namechmouispoloaj, ijkon no Toueyitajtsin Dios ten yetika eluiyaktsinko namechtapojpoluis. Uan komo amo nankintapojpoluiaj ne naken namechmouispoloaj, no ijkon Namoueyitajtsin amo no namechtapojpoluis” (Mat. 6:14, 15).

6. ¿Keyej kemansa techouijmaka titetapojpoluiskej?

⁶ Tejuatsin tikonajsikamati ke moneki se tetapojpoluis, sayoj ke kemansa xa mitsonouijmaka tikonchiuas. Ijkon panoua porin keman aksa teyolxokolia, miak taman se kimachilia. Kemej neskayot, xa tikualaniskej, tikmachiliskej ke techkajkayaujkej, tiknekiskej maj kitatsakuiltikan oso hasta tiknekiskej timomakepaskej. Miakej kinemiliaj  ke amo keman uelis kitapojpoluiskej akin kinyolxokolij. Komo ijkon tionmomachilia, ¿toni uelis mitsonpaleuis xionueli xiontetapojpolui kemej Jiova kineki maj kichiuakan itekitikauan?

7, 8. ¿Toni techpaleuis maj tiktapojpoluikan akin techyolxokolia?

⁷ Keman yekmelauj techyolxokoliaj oso keman tiknemiliaj ke ijkon kichiujkej, uelis titelkualaniskej. Se telpoch kimelaua toni panok keman se tonal tel kualanik: “Nikisak nokalijtik, uan nikijtoj ke amo keman nimokepas. Nejon tonal tel kualtsin tonatoya uan ninenemito kampa takualtsinkan. Nejon nechpaleuij maj nimoyolseui. Satepan, nimokepak nokalijtik uan semi nimoyolnonotsak porin nitelkualanik”. Tein kipanok nejin telpoch kinextia ke komo timochiaj maj tiyolseuikan, okachi kuali titanemiliskej uan amo tikijtoskej teisa tein satepan uelis techyolkokos (Sal. 4:4; Prov. 14:29; Sant. 1:19, 20).

⁸ Sayoj ke, ¿toni uelis tikchiuaskej komo tiksentokaj tikualanij? Moneki maj tikitakan keyej ijkon timomachiliaj. ¿Techchiuilijkej tein amo kuali? ¿Amo techyeknankilijkej? ¿Oso tiknemiliaj ke kitemojkej techyolxokoliskej? ¿Yekmelauj techchiuilijkej tein tel amo kuali? Keman tiktemouaj tikajsikamatiskej keyej ijkon timomachiliaj, tikitaskej katiyejua tayolmajxitilis tein kipia Biblia techpaleuis maj amo ijkon timomachilikan (xikonixtajtolti Proverbios 15:28 uan 17:27). Keman tikyekitaj tein yekmelauj panok uan amo titanemiliaj sayoj itech tein tikmachiliaj, xa okachi uelis titetapojpoluiskej. Xa techouijmakas tikchiuaskej nejin, sayoj ke ijkon tikauaskej maj iTajtol Dios techpaleui maj tikitakan toni yekmelauj tikmachiliaj ika tein panok uan uelis titetapojpoluiskej ijkon kemej kichiua Jiova (Heb. 4:12).

9, 10. 1) ¿Toni uelis tikonchiuas komo tikonmachilia ke aksa mitsonyolxokolij? 2) ¿Keniuj tionmomachilis komo amo niman tionkualani uan tiontetapojpoluia?

⁹ Onkak miak taman tein uelis kichiuas maj tikualanikan. Kemej neskayot, xionmonemili ke tikonnejnemiltijtok motepos, sayoj ke okse tepos tein no ompa youi, yaya iuan tionmoteloti. ¿Toni tikonchiuaskia? Xa tikonitani ke sekin akin ijkon kinpanoua, tel kualanij uan kitsajtsiliaj oso hasta kiteuiaj okse tanejnemiltijkej. Sayoj ke, akin kichiua kemej Cristo amo keman kichiuaskia nejon.

¹⁰ Okachi kuali amo xionkualani, ta xikonnemili keyej panok nejon. Xa tejuatsin no tikonpia tajtakol porin xa seko tiontachiak. Oso xa okse tanejnemiltijkej teisa uejueliuik itech itepos. Komo tikitaj nejin taman, techpaleuis maj amo tikualanikan uan tikajsikamatiskej ke amo nochi tikmatij keyej panoua ijkon, uan okachi uelis titetapojpoluiskej. Amo niman xionmoyolxokoli. Eclesiastés 7:9 techyolmajxitia: “Amo niman ximokualanti, porin kualanyot moajsi iniuan akin amo tamatij”. Miakpa uelis tiknemiliskej ke aksa kitemoj techyolxokolis, sayoj ke amo ijkon, ta nejon panoua porin titajtakouanij oso amo tikajsikamatij tein yekmelauj panok. Yejua ika, xikonelnamiki ke tejuan amo nochi tikmatij keyej aksa kichiua oso kijtoua teisa. Xikontapojpolui porin tikontasojta uan ijkon okachi tionyolpakis (xikonixtajtolti 1 Pedro 4:8).

