ROGO kura wiso sa Brookings du South Dakota, America yo, rago adu ni zezerehe na bakere ndurõo ariyo. Si aatingida re na gupai nga ngbutuko, rago naabaha dunduko nika zera nga dododo. Ono tie, ngbaro ima rengba ka zera ka ino gupai nga rogo gu uru re, wiri umba badona nga gaani aakikio be zere rogo wiri umba bambu naadu rogo ati. Ani aru barangba ba mbira ime nga ga zogozogo anya nga gu i ahiisi he na zezere ime! Mo runga mi penga gu pangbanga foro tipa tire nga gu rengbe ka undo ro mo ini gupai ani adu ti ni rogo gu ba re.

I avungure rogo Marungu ti rameru 7, rogo gu garã nangia 1936, i avungurani biama na mi nangia yangada riyo. Kpurani adu pati wiri umba ati rogo gu papara South Dakota du ku uroyo. Sunge ati angia nyanyakipa papara gaani raka, ono si aangianga gupai paha anyaki kisusi apai dunduko te. Avungure azi bapatiza ni aDezire Yekova rogo gu garã nangia 1934. I aima kparatiyo fu gu Barani du ngbangbaturũ yo nga Yekova, sidu, manga ga Mbori pai angia banguapai rogo gayo raka yo. Buba nangia Clarence amangisunge ni moyambu dungurati (i ayambaha awere nga barii gu gbuu nga ga abaakumba) na kusa, unvura buba nangia Alfred ki mangihe a rogo gaani umba dungurati naadu Conde, South Dakota yo.

Ndu tipa agu adunguratise nga ga aKristano na ta rogo akporo na akporo kaa tungusa gu wene maabangirise du rogo Ziazia Kekeapai yo tipa raka kumbatayo angia gupai ani anaamangaha dedede wa ani angia aborokporo. Gu kpiapai nangia ga avungure gbiati gu rabahe ani agbiaha beyo aima du na bakere ome kurirani ni kerehe wa ani angia rukutu agude. Mi gbiati dawire nga Dorothy adani abatungusipa Kindo ho garã rani adu ni nga sita. Rogo 1943, mi arimi Gu Sukuru Nga ga Siokrasia, nga gu papara dunguratise naatona kina ti gu regbo re.

Kikindigi adunguratise na bakere adunguratise angia nyanyakipa papara gaani raka. Wiriba Grant Suiter angia gu bagumbapai nga gino ti regbo gu bakere dunguratise naamangi rogo gu ba nga Sioux Falls, du  South Dakota yo rogo gu garã nangia 1949. Mi natingida gu gumbapai kindi ko amangihe riihe angia, “Si Ima Mbeda Kisusi Wai Mo Aberãha!” Ko anyakasi gupai nga agu aKristano dunduko kpara gayo raka fu Mbori si aida i mangisunge na gayo raka dunduko tipa ka tungusa gu wene pangbanga nga ga ga Mbori Kindo ko aima sigiraha. Gipai re afõngbadureyo mi kpara gimi raka fu Yekova. Rogo gu bakere dunguratise nga ga aʹuru ue naangbe fuo gure, nga gu naamangi Brookings yo, mi abi tire rogo ba zezere bambu nga gu mi nifura tipaha mbata kusayo, mi aapido ka zio bapatiza. Gu ba mbira ime nga ga anya nga gu naadu rogo marã yo re angia gu “ime” ani azi bapatiza rogoho wa ani adu biama rogo Ngbangba ti rameru 12, 1949.

Fuani, mi ki moi gimi sasa ka mangasunge abazakigene. Mi atona ka mangasunge abazakigene rogo Ngi ti rameru 1, 1952 ho garãre adu ni nga 15. Ziazia Kekeapai naya: “Gu boro nata na boro tatamana ni adú ni iratatamana a,” na badungu airatatamana aima du kpurani yo nasongodi gimi diaberã ka mangasunge abazakigene. (Snz. 13:20) Unvura buba nangia Julius garãko adu nga 60 angia gimi badiasunge abazakigene. Wa agarã rani avura du ni bakiakia, ani aima gbia ngbarago gene tungusapai yo. Mi aima wirika dungu apai nga ga tatamana ti gu inohe ko adu na ni rogo raka yo. Fuani ngbutuko, Dorothy ki da ni nazakigene a.

