1, 2. (a) Nso akpan utom ke Jehovah ọkọdọhọ Solomon anam? (b) Ntak emi David ekekerede ke Solomon idikemeke ndibọp temple oro?

JEHOVAH ekemek Solomon ete ese enyịn ke ata akpan utom, oro edi, ndibọp temple ke Jerusalem. Temple oro “oyokpon ata etieti onyụn̄ ọwọrọ ada ke uyai ke ofụri idụt.” Se inamde utom oro edi ata akpan utom edi ke temple oro edidi “ufọk Jehovah ata Abasi.”—1 Chron. 22:1, 5, 9-11.

² Edidem David ama enịm ke Jehovah ayan̄wam Solomon ke utom oro. Edi Solomon ekedi “eyenọwọn̄ inyụn̄ isọn̄ke idem ikem.” Ndi oro ama anam enye esịn ndinam utom oro? Ndi enye ama enyene uko enyịme ndibọp temple oro? Akana enye enyene uko man ekeme ndibọp temple oro.

3. Nso ke Solomon ekekpep oto ete esie?

³ Etie nte Solomon ekekpep ndinyene uko oto David ete esie. Ini David edide ekpri akparawa, enye ama owot ndiọi unam oro ẹkedide ndimụm erọn̄ ete esie. (1 Sam. 17:34, 35) Enye ama onyụn̄ enyene uko an̄wana ye Goliath emi ekedide ata okop-odudu owoekọn̄. Abasi ama an̄wam enye ada ndọnọ itiat owot Goliath.—1 Sam. 17:45, 49, 50.

4. Ntak emi akanade Solomon enyene uko?

 ⁴ An̄wan̄a nnyịn ntak emi David ọkọdọhọde Solomon enyene uko ọbọp temple. David ke idemesie ama enyene uko. (Kot 1 Chronicle 28:20.) Ọkpọkọdiọk etieti edieke Solomon akpakayakde ndịk anam enye okûbọp temple oro. Oro ọkpọkọdiọk akan enye nditọn̄ọ ndibọp edi ikụreke.

5. Ntak emi anade inyene uko?

⁵ Imoyom Jehovah an̄wam nnyịn inyene uko inam utom oro enye ọnọde nnyịn ima ukem nte enye akan̄wamde Solomon. Ntre ẹyak ineme iban̄a mme owo emi ẹkenyenede uko ke eyo Bible. Iyeneme n̄ko nte ikemede ndinyene uko nnam utom oro Jehovah ọnọde nnyịn mma.

6. Didie ke Joseph okowụt ke imọ imenen̄ede inyene uko?

⁶ Joseph ama enyene uko ke ini n̄wan Potiphar ekeyịrede enye ete edidan̄ ye imọ. Anaedi enye ama ọfiọk ke mma oro ekeme ndisịn imọ ke mfịna edieke imọ mînyịmeke inọ enye. Kpa ye oro, Joseph ama osụk enyene uko esịn ndidan̄ ye enye.—Gen. 39:10, 12.

7. Tịn̄ nte Rahab akanamde n̄kpọ uko uko. (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

⁷ Owo en̄wen emi ekenyenede uko ekedi Rahab. Ekpedi Rahab ikenyeneke uko, enye ikpekemenke nditọ Israel iba oro ẹkekade ndiyep Jericho idịp ke ufọk esie. Edi enye ama enyene uko edịp mbon uyep oro onyụn̄ an̄wam mmọ ẹfehe ẹbọhọ sia enye ama ọbuọt idem ye Jehovah. (Josh. 2:4, 5, 9, 12-16) Rahab ama enịm ke Jehovah edi ata Abasi, ke enye iditreke ndida Jericho nnọ nditọ Israel. Enye ikefeheke owo ndomokiet enyịn, ikakam ifeheke edidem Jericho ye mbonekọn̄ esie, itre ndinam se inende. Enye ama enyene uko anam n̄kpọ emi akanamde ẹnyan̄a enye ye ubon mmọ.—Josh. 6:22, 23.

