Etal ñan katak ko ilo bok in

Etal ñan laajrak in katak ko

Kejbãrok Bwe Jen Jab Kaddek Juõn Buru Eutiej

Kejbãrok Bwe Jen Jab Kaddek Juõn Buru Eutiej

Kejbãrok Bwe Jen Jab Kaddek Juõn Buru Eutiej

“Anij ej jumae ro dri jua.”​—JEMES 4:6.

1. Kwalok juõn wanjoñok kin eñjake ko rekkar kin utiej buru.

 EAR wõr ke juõn men ear walok im ear kõmman bwe en utiej buruõm kake? Elõñ wõt iad emwij ad iion eñjake in ekamõnõnõ. Ejjab nana elañe jet ien ej utiej buruõd kin juõn men. Ñan wanjoñok, ñe ruo Christian ri belele rej readi juõn report emõn jen school kin an emõn mwilin ajiri eo nejiir im an kate, enaj alikar air mõnõnõ ilo turin mejeir kin tõbrak ko an. Ri jilek Paul im ro mõttan ear utiej burueir kake juõn congregation rar jibañ kajutake, kinke ro jeiir im jatiir rar kijenmij kin matõrtõr ilo tiljek.​—1 Dri Tessalonika 1:1, 6; 2:19, 20; 2 Dri Tessalonika 1:1, 4.

2. Etke utiej buru ekkã an jõkkar?

2 Jen wanjoñok ko ilõñ, jemaroñ lo bwe jet ien utiej buru emaroñ melelen mõnõnõ eo ej itok jen men ko kar kõmmani ak men ko ewõr ibbed. Ak, emakijkij bwe utiej buru ej kalikar juõn eñjake in kautiej e make ilo jõkkar, juõn eñjake in utiej buru ak kemjãje kin maroñ, baotokin, mweie, ak joñan utiej eo an. Ekkã an walok ilo alikar ñe juõn armij ej kabbil, im watõk ro jet einwõt rettã jen e. Utiej buru rot in emol ej juõn men kij einwõt Ri Christian ro jej aikwij kejbãrok kij jen e. Etke? Kinke jaar bõdañ eñjake in kibbon jen jimmad Adam. (Jenesis 8:21) Tokjen men in, emaroñ bidodo an buruõd tel kij bwe jen utiej buru kin un ko rebwid. Ñan wanjoñok, Ri Christian ro rej aikwij jumae eñjake ko kin utiej buru kin ailiñ eo air, men ko mweieir, jelãlokjen, maroñ, ak jerbal ko air ñe keidi ibben ro jet. Utiej buru eo ej itok jen men kein ejõkkar im ejjab kabuñburuen Jehovah.​—Jeremiah 9:23; Jerbal 10:34, 35; 1 Dri Korint 4:7; Dri Galetia 5:26; 6:3, 4.

3. Ta in jua , im ta eo Jesus ear ba kake?

3 Ewõr bar juõn unin ad aikwij karmijeteik utiej buru eo ejõkkar. Elañe jej kõtlok bwe en eddeklok ilo buruõd, emaroñ oktak ñan jua. Ta in jua? Ijellokin eñjake ko kin utiej, juõn armij e jua ej kajekdon ro jet, ro me ej watõk ir einwõt rettãlok jen e. (Luk 18:9; Jon 7:47-49) Jesus ear kobaiklok “jua” ibben kadkad ko jet renana me rej waloktok “jen buruen armij” im rej “kananaik armij.” (Mark 7:20-23) Ri Christian ro rej kile aorõkin air kejbãrok bwe ren jab kaddeklok juõn buru ejua.

4. Ewi wãwen jemaroñ bõk jibañ ilo ad lemnak kin joñok ko ilo Bible kin ro eutiej burueir?

4 Kwomaroñ bõprae am kwalok jua ilo am lemnak kin jet bwebwenato ko ilo Bible kin armij ro rar kwalok utiej buru. Ilo wãwen in kwomaroñ lo jabdewõt eñjake ko kin utiej buru eo ejõkkar rej bed ilo buruõm ak remaroñ eddek tokelik. Men in enaj jibañ yuk ñan karmijeteik lemnak ko ak eñjake ko me remaroñ tel yuk ñan am utiej buru. Tokjen men in, jorrãn ejamin jelet yuk ñe Anij enaj kajejjet nan in kakkõl eo an: “Inaj jolok aoleb ro eutiej burueir im rej likemjãje, im kom jamin bar jumae iõ ion tol eo aõ ekkwojarjar.”​—Zephaniah 3:11.