Ti agu aregbo dunduko mi angia paranga, avungure anaayamba badungu ababi adungurati gbiati adiayo i naaye kaa sungo na ani kporo. Kura arogotise sa naaundo re ni bakerehe gbe angia Jesse na Lynn Cantwell. Gayo ngarasaro du dagba agu apai yo naasa re mi diberã ka mangasunge abazakigene. Gu nyemuse i ayuguhe fere asonosi nyemu gupai rogore yo nga ka maa agu asasa nga ga toro. Ti agu aregbo i anabiko agu adungurati naadu mbembedi na ani, i anaayamba re mi ye ani ndu na yo gene tungusapai yo. Gupai re aima ngba tire nirengo na ki undo re ni kerehe!

Fuani, Bud Miller na diako angia gaani babi adungurati. Ti gu regbo re, garãre angia 18 na mi agbia tire na gu ngbanga naadu tipa mangasunge asekere. Agu aboro naake aboro ni asekere rogo gaani dagbarago, i amoi re mbata ku rogo gu badona nga gu mi aabihe nga si aadunga na ngbanya na ga Yesu rugute fu apefuoko nga ka i rimisingo tiyo ku rogo birĩ-zogarago ya te. Na mi aaida ka tungusa gu wene pangbanga nga ga Kindo. (Yo. 15:19) Mi akpari fu agu aboro naake aboro ni asekere nga i moi re ku rogo gu badona nga ga abamangisunge fu Mbori.

Si aima zio ngbadureyo ka bi gupai nga Wiriba Miller aidi ka ndu na mi sa tipa gu ngbanga re. Ko angia gu boro naadu zaaza na ka boro agundesinga ni taata  ya. Nairiwo wai si anyakasi gimi kido kadu na nyanyaki boro rogo toro yo wa ko were! Ni sangbana gu ngbanga re, ti digido gu garã nangia 1954, agu aboro naake aboro ni asekere amoi re niyangaraha ku rogo gu badona nga ga abamangisunge fu Mbori. Si azakigene fere mi da ti gu kura asasa nga ga toro.

Ti gu regbo re, mi agbia yambahe ka mangasunge Betere yo, rogo gu ati i aayambaha nga Watchtower Farm, naadu rogo gu Kisanga nga Staten du New York yo. Si angia pa momu fere ka mangasunge yo tipa agarã wa biata. Si aye na badungu wene apai fere mbiko mi agbia tire na ki mangisunge na badungu airatatamana yo.

Gu ati naadu rogo gu Kisanga nga Staten adu a na radio rogoho nga WBBR. Nga gu aDezire Yekova aamangasunge na ni rogo gu garã nangia 1924 kuti 1957. Kina bete avuru Betere wa 15 kuti 20 i anaafuyo i nimangisunge rogo gu ati re. Badungu rani angia paranga aboro na ka ani adunga na bakere inohe ya. Ono ani adu na Eldon Woodworth nga gu sosono wirina nangia mbedimbedi Kristano. Ko aima ye kadu nga boro tatamana nzunzu. Gu nyemuse nga ga baagude ko adu na ni koyo du ani ni aima nyakasa rani rogo toro yo. Ho gu zangarengba nga ga kura aboro anaaye ni na kpakarapai, Wiriba Woodworth aniya, “Gupai Yekova adigi nimangihe ima iriwo, wa vura duhe nga agu aboro ko amangasunge na yo na zangarengba tiyo.”

Ani adu na gu kparakpara momu a nga ka mangasunge na Wiriba Frederick W. Franz. Gako tatamana gbiati gu bakere inohe ko adu na ni tipa Ziazia Kekeapai aima du na wene sangbanaha kurirani, na ko anaayugo nyemuse koyo du ani ni ni basasa dunduko. Gu boro naamanga riahe furani angia Harry Peterson; si adu taata furani ka yamba yangada rimoko kuba gu ndikidihe nangia Papargyropoulos. Ko angia kina mbedimbedi Kristano a na ko adu na kakaka bakere nyemu sunge tungusapai. Wiriba Peterson aamanga gako sunge ni bawenehe Betere yo ono zanga mbu sunge tungusapai. Ko anaakparaka akama gaani amagazini rogo adiwi dũ. Ko adu a na bakere inohe tipa Ziazia Kekeapai, na kini karagapai kuti gu badungu asanahe ani anaasana ko na ni.

