Yak idọhọ ke etie ye ufan fo eneme nneme ndien etop odụk fon fo. Nso ke akpanam?

1. Kot etop oro nte osụk enemede nneme ye ufan fo.

2. Dọhọ ufan fo ọnọ fi ini okot etop oro.

3. Kpọn̄ etop oro kan̄a; kụre nneme ye ufan fo.

Ọfọn etịm ekere se akpanamde.

Ndidi ke etie ye ufan fo etịn̄ ikọ, ke ọnọ owo en̄wen etop ke fon etie nte ndibre mbre emi esimade edi utieneke ibet mbre oro. Emekeme ndikere ke idiọkke ndikot etop oro sia eneme nneme ye ufan fo. Enye ndidi ufan fo akpakam anam ọdiọn̄ọ nte anamde n̄kpọ. Edi emi iwọrọke ke ana anam n̄kpọ ye ufan fo nte anam ye edidem. Se anade ọfiọk edi emi: Edieke mûdiọn̄ọke nte anamde n̄kpọ ye ufan fo, mbufo ididịghe ufan ibịghi.

Ntak idọhọde ntre? Ntak edi ke mme owo ẹsima ẹnam n̄kpọ ye mmimọ ukpono ukpono. N̄kaiferi kiet emi ekerede Beth * ọdọhọ ete: “Esiyat mi ndidi ke ntịn̄ ikọ ye ufan mi, enye ke ese fon nte n̄kpọ eke enye ebetde etop emi ọfọnde akan se nsụk ntịn̄de ke inua.” Ndi emekere ke Beth ayama ndika iso ndi ufan ye utọ owo emi?

Kere ise nte afo esinamde n̄kpọ ke ini etop odụkde fon fo, nyụn̄ fiak se m̀mê ewe ke otu n̄kpọ ita oro ikasiakde ke ekpri ibuotikọ emi “Se Isitịbede” ke afo akpanam. Ewe ifọn ikan? Anaedi ọmọdiọn̄ọ ke akpa oro ifọnke. Edi nso kaban̄a ọyọhọ iba ye ọyọhọ ita? Ndi ọfọn ndidi ke eneme nneme ye ufan fo, afo ọkpọn̄ nneme oro okot etop emi odụkde fon fo? Mîdịghe ndi ọfọn ndikpọn̄ etop oro kan̄a, n̄kụre nneme ye ufan fo?

Ekeme ndisọn̄ ndusụk ini ndidiọn̄ọ se akpanamde. Edi Bible ekeme ndin̄wam fi. Enye ọdọhọ ete: “Nte mbufo ẹyomde mme owo ẹnam n̄kpọ ye mbufo, ẹnam kpasụk ntre ye mmọ.” (Luke 6:31) Didie ke akpanam item emi ke ini ọnọde m̀mê ọbọde etop ke fon?

Kûnọ owo etop ke idiọk ini. Akparawa kiet emi ekerede Richard ọdọhọ ete: “Ndusụk ini owo esinọ mi etop ufọt okoneyo. Idịghe nte etop emi aban̄a akpan n̄kpọ, onyụn̄ edi ndidemede mi ke idap.” Bụp idemfo ete, ‘Ndi mmesinọ owo etop ke ini ekemede ndidi enye ọduọk odudu?’—Se Bible etịn̄de: Ecclesiastes 3:1.

Tịm se se ewetde. Ke ini afo etiede ye owo eneme nneme, se afo etịn̄de, nte enịmde uyo etịn̄, nte enịmde iso n̄ko etịn̄, ye nte anamde n̄kpọ ẹsinam se etịn̄de ọsọsọp an̄wan̄a enye. Edi ukemeke ndinam kpukpru emi ke ini ọnọde owo etop ke fon. Ntre, nso ke akpanam? N̄kaiferi emi ekerede Jasmine ọdọhọ ete: “Wet n̄kpọ nte eyen owo. Bụp m̀mê n̄kpọ etie didie ye enye. Kûyak ‘mbọk’ ye ‘sọsọn̄ọ’ anana ke etop fo.”—Se Bible etịn̄de: Colossae 4:6.

Domo ndifiọk m̀mê ewe edi akpan n̄kpọ akan. Fiak se ekpri ibuotikọ oro, “Se Isitịbede.” Edieke edide enyene akpan etop emi eketiede-tie ebet, ọkpọfọn ọdọhọ ufan fo ọnọ fi ini okot etop oro. Ediwak ini, etop emi odụkde fon nnyịn isidịghe enye oro anade isọsọp ibọrọ. Amy emi edide isua 17 ọdọhọ ete: “Fon fo idifeheke edieke ọkpọn̄de enye kan̄a okụre nneme ye ufan fo, edi edieke ọkpọn̄de ufan fo ekewet etop ke fon, ekeme ndidi ufan fo iditiehe ibet fi.” Se onyụn̄ anade anam edi emi edieke odude ke itie usọrọ m̀mê ke mboho ekededi. Jane emi edide isua 18 ọdọhọ ete: “Kûda ofụri ini oro odude do uwet etop. Ndinam ntre ọkpọwọrọ ke inemke fi ndidu ye mme owo do, ke akpakam ama ndidu ye mbon oro afo ọnọde etop do.”

Fiak se se ewetde mbemiso ọnọde owo. Kere m̀mê se ewetde ayan̄wan̄a owo m̀mê ẹdikam ida enye ke usụn̄ en̄wen. Enyene n̄kpri ndise emi afo ekemede ndisịn ke se ewetde man se ewetde an̄wan̄a owo. Amber emi edide isua 21 ọdọhọ ete: “Edieke anamde idọkọ, emekeme ndisịn ekpri ndise emi owo asakde imam. Mme owo ẹsiyat esịt—ndusụk ẹkam ẹn̄wan̄wana—sia mmọ mîdiọn̄ọke ke se ẹkewetde ekedi mbubru.”—Se Bible etịn̄de: Mme N̄ke 12:18.

Omokụt do ke ọfọn anam n̄kpọ nte eyen owo ke ini ọnọde m̀mê ọbọde etop ke fon.

Kere ise: Ima esinam owo anam n̄kpọ nte eyen owo. Didie ke ekeme ndiwụt ke emenyene ima? Bible ọdọhọ ete: “Ima enyenyene anyanime onyụn̄ ọfọn ido. Ima ifịbeke ufụp, inamke inua, ikohokede idem, inamke ido eke mîdotke, iyomke ufọn idemesie, isọpke iyatesịt.” (1 Corinth 13:4, 5) Ndi emesinam se itien̄wed emi etịn̄de?