Anij Ej Emmakit Nae Ro Eutiej Burueir

5, 6. Ewi wãwen an kar Pharaoh kwalok an utiej buruen, im men in ear walok ilo ta?

5 Kwomaroñ bareinwõt lo lemnak eo an Jehovah kin utiej buru ak jua ilo wãwen eo ear jerbal ibben iroij ro rekajur einwõt Pharaoh. Ejelok bere bwe Pharaoh ear utiej buruen. Kin an watõk e make einwõt juõn anij me armij rar aikwij kabuñ ñan e, ear kijirãte ri kamakoko ro an, Ri Israel ro. Lemnak kin uak eo an ñan kajitõk eo bwe en kõtlok Ri Israel ro ñan air etal ñan ene jemaden eo ñan “kõmõn juõn kwojkwoj” ñan Jehovah. “Wõn Jeova, bwe in eoroñ ainiken im kõtlok dri Israel?” kar uak eo an Pharaoh, eo eutiej buruen.​—Exodus 5:1, 2.

6 Elikin an Pharaoh iion jiljino men in kaeñtan ko, Jehovah ear jiroñ Moses ñan an kajitõk ibben iroij eo ilo Egypt: “Ñõn ien in kwoj mõke koutiej yuk nae armij ro droõ, im jab kõnan kõtlok ir ke?” (Exodus 9:17) Kiõ Moses ear kejelã kin men in kaeñtan eo kein kajiljilimjuõn—wũt ebin me ear kokkure eneo. Elikin men in kaeñtan eo kein kajoñoul ke Ri Israel ro rar anemkwoj ñan air etal, Pharaoh ear ukõt lemnak eo an im lukwarkware ir. Eliktata, Pharaoh im jar in tarinae eo an rar bed ilo Lomalo Ekilmir im rar jab maroñ ko. Lemnak kin ta eo rar lemnak kake ke den ko rar jino kalibubuik ir! Ta eo ear walok itok wõt jen utiej buru eo an Pharaoh? Ro reutiejtata ilo jar in tarinae eo an rar ba: “Jen ko jen mejen Israel; bwe Jeova ej iri ñõn ir nae ro dri Ijipt.”​—Exodus 14:25.

7. Ewi wãwen iroij ro ilo Babylon rar kwalok an utiej burueir?

7 Jehovah ear kajook iroij ro jet bareinwõt. Juõn iair kar Sennacherib, king in Assyria. (Aiseia 36:1-4, 20; 37:36-38) Eliktata, Ri Babylon ro rar anjo ion Assyria, ak ear bareinwõt kajook ruo king ro eutiej burueir ilo Babylon. Kwoj kememej ke kwojkwoj eo me King Belshazzar ear kõmmane ke e im ri utiej ro ear kirtok ir rar idak wine jen jãbi ko kar bõki jen temple eo an Jehovah, im rar nebar anij ko an Ri Babylon? Ilo idiñ, addin pein juõn armij ear waloktok im jeje juõn ennan ikiin mweo. Ke kar kajitõk ibben ñan an kameleleik ennan eo, ri kanan eo Daniel ear kakememej Belshazzar: “Anij Lablab ear kõmmõn bwe jemam Nebuchadnezzar en juõn king . . . Ak kinke ear utiej buruen . . . , rar joloke jen tron eo an im ear jako an utiej. . . . Im kwe, leo nejin, kwar jab kõttãik yuk, meñe kwar jelã aoleb men kein.” (Daniel 5:3, 18, 20, 22) Ejja boñin eo wõt, jar in tarinae eo an Medo-Persia ear anjo ion Babylon, im rar mõn Belshazzar.​—Daniel 5:30, 31.

8. Ewi wãwen an kar Jehovah jerbal ibben jet armij ro rejua ak utiej burueir?

8 Lemnak bareinwõt, kin lõmaro jet eutiej burueir me rar kijirãte armij ro an Jehovah: ri inea Ri Philistia eo Goliath, Haman Prime Minister eo ilo Persia, im King Herod Agrippa, eo ear iroij ilo Judaea. Kin an utiej burueir, Anij ear kõtlok bwe lõmarein jilu ren mij ilo juõn wãwen ekajookok. (1 Samuel 17:42-51; Ester 3:5, 6; 7:10; Jerbal 12:1-3, 21-23) Wãwen eo Jehovah ear jerbal ibben lõmarein eutiej burueir ej kalikar mol in: “Ablip ej ilok iman kokkure, im utiej buru iman buñ.” (Jabõn Kennan Ko 16:18) Emol, ejelok bere bwe “Anij ej jumae ro dri jua.”​—Jemes 4:6.