11. ¿Keniuj moneki timomachiliskej keman amo kuali techseliskej itech tanojnotsalis?

¹¹ ¿Keniuj uelis tikontsakuilis mokualanyo komo aksa itech tanojnotsalis mitsonyolxokolia? Keman Jesús kintitanik 70 itatojtokakauan,  kinnauatij maj kiniluianij akin kinkalpanoskiaj: “Takan nanajsij tech se kalyetoni ten kineki ma onka yolseuilis tech ninchan, ijkuakon namoneyolseuilis ompa no ma [mokaua]. Uan takan ne kalyetoni amo kinekij ma kipiakan ne yolseuilis, ijkuakon [...] namoyolseuilis [‘mokauas namouan’, TNM]” (Luc. 10:1, 5, 6). Tiyolpakij keman aksa kuali kiselia iTajtol Dios porin tikmatij ke kipaleuis. Sayoj ke kemansa amo kuali technankiliskej. ¿Toni uelis tikchiuaskej komo ijkon techpanoua? Jesús kijtoj ke moneki tiksentokaskej tiyolseujtoskej. Maski amo techyeknankiliskej, moneki tiyaskej ika yolseuilis, porin komo amo kuali titanankiliaj, uelis tikpoloskej yolseuilis.

12. ¿Toni techyolmajxitia Pablo itech Efesios 4:31, 32 maj tikchiuakan?

¹² Moneki maj tikpiakan yolseuilis itech nochi tein tikpanouaj itech tonemilis, amo sayoj itech tanojnotsalis. Sayoj ke tiktapojpoluiskej aksa, amo kijtosneki ke tikseliaj tein amo kuali tein kichiua, oso tikteajsikamatiltiskej ke amo teijtakoua tein kichiua. Tein kemaj, moneki maj amo tiksentokakan tikelnamikikan tein kichiuak uan ijkon amo tikpoloskej yolseuilis. Miakej kisentokaj kielnamikij tein amo kuali tein kinchiuilijkej, uan kipolouaj yolseuilis. Maj amo tikauakan maj nejin tanemililmej techijtako. Maj tikelnamikikan ke komo tiksentokaj tikualantokej, amo tiyolpakiskej. Yejua ika, xiontetapojpolui (xikonixtajtolti Efesios 4:31, 32).

13. 1) ¿Keniuj uelis “tiksentilijtos[kej] tekol tein xotatok itech itsontekon” akin techtauelita? 2) ¿Toni uelis panos komo kuali titanankiliaj?

¹³ Kemansa, uelis tikinpaleuiskej maj kinekikan kikakiskej iTajtol Dios akin techyolxokoliaj. Tatitanil Pablo kijkuiloj: “‘Komo akin mitstauelita mayana, xiktamaka; komo amiki, xikmaka at; porin komo ijkon tikchiua, tiksentilijtos tekol tein xotatok itech itsontekon’. Amo ximokaua maj mitsxijxiko tein amo kuali, ta xiksentoka xikchiua tein kuali uan ijkon tikxijxikos tein amo kuali” (Rom. 12:20, 21, TNM). Komo kuali tiknankiliaj akin amo techyeknankilia, uelis kipatas itanemilil uan hasta uelis moyolseuis. Komo tejuatsin tikonajsikamati uan tikoniknelia akin mitsonyolxokolij, xa uelis tikonpaleuis maj kiseli iTajtol Dios. Kiselis tamachtilis oso amo, komo kuali tiknankiliaj, kipaleuis maj kinemili keyej amo tikualanij (1 Ped. 2:12; 3:16).

14. ¿Keyej moneki maj tiktapojpoluikan aksa maski techtelijtakoj tein kichiuak?

