Skip to content

Skip to table of contents

KO HA FOUNGA-PULE TE NE IKUʻI ʻA E POLÉ

“Ko e . . . Melinó, ʻE ʻIkai Hano Ngataʻanga”

“Ko e . . . Melinó, ʻE ʻIkai Hano Ngataʻanga”

Ko e Ngaahi Puleʻanga Fakatahatahá ʻoku nau fakaʻaiʻai ʻa e kakaí ke nau fengāueʻaki fakataha, ke fakaʻapaʻapaʻi ʻa e totonu ʻa e tangatá, pea ke maluʻi ʻa e ʻātakaí. Ko e hā hono ʻuhingá? Hangē ko ia naʻe fakahaaʻi ʻe Maher Nasser ʻi he UN Chronicle, ko e “feliuliuaki ʻa e ʻeá, kau faihiá, fakautuutu ʻa e taʻefaitataú, ngaahi moveuveu ʻikai fakaleleiʻí, lahi ʻa e fehikitaki ʻa e kakaí, tautoitoi fakamāmanilahí, ngaahi mahaki pipihí, mo e ngaahi palopalema meimei tataú ʻoku ʻikai ke toe fakalaulau . . . kauʻāfonua ia.”

Ko e niʻihi kuo aʻu ʻo nau pouaki hono fokotuʻu ha founga-pule pē ʻe taha ʻi he māmaní. ʻOku nau fakakau ʻa e tokotaha filōsefa, faʻu maau, mo e taki fakapuleʻanga ko Dante (1265-1321) pea mo e tokotaha fīsiki ko Albert Einstein (1879-1955). Naʻe tui ʻa Dante heʻikai ke tuʻuloa ʻa e melinó ʻi ha māmani ʻoku māvahevahe fakapolitikale. Naʻá ne pehē ko e “puleʻanga . . . ʻoku māvahevahe ʻiate ia peé ʻe hoko ʻo ʻauha,” ko ʻene toʻo-lea mei he lea ʻa Sīsū Kalaisí.​—Luke 11:17.

Taimi nounou pē mei he ngata ʻa e Tau II ʻa Māmaní, ʻa ia naʻe ngāueʻaki ai ʻa e ongo foʻi pomu ʻātomi ʻe uá, naʻe fai ʻe Albert Einstein ha tohi ke lau ʻe he kakaí ʻo fakataumuʻa ki he Fakataha Lahi ʻa e Ngaahi Puleʻanga Fakatahatahá. “Ko e Ngaahi Puleʻanga Fakatahatahá,” ko ʻene leá ia, “kuo pau ke nau ngāue ʻi he vave tahá ke fokotuʻu ʻa e ngaahi tuʻunga ʻoku fiemaʻu ki he malu fakavahaʻapuleʻangá ʻaki hono fakatoka ʻa e ngaahi fakavaʻe ki ha founga-pule moʻoni pē ʻe taha ʻi he māmaní.”

Ka ko e kau politiki ʻe faʻuʻaki ha founga-pule mālohi peheé te nau hao mei he taʻefaitotonú, taʻefeʻungá, mo e fakaaoaó? Pe te nau hehema pē ke fai ʻa e ngaahi tōʻonga kovi ko iá ʻo hangē pē ko e niʻihi kehé? ʻOku fakamanatu mai ʻe he ongo fehuʻi ko ení ʻa e ngaahi lea ʻa e faihisitōlia Pilitānia ko Pāloni Acton, naʻá ne pehē: “ʻOku hehema ʻa e mālohí ke fakameleʻi pea ko e mālohi fakaʻaufulí ʻoku fakameleʻi fakaʻaufuli.”

Naʻa mo ia, ke maʻu ʻe he fāmili fakaetangatá ʻa e melino mo e fāitaha moʻoní, kuo pau ke tau hoko ʻo fāʻūtaha. Ka ʻe lava fēfē ke aʻusia ʻa e taumuʻa ko iá? ʻOku malava ke hoko ia? Ko e tali ʻa e Tohi Tapú ko e ʻio. ʻOku malava pea ʻe aʻusia ia. Anga-fēfē? ʻO ʻikai fakafou ʻi ha founga-pule fakaemāmani pē ʻe taha ʻoku faʻuʻaki ha kau politiki taʻefaitotonu. ʻI hono kehé, ʻe fakafou ia ʻi ha founga-pule ʻoku fokotuʻu ʻe he ʻOtuá. Ko e toe meʻa ʻe tahá, ʻe fakahaaʻi ʻe he founga-pule ko iá ʻene totonu ke pule ki heʻene fakatupú. Ko e hā ʻa e founga-pule ko iá? ʻOku ui ia ʻi he Tohi Tapú ko e “Puleʻanga ʻo e ʻOtuá.”​—Luke 4:43.