9. Ewi wãwen king ro an Tyre rar oktak im ri ketak ro?

9 Ilo an oktak jen iroij ro eutiej burueir ilo Egypt, Assyria, im Babylon, juõn ien king in Tyre eo ear jibañ armij ro an Anij. Ilo ien iroij eo an King David im Solomon, ear jilkinlok ro ri kabel im men ko renaj kar kajerbali ñan jerbal in kalek mweo imõn king eo im temple eo an Anij. (2 Samuel 5:11; 2 Kronikel 2:11-16) Ekaburomõjmõj, bwe tokelik, king ro an Tyre rar oktak im jumae armij ro an Jehovah. Etke rar kõmmane men in?​—Sam Ko 83:3-7; Joel 3:4-6; Amos 1:9, 10.

“Ear Utiej Buruõm”

10, 11. (a) Jemaroñ keidi king ro an Tyre ñan wõn? (b) Ta eo ear kõmman bwe en oktak lemnak eo an Ri Tyre ro kin Israel?

10 Jehovah ear kakõrmole ri kanan eo an Ezekiel bwe en kajerwawaik im liakelok menmenbwij eo an king ro ilo Tyre. Ennan in ñan “king in Tyre” ewõr nan ko rejejjet jimor ñan menmenbwij eo an king ro ilo Tyre im ri ketak eo jinoin, Satan, eo ear “jab jutõk ilo mol.” (Ezekiel 28:12; Jon 8:44) Mokta Satan ear juõn jitõb etiljek ilo dolul in ro nejin Jehovah ilañ. Jehovah Anij ikijen Ezekiel ear kalikar unin an kar menmenbwij eo an king ro an Tyre im Satan ellok jen e:

11 “Kwar jokwe i Eden, jikin kallib eo an Anij, im kalitlit embwinnũm kin elõñ kain drekã aurõk . . . Iar likit juõn enjel ekaamijak bwe en kejbarok yuk . . . Kõmmõn ko am rar kanuij emmõn jen ran eo iar kõmõnmõn yuk ñõn ke kwoj jino kõmmõni men ko renana. Kwar boub in wia im wiakake, im men in ear kõmmõn bwe kwon lej im nana. Kin men in . . . [I naj kokkure yuk, O cherub eo ej kejbãrok] . . . Ear utiej buruõm kin am wulio, im buñbuñ eo am ear kõmmõn bwe kilõm en einwõt juõn ri bwebwe.” (Ezekiel 28:13-17) Aet, utiej buru ear kamakit king ro an Tyre bwe ren lej ñan armij ro an Jehovah. Tyre ear juõn jikin kwelok emweie kin an lõñ business ko ie im men in ear kõmman air mweie im buñbuñ kin mweiuk ko air raibujuij. (Aiseia 23:8, 9) King ro an Tyre rar jua, im rar jino in kajorrãn armij ro an Anij.

12. Ta eo ear tel ñan ial in jumae eo an Satan, im ta eo ear wõnmanlok in kõmmane?

12 Eindein, jitõb eo me ear erom Satan ear bwe an meletlet mokta ñan an maroñ kajejjet jabdewõt jerbal Anij ear lelok ñan e. Jen an kwalok an kamolol, ear “utiej buruen” im jino kijirãte wãwen iroij eo an Anij. (1 Timote 3:6) Joñan an lap an lemnak kin e make ear jino kõnan bwe Adam im Eve ren kabuñ ñan e. Mõm in ear etta im ear keotak jerawiwi. (Jemes 1:14, 15) Satan ear kabo Eve bwe en mõñã jen wijki eo wõt me Anij ear kemo air mõñã jen e. Inem, Satan ear kajerbal Eve ñan an kõmman bwe Adam en mõñã jen leen wijki eo kar kemoiki. (Jenesis 3:1-6) Ilo wãwen in armij ro ruo moktata rar karmijeteik jimwe eo an Anij ñan an iroij ioir, im rar erom ri kabuñ ro an Satan. Ejelok joñan an utiej buruen. Ear kajeoñ in kabo aolep men in kõmanman ko remeletlet ilañ im ilal, ekoba Jesus Christ, ñan air kabuñ ñan e im ilo wãwen in karmijeteik iroij bõtata eo an Jehovah.​—Matu 4:8-10; Reveles̃õn 12:3, 4, 9.