8. Didie ke uko Jesus akan̄wam mme mbet esie?

⁸ Mme apostle Jesus ẹma ẹnyene uko n̄ko. Mmọ ẹma ẹsikụt nte Jesus anamde n̄kpọ uko uko. (Matt. 8:28-32; John 2:13-17; 18:3-5) Oro ama an̄wam mmọ ẹnyene uko. Ke ini mme Sadducee ẹkedọhọde mmọ ẹtre ndikwọrọ mban̄a Jesus, mmọ ẹma ẹnyene uko ẹka iso ẹkwọrọ.—Utom 5:17, 18, 27-29.

9. Udiana Timothy 1:7 owụt ke anie esinam owo enyene uko?

⁹ Joseph, Rahab, Jesus, ye mme apostle Jesus ẹma ẹnyene uko. Oro akanam mmọ ẹbiere ndinam se inende. Edi idịghe se mmọ ẹkediọn̄ọde m̀mê se mmọ ẹkekemede ndinam akanam mmọ ẹnyene uko, mmọ ẹkebuọt idem ye Jehovah. Mme n̄kpọ ẹsitịbe emi oyomde nnyịn n̄ko inyene uko. Ana ibuọt idem ye Jehovah, ikûbuọt ke idem nnyịn. (Kot 2 Timothy 1:7.) Ẹyak ise nte ikemede ndinyene uko ke ubon ye ke esop.

10. Ntak emi anade mme uyen ẹnyene uko?

¹⁰ Enyene ediwak n̄kpọ emi ẹkemede ndinam ọsọn̄ mme uyen ndinam n̄kpọ Jehovah. Ana mmọ ẹnyene uko. Mmọ ẹkeme ndikpebe Solomon emi ekenyenede uko ọbọp temple okụre. Ana mme uyen ẹnyịme mme ete ye eka mmọ ẹda mmọ usụn̄. Edi enyene mme n̄kpọ emi anade mmọ ẹbiere ke idemmọ. (N̄ke 27:11) Ana mmọ ẹnyene uko man ẹkeme ndimek nti ufan, nti ikwọ ye fim, ẹdu eti uwem, ẹnyụn̄ ẹmek ndina baptism. Mmọ idikemeke ndinam mme n̄kpọ emi edieke mmọ mînyeneke uko, sia Satan emi esisụn̄ide Jehovah iyomke mmọ ẹnam se inende.

11, 12. (a) Didie ke Moses okowụt ke imenyene uko? (b) Didie ke mme uyen ẹkeme ndikpebe Moses?

 ¹¹ Akpan n̄kpọ emi anade mme uyen ẹbiere edi se mmọ ẹdidade uwem mmọ inam. Ke ndusụk idụt, ẹsinam mme uyen ẹkere ke ana mmimọ ika ufọkn̄wed ntaifiọk inyụn̄ inam utom emi idibiomde okụk ke akpan. Ke mme idụt emi mme owo mînen̄ekede inyene okụk, mme uyen ẹkeme ndikere ke ana isịn idem in̄wana n̄kpọ man ikeme ndin̄wam ubon mmimọ. Edieke se itịn̄de emi ọwọrọde fi, ti Moses. Moses ekpekemek ndidi ọwọrọiso owo nnyụn̄ nnyene okụk sia adiaha Pharaoh ọkọbọk enye. Anaedi ubon Pharaoh, mme andikpep, ye mme ọfiọkn̄kpọ owo oro ẹkesinọde edidem item ẹma ẹyom enye edi ọwọrọiso owo. Edi Moses ama enyene uko emek ndikpono Jehovah. Ke enye ama ọkọkpọn̄ Egypt ye kpukpru inyene Egypt, enye ama enịm ke Jehovah idikpọn̄ke imọ. (Heb. 11:24-26) Jehovah ama ọdiọn̄ enye. Jehovah oyonyụn̄ enen̄ede ọdiọn̄ enye ke Paradise.

