Ererimbot Oro Enyenede Mme Ukwan̄ Ekikere Aban̄a Edinam Akpanikọ

KE UFIOP ufiop mbubịteyo Friday kiet ke Tel Aviv, Israel, akparawa kiet ama odụk otu uyen oro ẹkebetde ke an̄wa ufọk usọrọ okoneyo. Esisịt ini ke oro ebede, akama-nsobo bọmb ama obomo ke ufọt otuowo oro.

Owo efen ama otop bọmb oro okowotde enye ye mme uyen 19 en̄wen ke afai afai usụn̄. Ke ukperedem abiausọbọ kiet ama asian mme ọkọmbụk n̄kpọntịbe ete: “Mbakidem ẹma ẹyọhọ kpukpru ebiet, kpukpru ẹdide eke mme uyen, ata n̄kpri owo—ata enyene-ndịk n̄kpọntịbe oro akanam n̄kụtde.”

Thurstan Brewin ekewet ke The Lancet ete: “Mme edu oro kpukpru owo ẹmade, utọ nte edinam akpanikọ . . . , ẹkeme ndinen̄ede nsịn ekọn̄ onyụn̄ anam enye etetịm ọsọn̄ nditre.” Ih, mbụk ubonowo ọyọhọ ye uduọkiyịp ke enyịn̄ edinam akpanikọ, ọtọn̄ọde ke Mme Ekọn̄ Ido Ukpono Christendom tutu esịm akpakịp uwotowo eke ini ukara Nazi eke Germany.

N̄kọri ke Ibat Mbon Unọmọ ke Ntak Unana Edinam Akpanikọ

Nte eyịghe mîdụhe, edinam akpanikọ oro asan̄ade ye ukwan̄ ifiopesịt ekeme ndikama nsobo, edi unana edinam akpanikọ ekeme n̄ko ndibiat n̄kaowo. Webster’s New Encyclopedic Dictionary ọdọhọ ke ndinam akpanikọ ọwọrọ ‘ndisọn̄ọ nda nnọ owo m̀mê n̄kpọ’ onyụn̄ “abuana owo ndisọn̄ọ nda ye iwụk ke ini osobode idomo ekededi ndikpọn̄ m̀mê ndida owo nnọ.” Ke adan̄aemi ediwak owo ẹdọhọde ke mmimọ imama orụk edinam akpanikọ emi, n̄kaowo enen̄ede osobo unana edinam akpanikọ ke ata akpan ebiet—ke ubon. Nsọn̄uyo oro ẹdoride ke edikop ọkpọkpọ uyụhọ, mme mfịghe ye nsịn̄ede uwem eke usen ke usen, ye mme utịp edisịn efịbe oro ẹtarade ẹsuana, ẹnam ibat usiondọ ọsọsọp ọdọk. Ndien ukem nte mbon oro bọmb ọkọnọmọde ke Tel Aviv, mme uyen ẹsiwak ndidi mbon unọmọ oro mîduehe.

Ntọt kiet ọdọhọ ete: “Ubọ ukpep eyenọwọn̄ esiwak ndidi kiet ke otu mme n̄kpọ oro unana iwụk ke ubon otode usiondọ, edidianade ntie, ye ete m̀mê eka ndibọk nditọ ikpọn̄ esitụkde idiọk idiọk.” Etie nte nditọiren oro ẹtode mme ubon oro eka ọbọkde nditọ ikpọn̄ ẹsinen̄ede ẹdu ke idaha edinana ifiọkn̄wed, ediwot idem, ye edibuana ke ubiatibet n̄kpri owo. Ke isua kiet kiet, nditọwọn̄ miliọn kiet ke United States ẹsikụt ete ye eka mmọ ẹsion̄ode ndọ, ndien ke isua ekededi, etie nte mbahade iba ke otu kpukpru nditọwọn̄ oro ẹmanade ẹnọ mme ete ye eka oro ẹdọde ndọ ke idụt oro ẹdidi mbon oro ete ye eka ẹsiode ndọ etisịm ini oro utọ nditọ oro ẹsịmde isua 18 ke emana.  Ibat owụt nte ke ini iso ediwak uyen oro ẹdude ke mme ikpehe eken ke ererimbot edikama iduọesịt ukem ntre.

Edinam Akpanikọ—Ndi Edi Idaha Oro Okon̄de Akaha Ndisịm?

Ndammana edu edinam akpanikọ ndisụhọde ke ndondo emi anam mme ikọ Edidem David emi ẹtetịm ẹdot ẹkan nte akanam ẹdide: “O Jehovah, nyan̄a; koro mbon ima fo ẹkụrede: koro mbon akpanikọ ẹtrede ke otu nditọ owo.” (Psalm 12:1) Ntak emi edu unana edinam akpanikọ atarade ntem? Roger Rosenblatt, ewet ke magazine Time, ete: “Okposụkedi edinam akpanikọ edide idaha oro okon̄de, ọkpọsọn̄ ndịk, edinyene eyịghe mban̄a idem, ibụk ye ndammana udọn̄ ikpọ n̄kpọ ẹkam ẹnam enye edi se n̄kpakpa owo nte nnyịn mîkpodorike enyịn ndisọn̄ọ nyịre.” Ke etịn̄de aban̄a ini oro nnyịn idude uwem, Bible etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ete: “Mme owo ẹyedi mme ama idem, . . . ẹnana uten̄e Abasi, [inamke akpanikọ, NW], ẹnana ima uduot owo.”—2 Timothy 3:1-5.

Ke ikerede iban̄a ọkpọsọn̄ odudu oro edinam akpanikọ—m̀mê unana edinam akpanikọ—enyenede ke ekikere ye ke mme edinam owo, nnyịn imekeme ndibụp, ‘Anie enen̄ede odot nnyịn ndinam akpanikọ nnọ?’ Tịm fiọk se ibuotikọ oro etienede mi enyenede nditịn̄ mban̄a mbụme emi.

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 3]

Foto oro odude ke enyọn̄: © AFP/CORBIS