13. Utiej buru ear kwalok leen ta?

13 Kwomaroñ lo bwe utiej buru ej ijjino ibben Satan; ej unjen jerawiwi, eñtan, im nana ilo lal in rainin. Einwõt “anij in lal in,” Satan ej kowõnmanlok wõt eñjake ko rejõkkar kin utiej buru im jua. (2 Dri Korint 4:4) Ejelã bwe jidik wõt ien ibben, inem ej tarinaik wõt Ri Christian ro remol. Mejenkajjik eo an ej ñan ukõt aolepeir jen air kabuñ ñan Anij, im ñan air erom ro rej yokwe ir make, ro ri jualõñlõñ, im ri jua. Bible eo ear kanan bwe kadkad kein rekibbon enaj ekkã air walok ilo “ran ko eliktata.”​—2 Timote 3:1, 2; Reveles̃õn 12:12, 17.

14. Jehovah ej jerbal ibben men in kõmanman ko an remeletlet ekkar ñan kien et eo?

14 Ikijen ijo kunan, Jesus Christ ear beran in kajerwawaik leen ko renana rar walok jen utiej buru eo an Satan. Ilo enañin jilu alen im ibwiljin ri kijirãt ro rar kowãnik ir make, Jesus ear kwalok kien eo me Jehovah ej jerbal ibben armij: “Bwe jabrewõt eo ej mõke koutiej e, naj kõtaik e; im eo ej mõke kõtaik e, naj koutiej e.”​—Luk 14:11; 18:14; Matu 23:12.

Kejbãrok Buruõm Nae Utiej Buru

15, 16. Ta eo ear kõmman bwe en utiej buruen Hagar?

15 Bõlen kwoj kile bwe joñok ko kin utiej buru ilo paragraph ko ilõñ rej kitibuj armij ro reutiej. Ej melelen ke bwe armij ro rettã ejjab utiej burueir? Jaab. Lemnak kin ta eo ear walok ilo family eo an Abraham. Ri patriarch eo ear ejelok nejin ladik bwe en ri jolet eo an, im lio belen, Sarah, eritto im emaat an maroñ ñan an neje. Kar juõn mantin ilo ien ko bwe elañe juõn emaan ear bed ilo ejja wãwen in wõt einwõt Abraham en bõk bar juõn belen bwe en wõr nejin ibben. Anij ear kõtlok belele rot in kinke ejañin kar ien ñan an bar kajutak kien eo ilo jinoin ikijen belele ibwiljin ri kabuñ ro remol.​—Matu 19:3-9.

16 Kin an lio ibben rejañ e, Abraham ear errã ñan an belele ibben Ri Egypt eo ri karejaran Sarah, Hagar. Einwõt lio belen Abraham kein karuo, Hagar ear bõroro. En kar kamolol kin jerammõn in. Ak, ear kõtlok bwe en utiej buruen. Bible eo ej ba: “Ke lio e ar lo bwe e bõroro, ej kejekron liroij eo an.” Joñan an lemnak in kõmman abañ ñan family eo an Abraham, Sarah ear jilkinlok Hagar. Ak ear wõr mejelan abañ in. Enjel eo an Anij ear kakabilek Hagar: “Kwon bar jeblak ñõn liroij eo am, im kõtaik yuk iomin pein.” (Jenesis 16:4, 9) Alikar, Hagar ear bokake nan in kakabilek in, ukõt lemnak eo an kin Sarah, im ear erom jinen juõn jar elap in armij.

17, 18. Etke kij aolep jej aikwij kejbãrok nae utiej buru?

17 Joñok in an Hagar ej kalikar bwe ñe wãwen ko ibben juõn armij ej oktak im emõnlok, emaroñ kõmman bwe armij eo en utiej buruen. Juõn Ri Christian eo me ewõr juõn buru emõn ibben ilo an karejar ñan Anij, emaroñ bareinwõt oktak im utiej buruen ñe emweie lok ak ej bõk juõn maroñ eutiej. Lemnak in emaroñ bareinwõt walok elañe ro jet rej nebar e kin tõbrak, meletlet, ak maroñ ko an. Aet, juõn Ri Christian ej aikwij ekkõl bwe en jab kaddek kadkadin utiej buru. Men in en mol elaptata elañe ej lo tõbrak kin jibadbad ko an ak ej bõk elaplok maroñ ko.