¹² Jehovah oyonyụn̄ ọdiọn̄ mme uyen emi ẹnyenede uko ẹbiere ndinam n̄kpọ esie nnyụn̄ nda n̄kpọ esie nte akpa n̄kpọ ke uwem mmọ. Enye ayan̄wam mmọ ẹse ẹban̄a ubon oro mmọ ẹdinyenede. Ke eyo mme apostle, Timothy akada ofụri uwem esie anam n̄kpọ Abasi. Afo n̄ko emekeme ndinam ntre. *—Kot Philippi 2:19-22.

13. Didie ke uko akan̄wam Sista kiet anam se enye ekebierede?

¹³ Akana Sista kiet ke Alabama ke U.S.A. enyene uko emek se enye edinamde inọ Abasi. Enye ekewet ete: “N̄kedi ata owo o-bụt ke ini eyenọwọn̄. Ama esisọn̄ mi ndineme nneme ye nditọete ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄, ntịn̄ke-tịn̄ mban̄a ndikọn̄ enyịnusụn̄ ufọk owo emi mmenfiọkke akpa.” Edi ete ye eka esie ye nditọete ẹma ẹn̄wam enye ekeme ndinam utom usiakusụn̄ ofụri ini. Enye ọkọdọhọ ete: “Ererimbot Satan emi oyom owo aka ufọkn̄wed ntaifiọk, ọwọrọ etop, edi imọ owo, onyụn̄ enyene enyọn̄ ye isọn̄. Ndiyom mme n̄kpọ emi esinam esịt etịmede owo sia isimemke ndinyene mmọ. Edi esịt enem mi tutu nte n̄kemekde ndinam n̄kpọ Jehovah, mmonyụn̄ ndiọn̄ọ ke nda uwem mi nnam nnennen n̄kpọ.”

14. Nso ikeme nditịbe emi ediyomde mme ete ye eka ẹnyene uko?

¹⁴ Ana mme ete ye eka n̄ko ẹnyene uko. Ke uwụtn̄kpọ, eteutom fo ekeme ndisidọhọ fi anam utom ebe ini ke mbubreyo ye utịturua emi afo esidade enịm utuakibuot ubon, aka ukwọrọikọ, onyụn̄ odụk mbono esop. Ana enyene uko man ekeme ndidọhọ ke imọ idinamke, onyụn̄ enịm eti uwụtn̄kpọ ọnọ nditọ fo. Yak idọhọ n̄ko ke ndusụk mme ete ye eka ke esop mbufo ẹyak nditọ mmọ ẹnam n̄kpọ emi afo mûyakke nditọ fo ẹnam. Mmọ ẹkeme ndibụp fi m̀mê nso inam afo mûyakke nditọ fo ẹtiene ẹnam. Ndi afo eyenyene uko etịn̄ ntak ọnọ mmọ edi usọn̄ọke mmọ enyịn?

15. Didie ke Psalm 37:25 ye Mme Hebrew 13:5 ẹkeme ndin̄wam mme ete ye eka?

¹⁵ Edieke mme ete ye eka ẹnyenede uko, mmọ ẹyen̄wam nditọ mmọ ẹbiere se mmọ ẹdinamde inọ Abasi ẹnyụn̄ ẹnam se mmọ ẹkebierede oro. Ndusụk mme ete ye eka isimaha ndidọhọ nditọ mmọ ẹnam utom usiakusụn̄, ẹka ebiet oro ẹnen̄erede ẹyom mme ọkwọrọikọ, ẹka Bethel, m̀mê ẹtiene ẹbọp n̄kpọ ẹnọ esop Abasi. Idem ekeme ndinyek mmọ ke nditọ oro idikemeke ndise mmimọ enyịn ke ini isọn̄de. Edi idem isinyekke mme ete ye eka emi ẹnyenede ọniọn̄. Mmọ ẹsinịm ke  Jehovah ayanam se enye ọkọn̄wọn̄ọde. (Kot Psalm 37:25; Mme Hebrew 13:5.) Mme ete ye eka oro ẹnyenede uko ẹnyụn̄ ẹbuọtde idem ye Jehovah ẹyen̄wam nditọ mmọ ẹnam ntre n̄ko.—1 Sam. 1:27, 28; 2 Tim. 3:14, 15.

