MŨNABII Danieli aatũũraga makĩria ma mĩaka 500 mbere ya gũciarũo kwa Jesu. No Jehova nĩ aaguũrĩirie Danieli ũhoro ũngĩateithirie kũmenya wega hĩndĩ ĩrĩa Jesu angĩaitĩrĩirio maguta, atuĩke Mesia, kana Kristo. Danieli eerirũo ũũ: “Igua na ũmenye  wega atĩ nĩgũkagĩa na ihinda rĩa ciumia mũgwanja kuuma rĩrĩa watho ũkaheanwo wa gũcoka gwaka Jerusalemu nginya rĩrĩa mũtongoria akoneka, ũrĩa mũitĩrĩrie maguta. Ningĩ ciumia mĩrongo ĩtandatũ na igĩrĩ.”—Danieli 9:25.

Nĩguo tũmenye ihinda rĩa gũũka kwa Mesia-rĩ, o mbere no mũhaka tũmenye rĩrĩa ũrathi wa Danieli wĩgiĩ gũũka kwa Mesia waambĩrĩirie kũhinga. Kũringana na ũrathi ũcio-rĩ, waambĩrĩirie kũhinga rĩrĩa “watho wa gũcoka gwaka Jerusalemu [waheanirũo].” “Watho” ũcio waheanirũo rĩ? Kũringana na mwandĩki wa Bibilia Nehemia-rĩ, watho ũcio wa gwaka thingo cia Jerusalemu rĩngĩ, waheanirũo “mwaka wa mĩrongo ĩĩrĩ ĩrĩa Aritashashita  aakorirũo athamakĩte.” (Nehemia 2:1, 5-8) Aandĩki a maũndũ ma tene moigaga atĩ mwaka wa 475 M.M.M. nĩguo Aritashashita aambĩrĩirie gwathana. Kwoguo mwaka wake wa 20 wa gwathana warĩ wa 455 M.M.M. Rĩu nĩ twamenya ũrathi wa Danieli wĩgiĩ Mesia waambĩrĩirie mwaka wa 455 M.M.M.

Danieli nĩ onanĩtie nĩ ihinda rĩigana atĩa rĩngĩahĩtũkire nĩguo Mesia ũrĩa “Mũtongoria” oneke. Ũrathi ũcio uugĩte nĩ ihinda rĩa “ciumia mũgwanja” na “ciumia mĩrongo ĩtandatũ na igĩrĩ,” ciothe igoka ciumia 69. Ihinda rĩu rĩigana atĩa? Ataũri maigana ũna a Bibilia monanagia atĩ icio ti ciumia cia thikũ mũgwanja, no nĩ ciumia cia mĩaka. Ũguo nĩ kuuga atĩ o kiumia kĩrũgamĩrĩire mĩaka mũgwanja. Ũndũ ũcio wa ciumia cia mĩaka, kana matĩna ma mĩaka mũgwanja, ndwarĩ mũgeni harĩ Ayahudi a tene. Kwa ngerekano-rĩ, nĩ maakoragwo na mwaka wa Thabatũ thutha wa mĩaka mũgwanja. (Thama 23:10, 11) Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, ciumia 69 cia ũrathi nĩ matĩna 69 ma mĩaka 7 o itĩna, ciataranĩrio igoka mĩaka 483.

Rĩu reke tũtare. Tũngĩtara kuuma mwaka wa 455 M.M.M., mĩaka 483 ĩthiragĩra mwaka wa 29 M.M. Ũcio nĩguo mwaka ũrĩa Jesu aabatithirio na agĩtuĩka Mesia! * (Luka 3:1, 2, 21, 22) Githĩ kũhinga kũu kwa ũrathi wa Bibilia ti gwa kũgegania?