Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

LECCIÓN 5

Jilïr jaqenakampi yanaptʼayasiña

Jilïr jaqenakampi yanaptʼayasiña

¿KHITIS WAWANAKAMAR YANAPTʼAÑAPA?

Wawanakajja, jilïr jaqenakan yanaptʼatäña ewjjtʼatäñwa necesitapjje. Awk taykanakaw uk lurapjjañapa. Ukampis yaqha jilïr jaqenakas wawanakar yanaptʼapjjarakispawa.

¿KUNATSA UKAJJ WALI WAKISKIRI?

Walja markanakanjja, wayn tawaqonakajj janiw jilïr jaqenakampejj walja tiempo chikäpkiti. Akanak amuytʼam:

  • Jilapartejja, wawanakajj escuelankapjjewa, ukanjja, jilïr jaqenakat sipansa yateqer masinakapaw jukʼamp utji.

  • Escuelat utar kutʼjjapjje ukhajja, janiw khitis utan utjkiti, kunattejj awk taykapajj trabajonkasipkiwa.

  • Mä yatiyäwirjamajja, Estados Unidos markankiri 8 maranit 12 marankam wawanakajja, mä sojjta horanakaw celularampi tabletampi ukat yaqha ukhamanakampi tiempo aptʼasipjje. *

Mä librojj akham siwa: “Wayn tawaqonakajj janiw awk taykapatsa, ni yatichirinakapatsa ni yaqha jilïr jaqenakatsa yateqasjjapjjeti, jupanakar yanaptʼa mayiñat sipansa [...] wayn tawaq masinakaparukiw mayjjapjje” sasa (Hold On to Your Kids).

¿KUNJAMSA WAWANAKAMAR YANAPTʼASMA?

Wawanakamampïñatakejj tiempo apsusiñamawa

BIBLIAJJ KAMSISA: “Wawarojja suma sarnaqañapatakejja jiskʼatpach sum yaticham, ukatsti awkëjjan ukkhajja janiw uka yatichäwinakatjja armaskaniti” (Proverbios 22:6).

Wawanakajj awk taykapan yanaptʼap thaqapjjapuniwa. Uka toqet yatjjatat jaqenakajj akham sapjjewa: ‘Waynituptasipki tawaqetaptasipki uka wawanakajja, amigonakapan ewjjtʼanakapat sipansa awk taykapan ewjjtʼanakapwa jukʼamp valoranit uñjapjje’ sasa. Psicología toqet yatjjatata Laurence Steinberg sat mä profesorajj libropan akham siwa: “Wawanakajj waynitüsipki tawaqetäsipki ukat niya jilïr jaqer tukusipki ukhajja, awk taykapat yateqasisaw kuns lurapjje” sasa. Ukatsti akham sarakiwa: “Waynitüsipki tawaqetäsipki uka wawanakamajja, janis qhan sapkchïtam, janis istʼapkchïtam, ni jumjamsa taqe kuns amuyapkchinejja, kuntï jumajj siskta ukjja wali valoranitwa uñjasipki” sasa (You and Your Adolescent).

Wawanakamajj jumatpunwa kuns yateqasiñ munapjje, ukhamajj yanaptʼañamawa. Jupanakampïñatak tiempo apsusim. Kuntï amuykta, kunjamäsktasa, kunas jumatak jukʼamp wakiskiri, kunsa jakäwiman yateqawayta taqe ukanakwa jupar cuenttʼañama.

Confiykay jilïr jaqenakampiw yanaptʼayasiñama

BIBLIAJJ KAMSISA: “Suma yatiñan jaqenakamp chika sarnaqerejja, suma yatiñanirakïniwa” (Proverbios 13:20).

¿Yateqaskay mä jilïr jaqejj utjiti, ukhamat wawamajj jupat yateqasiñapataki? ¿Wawamajj uka jilïr jaqempi jukʼamp tiempo pasañapatakejj kunsa lurasma? Ukampejj jupakiw wawamar yanaptʼjjañapa sasajj janiw sañ munkiti. Ukampis wawamat llakisiri confiykay jilïr jaqenakampi yanaptʼayasïta ukhajja, wawamar jukʼamp sumwa yatichäta. Biblianjja Timoteo waynatwa parli, jupajj apóstol Pablompi chikachasisajj walja askinakwa yateqasïna, jilïrëjjäna ukhakamas yateqasiskakïnwa, Pablos ukhamarakiw Timoteo waynat yateqasïna (Filipenses 2:20, 22).

Jichha tiemponjja, walja familianakajj janiw mä cheqanak jakasipkiti, wawanakan abuelitonakapasa, tionakapasa yaqha familiaranakapas jaya cheqanakanwa jakasipjje. Juman familiamatï ukham jakaschi ukhajja, wawanakaman kunjam jaqëpjjañaptï munkta ukham jaqenakampiw chikachasiyañama.

^ Párrafo 9 Uka yatiyäwirjamajja, waynitüsipki tawaqetäsipki ukanakajj sapüruw niya llätunka horanaka celularampi tabletampi ukat yaqha ukhamanakamp tiempo aptʼasipjje. Ukampis wawanakasa waynitüsipki tawaqetäsipki ukanakasa, escuelana jan ukajj tareanakap lurañatak Internetar mantapki uka horanakajj janiw ukan jakhutäkiti.