¹⁴ Moajsij taltikpakneminij akin moneki maj amo iniuan timonsentilikan. Kemej neskayot, akin achto touan monechikouayaj sayoj ke ueyi tajtakojkej, amo moyolnonotskej uan monekik kinkalankixtiskej itech nechikol. Komo semej, ika tein kichiuak mitsonijtakoj, uan maski satepan moyolnonotsas, uelis mitsonouijmakas tikontapojpoluis porin xa kisentokas mitsonyolkokojtos. Komo ijkon mitsonpanoua, xikonsentoka xikontajtani Jiova maj mitsonpaleui xikontapojpolui. Tein melauj, tejuan amo tikmatij tein yekmelauj kinemilia oso kimachilia. Sayoj ke Jiova kemaj kimati, uan amo yolijsiui iniuan akin tajtakolchiuaj (Sal. 7:9; Prov. 17:3). Yejua ika, Biblia kijtoua: “Keme aksame namechchiuiliaj tensa ten amo kuali, [...] amo no ijkon xikinixnamikikan. Uan no sayo xikchiutinemikan sayo ne ten in taltikpakuani kipouaj ten kuali chiualis. Ximofuerzajuijtiyakan se uan okse hasta kampa nanueliske de nannentinemiske ika yolseuilis [...] iuan nochi taltikpakuani. Notasojikniuan, [...] amo ximomakuepakan [...]. Ta, sayo xikauilikan [...] ma Yejuatsin kintatsakuiltis. Porin in Tajtoltsin de Dios ixnesi ijkuin: ‘[...] Nejuatsin nechnamiki nikintatsakuiltis in taltikpakuani uan nikinixtaualtis de nintajtakoluan’”  (Rom. 12:17-19). Tejuan amo technamiki tikijtoskej toni moneki mochiuas iuan akin tajtakoj (Mat. 7:1, 2). Sayoj ke uelis titakuaujtamatiskej ke Jiova kimelauas tajtakolchiujkej ika melaujkayot.

15. ¿Toni moneki maj tikelnamikikan keman aksa techyolxokolia?

¹⁵ Komo techouijmaka tiktapojpoluiskej akin kichiuak tein amo kuali uan techijtakoj, sayoj ke moyolnonotsak, maj tikelnamikikan ke yejua no tajtakolej kemej tejuan (Rom. 3:23). Jiova kiniknelia nochin taltikpakneminij tajtakouanij. Yejua ika, itech tonetataujtiluan, moneki tiktajtaniskej Jiova maj kipaleui akin techyolxokolij. Komo tikchiuaj nejin, techpaleuis maj amo tiksentokakan tikualantokan iuan. Jesús kiyeknextij ke moneki maj amo tikualantokan iuan aksa, maski techchiuilis tein amo kuali. Kijtoj: “Xiktasojtakan naken namechtauelitaske, [...] uan ximotatatautilikan ika por yejuan [...] ten namechtajyouiltiske” (Mat. 5:44).

16, 17. ¿Toni moneki tikchiuaskej komo tayekananij kiixejekouaj ke akin tajtakolchiua yekmelauj moyolnonotsa, uan keyej?

¹⁶ Itech nechikol, Jiova kinixtalijtok tayekananij maj kiixejekokan ox akin ueyi tajtakoua yekmelauj moyolnonotsa oso amo. Yejuan amo ueli kimatij nochi tein mochiuak ijkon kemej Jiova kimati, sayoj ke kiitaj maj mouika iuan iTajtol Dios uan yektikatsin espíritu tein kiixejekouaj maj mochiua. Yejua ika, tein kiixejekoskej satepan ke kichiuaskej netataujtil, tikyekmatij ke yejua tein kinemilia Jiova (Mat. 18:18).

¹⁷ Keman panos nejin, moneki tiknextiskej ke tiyolmelaujkej iuan Jiova. Komo tayekananij kiixejekouaj ke akin tajtakolchiuak yekmelauj moyolnonotsa, ¿tikontapojpoluis uan tikonnextis ke tikonsentoka tikontasojta? (2 Cor. 2:5-8.) Xa mitsonouijmakas tikonchiuas nejon, uan okachi komo tein kichiuak mitsonijtakoj oso kijtakoj se mochankauj. Sayoj ke komo tiontakuaujtamati iuan Jiova uan tikonneltoka ke yejuatsin kiyektalia kuejmolmej itech nechikol kemej moneki, tikonnextis tamatilis uan moitas ke yekmelauj tiontetapojpoluia (Prov. 3:5, 6).

18. ¿Toni tein kuali tikseliskej komo titetapojpoluiaj?

¹⁸ Komo amo titetapojpoluiaj uelis tikokolispeuaskej uan amo tiyolseujtoskej, nion uelis tiksentokaskej kuali timouikaskej iniuan oksekin. Sayoj ke moitani ke komo titetapojpoluiaj, tapaleuia maj kuali timomachilikan, porin amo tiksentokaj tikualantokej nion timoyolkokojtokej. No okachi kuali timouikaj iniuan oksekin. Uan no tikseliaj se okachi ueyi tatiochiualis: tikpiaj se kuali uikalis iuan toTajtsin Jiova, akin nemi iluikak (xikonixtajtolti Colosenses 3:12-14).