Ba adu kina ati yo i anaafũrõ aũati ku rogo akopo rogo. Rogo garã sa, i anaahiiso kindigi akopo wa 45,000 na arindingua gbiati akpepasio kini bandaha tipa avuru Betere dunduko. Si angia momu fere mi mangi gi sunge re na gu wirina nangia Etta Huth, nga guri nangia iratatamana nzunzu. Ri naangerakurii pa wai si aaida ani fũrũ ahe ku rogo akopo. Ti agu aregbo  ani anaafũrõ ahe, kura awirina rogo gu dagbarago re anaaye kaa undo sunge, na Etta naana rugapa gayo sunge. Wa si avura du nga gu sunge Etta aamangaha adu na nyanyakipaha, ri adu na rubangirise ka maa wene kpiapai nga ga irisa fu agu awirina nga akumba naangbembatayo rogo gu ati re. Mi abiri ni gu boro na moi wene kpiapai nga ga ranigose fu agu aboro nangerakurii apai.

Degude sa dagba gu paranga awirina naana ye kaa undo sunge fũrõahe angia Angela Romano. Etta aima undo ri ho ri ayeaye ni ku rogo rengo yo. Sidu, ho mi aamangasunge ni Betere yo, mi agbia tire na gu kura iratatamana berewe nga guni mi naima ta na ni awere tipa agarã 58. Ani amangi rogatise na Angie rogo Zerekpe 1958, na ani ima gbia ngbarago ti gu badungu amomu nga ga sunge ani namangihe kina sa. Vuru agu agarã yo susi, ga Angie kakaka padu ni ruruse fu Yekova ima nyakasa gaani rogatise. Mi ima rengba kadu na bakere kido kuti ri ka ani vura kaa gbiatirani na kina ginipai vurũ.

Ho i abagi gu bambu radio ni nga ga WBBR naadu rogo gu Kisanga nga Staten rogo 1957, mi amangisunge rogo gu Betere du Brooklyn yo tipa wiri guru regbo. Fuani, ani ki mangi rogatise na Angie, sidu, mi ki kuru Betere yo, na tipa agarã wa biata, ani aamangasunge abazakigene rogo gu Kisanga nga Staten. Mi amangisunge amanga a tipa bete regbo fu agu aboro nangia vovo abaira gu radio re, nga gu i aayamba rimoho nga WPOW.

Mi gbiati Angie aima diaberã ka banda gaani raka ni taataha tipa kadu regerege ka mangasunge rogo gu ba i arengbe ka ida rani rogoho. Ni sangbanaha, ti tonatona gu garã nangia 1961 ani aidi gu sunge i afuhe furani nga kadu ni kparakpara abazakigene Falls City, du Nebraska yo. Ngbutuko fuo ani mangi gu ariapai re, i ayambu rani tipa Gu Sukuru Nga ga Sunge Kindo, ti gu regbo re, si angia gu wirikapai naadu tipa diwi sa South Lansing du New York yo. Ani aima gbia ngbarago ti gu wirikapai re na ani kini moibangirani nga ani nika mangasunge na agu apai ani awirikihe re Nebraska yo. Sidu tie, ngbarani azere ka bi gupai nga i afu vovo sunge furani nga ga amokedi ku Cambodia yo! Gu bawene ringara du bangbanda sudiyo na uroyo Asia yo re asa rani ani bi agu apai, kini gi woro agu ahe, na kini gi fuo agu ahe ani ainongoho mbata ya. Ani adu na bakere nyemu ka gbandaka wene pangbanga yo.

Ono tie, agu apai nga ga birĩ zogarago aʹariatihe, na si ki da nga ani guari yo ka ga ku South Vietnam yo. Si nafu kina gberãrago nga, kere kaza azi re na si ki da nga ani karagatirani ku rogo gaani ringara. Si aaida mi di regbo adia tipa gupai nga omere yego berewe kubaha, na bara sa si angba, ani atona ka mangasunge tungusapai ti aregbo dũ berewe.

