MBỤK EYOUWEM
Nnyeneke N̄kpọ, edi Mmenyene Abasi
Ete mi ye ete ete mi ẹkedụn̄ ke ufọk emi owo mîkọbọpke ima ke Cotiujeni, ke obio in̄wan̄ emi odude idahaemi ke edere edere Moldova. N̄kamana do ke December 1939. Ete mi ye ete ete mi ẹma ẹdedi Mme Ntiense Jehovah n̄kpọ nte isua itiaba mbemiso mmanade. Ke eka mi ama ekedi edikụt ke akwaowo ufọkabasi mmimọ ikam idiọn̄ọke Bible nte ete ete mi, eka emi ama etiene edi Ntiense Jehovah.
Ke ini n̄kedide isua ita, ẹma ẹmen ete mi, eyeneka esie, ye ete ete mi ẹkekọbi sia mmọ mîkamaha nditiene n̄n̄wana ekọn̄. Ete mi kpọt ọkọbọhọ. Edi enye ama enyene mfịna ke ọkpọ asakedem mbemiso enye ọnyọn̄de edi ufọk ke 1947 ke ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba ama okokụre. Okposụkedi emi akanamde idem emem enye, mbuọtidem esie ikememke.
N̄KPỌ OKPỤHỌDE
Ke ini n̄kedide isua usụkkiet, ẹma ẹtan̄ kpukpru nnyịn ye Mme Ntiense eken ke Moldova ẹka Siberia. Ke July 6, 1949, ẹma ẹtan̄ nnyịn ẹdọn̄ ke tren umen enan̄. Ke ima ikawat n̄kpọ nte kilomita 6,400 ke usen 12, ima ikesịm itiembehe tren ke Lebyazhe. Mbon ukara ẹkedada ẹbet nnyịn. Ẹma ẹbahade nnyịn ẹdọn̄ ke n̄kpri otu ẹnọ ẹka nsio nsio ebiet ke obio oro. Ẹkemen nnyịn ẹkedọn̄ ke ekpri ufọkn̄wed kiet. Idem ama enen̄ede emem nnyịn. Nnyịn ikonyụn̄ idiọn̄ọke se ikpanamde. Eyenete an̄wan kiet ama ọtọn̄ọ ndikwọ ikwọ emi Mme Ntiense ẹkewetde ke ini ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba. Ikebịghike, kpukpru nnyịn ima itiene enye ikwọ. Se ikwọ oro mi:
“Ẹma ẹtan̄ ediwak nditọete ẹka anyan idụt.
Ẹtan̄ mmọ ẹka edem edere ye usiahautịn.
Ẹkemia mmọ ufen emi ke ntak utom Abasi, mmọ ẹma ẹyọ ata n̄kpọsọn̄ idomo.”
Nnyịn ima isisan̄a n̄kpọ nte kilomita 13 ikodụk mbono esop ikpep Bible kpukpru Sunday. Ikesidaha tụhi-tụhi usenubọk isan̄a ke ice emi okon̄de esịm owo isịn. Nnyịn owo 50 ikesidọn̄ọ ntre ke ekpri mfafaha ufọk kiet ikpep Bible. Ikesitọn̄ọ ye ikwọ kiet m̀mê iba m̀mê ita, ibọn̄ akam. Ekem owo oyobụp mbụme, ndien owo en̄wen ada Bible ọbọrọ. Ima isinam emi ke hour kiet m̀mê akande oro. Ekem iyafiak ikwọ ikwọ, ibụp mbụme, inyụn̄ ida Bible ibọro. Emi ama esisọn̄ọ nnyịn idem.
MFỊNA EN̄WEN
Ẹma ẹsana Mme Ntiense oro ẹketan̄de ẹka Siberia ẹyak ke 1960. Kpa ye oro nnyịn mîkenyeneke n̄kpọ, mma n̄ka Moldova. Do ke n̄kokụt Nina. Ete ye eka esie ye ete eka ye eka eka esie ẹkedi Mme Ntiense n̄ko. Nnyịn ima idọ ndọ inyụn̄ ifiak inyọn̄ Siberia. Do ke Dina adiaha nnyịn akamana ke 1964, Viktor akpan nnyịn onyụn̄ amana ke 1966. Ke 1968, ima inyọn̄ Ukraine ikodụn̄ ke ekpri ufọk kiet ke Dzhankoy. Tọn̄ọ do ka Yalta emi odude ke Crimea edi n̄kpọ nte kilomita 160.
Owo ikayakke Mme Ntiense Jehovah ẹka iso ẹkpono Abasi mmọ ke Crimea kpa nte owo mîkayakke ke ofụri Soviet Union. Edi oro iwọrọke ke owo ikayakke inyenyịghede idem. Ntre, ndusụk Ntiense ikenen̄ekede isịn idem ke n̄kpọ Abasi aba. Mmọ ẹkekere ke akpana inọ uwem se uwem oyomde esisịt sia ima ikọbọ ufen ibe nde ke Siberia.