16. Didie ke ndusụk ete ye eka ẹn̄wam nditọ mmọ ẹbiere se mmọ ẹdinamde inọ Jehovah, ndien didie ke oro an̄wam nditọ mmọ?

¹⁶ Brọda kiet ye n̄wan esie ke United States ẹma ẹn̄wam nditọ mmọ ẹbiere se mmọ ẹdinamde inọ Abasi. Brọda oro ọdọhọ ete: “Mbemiso nditọ nnyịn ẹkefiọkde nditịn̄ ikọ nnyụn̄ nsan̄a isan̄, ima isitịn̄ inọ mmọ nte enemde ndinam utom usiakusụn̄ nnyụn̄ nnam mme n̄kpọ eken ke esop. Se mmọ ẹbierede ndinam edi oro idahaemi. Nditọ nnyịn ndikebiere se mmọ ẹdinamde inọ Abasi nnyụn̄ nnam se mmọ ẹkebierede iyakke mmọ ẹfre se idide akpan n̄kpọ ikan, oro edi, nditetịm n̄kpere Jehovah, inyụn̄ iyakke ererimbot Satan akan mmọ ubọk.” Brọda kiet emi enyenede nditọ iba ekewet ete: “Ediwak ete ye eka ẹsisịn ukeme ẹnyụn̄ ẹbiat ediwak okụk man ẹn̄wam nditọ mmọ ẹdi se mmọ ẹyomde ndidi, utọ nte ndidi nta mme ebre bọl, nta mme ebre ikwọ, mîdịghe ẹsịn nditọ n̄wed man ẹdidi emi m̀mê oko. Edi se ifọnde ikan edi ndisịn ukeme nnyụn̄ mbiat okụk n̄n̄wam nditọ nnyịn ẹnam mme n̄kpọ emi ẹdinamde mmọ ẹka iso ẹkpere Jehovah. Esinem nnyịn etieti ndikụt nditọ nnyịn ẹnamde se mmọ ẹkebierede ndinam nnọ Abasi.” Jehovah iditreke ndidiọn̄ mme ete ye eka emi ẹn̄wamde nditọ mmọ ẹmek ndida ofụri uwem mmọ nnam n̄kpọ Jehovah.

17. Siak ndusụk n̄kpọ emi ekemede ndiyom inyene uko inam ke esop.

¹⁷ Oyom inyene uko n̄ko ke esop. Ana mbiowo ẹnyene uko ke ini mmọ ẹkpede ikpe m̀mê ke ini n̄kpọ etịbede emi oyomde ẹsọsọp ẹnọ eyenete usọbọ mbak idikpa. Ndusụk mbiowo ẹsika ẹkekwọrọ ikọ ẹnọ mbon n̄kpọkọbi ẹnyụn̄ ẹkpep mmọ Bible. Oyom nditọete iban emi mîdọhọ ebe ẹnyene uko n̄ko. Enyene ediwak n̄kpọ emi mmọ ẹkemede ndinam nnọ Abasi. Mmọ ẹkeme ndinam usiakusụn̄ ofụri ini, ẹka ẹkekwọrọ ikọ ke ebiet oro  ẹyomde-yom mme ọkwọrọikọ, ẹn̄wam Itieutom Emi Ẹsede Ẹban̄a Ubọpn̄kpọ ke Idụt Mmọ, mîdịghe ẹka Ufọkn̄wed Mme Ọkwọrọ Obio Ubọn̄. Ndusụk ẹkeme ndika Ufọkn̄wed Gilead.