Rogo Marungu 1965 ani agbia gu momu nga ka mangasunge ni gu babiapai ninaata kaa biko adungurati. Tipa agarã 33, mi gbiati Angie agbia ngbarago ti sunge babi adungurati gbiati babi rimbasa adungurati, na ka manga mbakadapai tipa bakere adunguratise na kaa mangasunge ti aregboho a. Naatona ti gu regbo re kada ku areme, bakere adunguratise nga nyanyakipa pai fere, sidu, si angia pa ngbarago ka manga mbakadapai tipa gu ngbatunga adunguratise re. Tipa bete agarã, ani adu rogo gu dagbarago nga New York City, na badungu bakere adunguratise i anaamangaha rogo gu ba ngimbaro nga Yankee Stadium.

Kina wai a duhe tipa agu aboro dunduko namangasunge tungusapai ti aregbo dũ, wene asunge gbiati kpakarakpakara asunge aapido re gbiati Angie. Ni kpiapai, rogo 1995, i aya fere mi yugupai ti regbo gu  Sukuru Du Tipa Yugopai fu Amoyambu. Fuo susa agarã biata kusa, i ayambu rani ku Betere yo. Si aima du ni pangbarago ka karagatire berewe ku rogo gu ba mi atona gimi kparakpara sunge Kindo ti aregbo dũ rogoho agarã 40 kusayo. Mi amangisunge tipa bete regbo rogo gu Gbuu Nga ga Sunge Tungusapai na ni bayugupai ti regbo badungu asukuru. Rogo 2007 Riigbu Bipasunge amoi agu asukuru i ayugoho Betere yo kutiibe gu vovo riigbu i amoihe nga Riigbu Bipa Agu Asukuru Nga ga Siokrasia, na si angia pa momu fere kadu ni gaha babiapai tipa bete agarã.

Barambeda kusayo, ani ima bi badungu bakere aʹariapai nibipa agu asukuru nga ga gaani riigbu. Gu Sukuru Du Tipa Abaakumba atona rogo 2008. Vuru agu agarã yo ue nangbe fuo gure, abaakumba bangeyo naima susa 12,000 i nayugupai fuyo Patterson yo na rogo gu Betere du Brooklyn yo. Gu sukuru re nandu kumbatayo kindi rogo gu kura arago, na agu abayugupai i araba yo i niyugupai yo. Rogo 2010, i aʹaria rimo gu Sukuru Du Tipa Yugopai fu Amoyambu ki moihe nga Gu Sukuru Du Tipa Raba Abakuparanga na Ziazia Kekeapai, na i ki sigira kura vovo sukuru nangia Gu Sukuru Du Tipa Raba Arogotise na Ziazia Kekeapai.

Naatona rogo gu garã nga ga sunge nangia 2015, i akodi agu asukuru ue re ku rogo basa, ki kusi gu sukuru nga Gu Sukuru Du Tipa Abatungusipa Kindo. Agu aboro i ayugopai fuyo rengbe kadu nga arogotise watadu abakuparanga watadu adevurukporo. Badungu aboro rogo zegino dunduko adu na bakere ngbarago ka gia gupai nga i nikaa manga gi sukuru re rogo badungu abe basunge. Si ni pangbarago ka bi agu amomu du tipa agu awirikapai nga ga gaani riigbu si ni kii, na mi na bakere ngbarago ka bi gu badungu aboro nafutiyo tipa agu arabahe re.

Ho mi angera ni kusayo ka bi gimi raka mbata fu mi zi bapatiza rogo gu ba mbira ime nga ga anya re ki da ku awere, mi natambua Yekova tipa agu airatatamana nga aguyo naundo re ngba gu gene nga ga rengo. Anga i dunduko garã rani adu na yo kina sa te watadu gaani sino mangaapai adu na yo kina sa a te. Ono kpotoyo yo, i angia agu aboro naima nyaka rogo toro yo. Gayo dudunguro nyemuse tipa Yekova adu ni yuguyuguhe rogo gayo mangaapai yo na rogo gayo asino yo. Rogo gi ga Mbori riigbu re, badungu airatatamana duho rengbe ani ka ta na yo. Mi ima mangaha wo na nirengo, mi ima gbia bakere undo.