N̄KPỌ INEMESỊT
Ke March 27, 1991, ẹma ẹyak ikpono Abasi ndien ifụre ifụre ke ofụri Soviet Union. Ẹma ẹsọsọp ẹnam ndutịm ndinịm akpan mbono usen iba ke obio itiaba ke ofụri idụt oro. Ẹkebahade nnyịn ẹsịn ke enye emi ẹdinịmde ke August 24-25 ke Odessa ke Ukraine. Mma n̄kesịm do ke July man ntiene nnam an̄wambre bọl emi ẹdinịmde mbono oro asana.
Ima isinam utom tutu eyo okụt, ekem isụhọde ina ke nnyan n̄kpọitie an̄wambre emi. Ediwak nditọete iban ẹma ẹnịm n̄kann̄kụk oro asana. Ẹma ẹtan̄ ata ediwak mbio ẹkeduọn̄ọ. Mbon oro ẹkenamde utom ke itieutom unọ ufọkidụn̄ ẹma ẹsan̄a ẹyom ufọk ẹnọ owo 15,000 emi ẹdidụkde mbono oro. Ekem ima ikop n̄kpọ emi akanamde esịt ọduọ nnyịn.
Ke August 19—usen ition mbemiso usen mbono oro—ẹma ẹmụm Mikhail Gorbachev, adaibuot ukara Soviet Union ke ini enye akakade nduọkodudu ke Yalta emi mîkoyomke usụn̄ ikpọn̄ ebiet emi ikoyomde ndinịm mbono oro. Ntre, ukara ẹma ẹdọhọ ikûnịm mbono oro aba. Mbon oro ẹkeyomde ndidi mbono oro ẹma ẹkot ọfis Mme Ntiense ke fon ẹbụp m̀mê idinam didie idahaoro ye bọs ye tren oro ima ikekpekpe okụk. Ke ẹma ẹkebọn̄ akam ẹban̄a emi, ọfis ẹma ẹdọhọ mmọ ẹsụk ẹdi.
Ntre, ima ika iso ibọn̄ akam inyụn̄ itịm idem. Nditọete oro ẹkesede ẹban̄a mbon emi ẹtode obio en̄wen ẹdi ẹma ẹka ẹkedara mbon oro ẹketode nsio nsio ebiet ke Soviet Union ẹdi mbono oro ẹnyụn̄ ẹda mmọ ẹka ufọkidụn̄ mmọ. Kpukpru usenubọk, mbon Kọmiti Mbono oro ẹma ẹsikpọn̄ ọfis mmọ ẹkenyene nneme ye ikpọ owo ukara. Edi mmọ ikadaha eti mbụk inyọn̄ idi.
ABASI ỌBỌRỌ AKAM NNYỊN
Mbon Kọmiti Mbono ẹma ẹfiak ẹbịne ukara ke Thursday, August 22—usen iba kpọt mbemiso usen emi akanade mbono oro ọtọn̄ọ. Mmọ ẹma ẹda eti mbụk ẹnyọn̄ edi isan̄ emi. Ukara ẹma ẹnyịme inịm mbono oro ndien. Inua ikemeke ndibụk nte esịt ekenemde nnyịn ndidian uyo n̄kwọ itoro nnọ Abasi nnyụn̄ ntiene nsịn Amen ke akam ediberede. Ke mbono ama akasuana ke Saturday, nnyịn ikọsọpke inyọn̄, edi ima itie ineme nneme tutu eyo ọsọn̄ ye n̄kani ufan nnyịn. Nditọete emi ẹma ẹnen̄ede ẹnyene mbuọtidem ndisọn̄ọ nda nyọ kpukpru afanikọn̄ ini oro.
Isua 22 ebe tọn̄ọ ẹkenịm mbono oro, ndien n̄kọri enen̄ede odu ke Ukraine. Mme Ntiense Jehovah ẹbọp ediwak Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Mmọ ẹkedi owo 25,000 ke 1991, edi idahaemi, mmọ ẹwak ẹbe 150,000.
NSỤK MMAMA ABASI
Nnyịn isụk idụn̄ ke ekpri ufọk oro ikodụn̄de ke Dzhankoy, ndien n̄kpọ nte owo 40,000 ẹdụn̄ ke obio emi idahaemi. Okposụkedi Mme Ntiense Jehovah mîkawakke mi ini ikotode Siberia idi ke 1968, idahaemi esop Mme Ntiense itiokiet ẹdu mi.
Nnyịn imawak n̄ko ke ufọk nnyịn idahaemi. Mmenyene nditọ, nditọ nditọ, ye nditọ nditọ nditọ, ndien nnyịn ke idiana kiet inam n̄kpọ Jehovah.