18 Un eo elaptata ñan kejbãrok nae utiej buru ej kin lemnak eo an Anij kin kadkad in. Nan eo an ej ba: “Mõjer im buru e utiej, im kallip an ro dri nana, re bwir.” (Jabõn Kennan Ko 21:4) Ekaitoktoklimo bwe, Bible eo ej kakkõl Ri Christian ro “dri mweie kin men ko an lõl in” bwe ren jab “utiej burueir” kake. (1 Timote 6:17; Duteronomi 8:11-17) Ri Christian ro me rejjab mweie ren bõprae an wõr ibbeir juõn “mejnana,” im ren kememej bwe utiej buru emaroñ eddeklok ilo buruen jabdewõt armij​—ri mweie ak ri jeramel.​—Mark 7:21-23; Jemes 4:5.

19. Ilo wãwen et eo Uzziah ear kokkure lajrak in kõmman ko an remõn?

19 Utiej buru im bareinwõt kadkad ko jet renana remaroñ kokkure kõtan eo ad emõn ibben Jehovah. Lemnak, ñan wanjoñok, kin jinoin ien iroij eo an King Uzziah: “E ar kõmõn men ko re jime iman mejen Jeova . . . E ar kabukot wõt Anij . . . ; im iomin ien an bukot Jeova, Anij e ar kejerammõn e.” (2 Kronikel 26:4, 5) Ak, ekaburomõjmõj bwe King Uzziah ear kokkure lajrak in kõmman ko an remõn, bwe “e utiejlok buruen, inem e ar kõmõn nana.” Joñan an lap an lemnak kin e make ear deloñ ilo temple eo ñan an lelok men in kaijurjur. Ke priest ro rar kakkõl e bwe en jab kõmman men in wãlok in, “Uzzaia ej illu.” Kin men in, Jehovah ear kõmman bwe en bõk nañinmij in leper, im ear mij ilo an Anij jab buñburuen kake e.—2 Kronikel 26:16-21.

20. (a) Ewi wãwen lajrak in kõmman ko remõn an Hezekiah ear bed ilo kauwatata? (b) Ta eo jenaj katak kake ilo katak in tok ilal?

20 Kwomaroñ keidi e ibben joñok eo an King Hezekiah. Juõn ien, lajrak in kõmman ko remõn an Hezekiah rar iten jorrãn kinke “e utiej buruen.” Ekamõnõnõ, bwe “Hezekaia e ar mõke kõtaik e kin jua in buruen” im Anij ear bar buñburuen kake e. (2 Kronikel 32:25, 26) Lale bwe mejelan utiej buru eo an Hezekiah kar bwe en kõttãik buruen. Aet, ettã buru ej oktan utiej buru. Kin men in, ilo katak in tok ilal, jenaj etale ewi wãwen jemaroñ kaddek im kejbãrok ettã buru eo an Christian.

21. Ri Christian ro ettã burueir remaroñ reimanlok ñan ta?

21 Ak, jen jab meloklok kin aolep men ko renana me rej walok jen utiej buru. Kinke “Anij ej jumae ro dri jua,” jen beek ilo buruõd ñan karmijeteik eñjake ko kin utiej buru eo ejõkkar. Ke jej kate kij bwe jen Ri Christian ro ettã burueir, jemaroñ reimanlok ñan ad ellã jen ran eo elap an Anij, ke ro eutiej burueir im leiir renaj jako jen lal in. Inem “naj kõtaik utiejen armij rõn, im naj kõtaik jua elap an armij ro; im naj koutiej Jeova wõt ilo ran eo.”—Aiseia 2:17.

Point ko ñan Kalmenlokjen Kaki

• Ewi wãwen kwonaj kar kamelele kin juõn armij eutiej buruen?

• Ta eo ej unjen utiej buru?

• Ta eo emaroñ kõmman bwe juõn armij en utiej buruen?

• Etke jej aikwij kejbãrok kij nae utiej buru?

[Kajitõk ko ñan katak]

[Pija eo ilo peij 20]

Utiej buru eo an Pharaoh ear tellok ñan an kajook e

[Pija eo ilo peij 21]

Wãwen emõnlok eo an Hagar ear kõmman bwe en utiej buruen

[Pija eo ilo peij 22]

Hezekiah ear kõttãik buruen im ear bar bõk buñburu eo an Anij