18. Didie ke nditọete iban oro ẹma ẹkesọn̄ ẹkeme ndin̄wam esop?

¹⁸ Nditọete iban oro ẹma ẹkesọn̄ ẹsin̄wam esop. Imama mmọ etieti! Ndusụk mmọ inyeneke odudu aba ndinam n̄kpọ Abasi nte mmọ ẹkesinamde, edi mmọ ẹsụk ẹkeme ndinyene uko n̄n̄wam nditọete. (Kot Titus 2:3-5.) Ke uwụtn̄kpọ, ana eyenete an̄wan emi ama ọkọsọn̄ enyene uko ke ini mbiowo ẹdọhọde enye ọkọnọ eyenete an̄wan emi mîsisịneke ọfọn̄ ọfọn item. Enye idisueneke-suene eyenete an̄wan oro, edi ayan̄wam enye ọfiọk ke nte enye esịnede n̄kpọ ekeme ndifịna mbon en̄wen. (1 Tim. 2:9, 10) Enye ndinam n̄kpọ ntem ayan̄wam esop.

19. (a) Didie ke nditọete iren oro ẹma ẹkena baptism ẹkeme ndinyene uko? (b) Didie ke Philippi 2:13 ye 4:13 ẹkeme ndin̄wam mmọ ẹnyene uko?

¹⁹ Ana nditọete iren emi ẹma ẹkena baptism ẹnyene uko n̄ko. Esop ẹyebọ ufọn edieke mmọ ẹnyịmede ndinam n̄kpọ man ẹdot ndidi mbiowo ye mme asan̄autom unamutom. (1 Tim. 3:1) Edi ndusụk mmọ isisọpke ndinam n̄kpọ man ẹdot. Eyenete ekeme ndikere ke imọ idotke ndidi asan̄autom unamutom m̀mê ebiowo ke ntak n̄kpọ emi imọ ikanamde. Eyenete en̄wen onyụn̄ ekeme ndikere ke imọ idikemeke ndinam utom oro ẹdinọde imọ. Ekpedi emesikere ntre, Jehovah ekeme ndin̄wam fi enyene uko. (Kot Philippi 2:13; 4:13.) N̄kọ emeti ke enyene ini emi Moses ekekerede ke imọ idikemeke ndinam se Jehovah ọkọdọhọde enye anam. (Ex. 3:11) Edi Jehovah ama an̄wam enye, ndien nte ini akakade, enye ama enyene uko anam utom oro Jehovah ọkọdọn̄de enye. Eyenete oro ama akana baptism ekeme ndinyene uko nte Moses edieke enye ọbọn̄de akam eben̄e Jehovah an̄wam imọ onyụn̄ okotde Bible kpukpru usen. Nditie n̄kere mbụk mbon oro ẹkenyenede uko ke Bible ayan̄wam enye n̄ko. Enye ekeme ndisụhọde idem ndọhọ mbiowo ẹkpep imọ se ikpanamde onyụn̄ enyịme ndinam se ededi oro ẹdọn̄de enye. Imekpe kpukpru nditọete iren oro ẹma ẹkena baptism ubọk ite mmọ ẹnyene uko ẹnyụn̄ ẹsịn idem ẹn̄wam esop!

20, 21. (a) Didie ke David ọkọsọn̄ọ Solomon idem? (b) Nso ke Jehovah mîditreke ndinam nnọ nnyịn?

²⁰ Edidem David ama ọdọhọ Solomon ke Jehovah oyodu ye enye tutu enye ọbọp temple oro okụre. (1 Chron. 28:20) Solomon ama esitie ekere se ete esie eketịn̄de, inyụn̄ itreke ndinam se Jehovah ọkọdọn̄de enye kpa ye oro enye ekedide eyenọwọn̄. Enye ama enyene uko ọbọp akwa temple oro; Jehovah ama an̄wam enye ọbọp okụre ke isua itiaba ye ubak.

²¹ Jehovah ayan̄wam nnyịn inyene uko inam utom nnyịn ke ubon ye ke esop, ukem nte enye akan̄wamde Solomon. (Isa. 41:10, 13) Edieke inyenede uko inam n̄kpọ Jehovah, imenịm ke enye ọyọdiọn̄ nnyịn idahaemi ye ke nsinsi. Ntre, ẹyak ‘inyene uko inyụn̄ inam n̄kpọ.’