“KE HOKO MAI HO PULEʻANGÁ”

Naʻe fakakaukau ʻa Sīsū Kalaisi ki he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he taimi naʻá ne leaʻaki ai ʻi heʻene sīpinga lotú: “Ke hoko mai ho Puleʻangá. Ke fai ho finangaló . . . ʻi māmani.” (Mātiu 6:9, 10) ʻIo, ʻe fakapapauʻi ʻe he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ko e finangalo ʻo e ʻOtuá ʻe fakahoko ʻi he māmaní, kae ʻikai ko e taumuʻa ʻa e faʻahinga fiemaʻu mafai pe siokita ʻo e tangatá.

Ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻoku toe ui ia ko e “Puleʻanga ʻo hēvaní.” (Mātiu 5:3) Ko e hā hono ʻuhingá? Neongo ʻe pule ki he māmaní, ʻe ʻikai ke pule ia mei he māmaní ka ʻe pule mai ia mei hēvani. Fakakaukau atu ki he ʻuhinga ʻo e meʻá ni. Ko e founga-pule ʻe taha ko ʻeni ʻe pule ki he māmaní heʻikai ke ne fiemaʻu ha poupou fakamatelie pe fakapaʻanga. He fakafiemālie ē ko ia ki he kakai ʻe pule ki aí!

Hangē ko ia ʻoku fakahaaʻi mai ʻe he foʻi lea “puleʻanga” ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ko ha founga-pule fakatuʻi. ʻOku ʻi ai hono Tuʻi​—ko Sīsū Kalaisi​—ʻokú ne maʻu hono mafaí mei he ʻOtuá. ʻI he fekauʻaki mo Sīsuú, ʻoku pehē ʻe he Tohi Tapú:

  • “ʻE ʻi hono umá ʻa e pule. . . . Ko e lahi ʻo ʻene pulé mo e melinó, ʻe ʻikai hano ngataʻanga.” ​—ʻAisea 9:6, 7.

  • “Naʻe ʻoange kiate ia ʻa e tuʻunga-pule, mo e lāngilangi, mo ha puleʻanga, koeʻuhí ke tauhi kotoa kiate ia ʻa e ngaahi kakai, ngaahi puleʻanga mo e ngaahi kakai lea kehekehe. Ko hono tuʻunga-pulé . . . ʻe ʻikai ke mole atu.” ​—Taniela 7:14.

  • “Ko e puleʻanga ʻo e māmaní kuo hoko ia ko e Puleʻanga ʻo hotau ʻEikí [pe ʻOtuá] pea mo ʻene Kalaisí.”​—Fakahā 11:15.

ʻI hono fakahoko ʻa e sīpinga lotu ʻa Sīsuú, ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá te ne fakahoko kakato ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní. ʻI he malumalu ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá, ʻe ako ʻa e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá ki he founga ke tokangaʻi ai ʻa e foʻi palanité koeʻuhí ke toe moʻui lelei pea fakafonuʻaki ʻa e moʻuí.

Ko e meʻa mahuʻinga tahá, ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá te ne akoʻi hono kakaí. ʻE akoʻi ki he tokotaha kotoa ʻa e ngaahi tuʻunga tatau. ʻE ʻikai ke ʻi ai ha taʻefelotoi pe māvahevahe. “E ʻikai te nau fai ha faʻahinga maumau pe ko ha faʻahinga fakaʻauha . . . koeʻuhí ʻe fonu moʻoni ʻa e māmaní ʻi he ʻiloʻi ʻo Sihová ʻo hangē ko hono ʻufiʻufi ʻe he vaí ʻa e tahí,” ko e lau ia ʻa e ʻAisea 11:9.

Ko e faʻahinga kotoa ʻe nofo ʻi he māmaní takatakai te nau fāʻūtaha pea nofo melino mo e tokotaha kotoa, ko ha meʻa naʻe loto ʻa e Ngaahi Puleʻanga Fakatahatahá ke fakahoko. “Te nau maʻu ʻa e fiefia lahi ʻi he melino hulu fau,” ko e lau ia ʻa e Saame 37:11. ʻI he faai atu ʻa e taimí, ʻe ʻikai ke toe ʻasi ʻa e ngaahi lea hangē ko e “faihia,” “ʻuli,” “masiva,” mo e “tau.” Ka ʻe hoko fakakū ʻa e meʻá ni? ʻIo, ʻe pule fakakū mai ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá? ʻE anga-fēfē ʻene fakahoko iá? Pea ʻe lava fēfē ke ke maʻu ʻaonga mei heʻene pulé? Tau sio ki ai he taimí ni.