1. Xana i yini leswi Yesu afaka a kazrateka ha swone a wusikwini bya wugamu na a nge si na fa?

KU VE hi wusiku bya wugamu na Yesu a nge si na fa. Afa a swi tiva leswaku ku nga li khale a ta siya vadondzrisiwa vakwe, xileswo a kazratekile hi wumundzruku byavu. A te: ‘A n’wi va misava.’ (Yohan 15:19) Ntsrhaku ka leswo, a khongote ka tatana wakwe mayelanu na vone, a ku: ‘A hi va misava, swanga ha mine ndzri ngeke wa misava.’ (Yohan 17:15, 16) Xana Yesu afa a djula ku hlaya yini?

2. Xana i yini ‘misava’ leyi Yesu a khaneliki ha yone?

² Lani, ‘misava’ ku hlayiwa vhanu lava nga mu tivikiki Xikwembu Nkulukumba nakone va kongomisiwaka ha Sathana. (Yohan 14:30; Ba-le-Efesa 2:2; Yakob 4:4; 1 Yohan 5:19) Xana hi nga swi kotisa kuyini kuva hi nga vi ‘va misava’? Ka ndzrima leyi, hi ta bula hi tindlela ta ku hambana-hambana ta ku yentxa leswo: Hi tama hi dumbeka ka Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba nakone a hi lumbi tlhelo dzra politika. Hi hambana ni moya wa misava. Hi yambala hi tlhela hi tixongisa hi ndlela leyi dzringaniselekiki nakone hi ni vonela ledzri dzringaniselekiki hi mali. Hi tlhela hi tlhoma switlhomo leswi Xikwembu Nkulukumba a hi nyikaka swone.​—Yana ka “Dondzra Swin’wana”, 16.

3. Xana Yesu afa a dzri vonisa kuyini politika?

³ Loko a ha li la misaveni, Yesu a xiye leswaku vhanu afa va ni swikazratu swa ku tala ni leswaku wutomi byavu afa byi nga vevuki. Afa a zron’weka ha vone ha kunene nakone afa a djula ku va pfuna. Xana a ve muzrangeli wa politika? Nikutsrongo. Afa a swi tiva leswaku leswi vhanu afaka va swi djula ha kunene afa ku li Mfumu kumbe wuhosi bya Xikwembu Nkulukumba. Yesu afa a ta va Hosi ya Mfumu wolowo, nakone Mfumu afa ku li nhloko-mhaka ya ku zrezra kwakwe. (Daniel 7:13, 14; Luka 4:43; 17:20, 21) Yesu a nga tinhingenisanga ka politika kambe minkama hinkwayu a hlayise wukala-tlhelo. Loko Yesu a li mahlweni ka Mufumi wa mu-Roma Pontio Pilato, a te: ‘A Mfumu wanga a hi wa misava leyi.’ (Yohan 18:36) A vadondzrisiwa vakwe na vone a va tekanga tlhelo. Buku dzrimbeni dzra matimu * dzri te: Vakriste va dzana dzra ku sungula “afa va nga wu yamukeli ntizro lowu fambisanaka ni politika”. Namunhla, vakriste va ntiyiso va titwa hi ndlela leyi fanaka. Hi wu seketela hi ku dumbeka Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba nakone a hi teki tlhelo a timhakeni ta politika ta misava.​—Mattheo 24:14.

4. Xana vakriste va ntiyiso va wu seketelisa kuyini Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba?

⁴ Vayimeli va tiko kumbe va embaxadori va yimela timhaka ta mfumu wavu na va li a tikweni dzrimbeni, xileswo a va tinhingeniseli ka politika dzra tiko ledzri va luveliki ka dzrone. A vatotiwa, ku nga vhanu lava va nga ni dumbo dzra ku fuma na Kriste a tilweni, va le ka xiyimu lexi fanaka. Pawulo a tsralele vakriste lava totiwiki a ku: ‘Hi tinyumi kumbe vayimeli leti khanelaka hi nkonta ya Kriste.’ (2 Ba-le-Korinte 5:20) Vatotiwa va yimela Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba. A va  tinhingeniseli ka timhaka ta politika ni mimfumu ya misava leyi. (Ba-le-Filipi 3:20) A matsrhan’wini ya leswo, a vatotiwa va pfuna madzana-dzana ya vhanu ku dondzra mayelanu ni Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba. A ‘tihamba tin’wanyana’, leti nga ni dumbo dzra ku hanya hi la ku nga helikiki a misaveni leyimpshwa ya Xikwembu Nkulukumba, ti pfuna vatotiwa. Na tone a ti teki tlhelo. (Yohan 10:16; Mattheo 25:31-40) Swi le livaleni leswaku a ku na mukriste ni mun’we wa ntiyiso lweyi a nga tinhingeniselaka ka politika dzra misava leyi.​—Dondzra Ezaya 2:2-4.

5. Hi xini xivangelo xin’we lexi yentxaka vakriste va nga lwi yimpi?

⁵ Vakriste va ntiyiso va vona vapfumeli-kuloni hinkwavu swanga ndangu wavu, nakone va ni wumun’we, swi nge na mhaka leswaku va pfa kwini. (1 Ba-le-Korinte 1:10) Loko afa ho ya yimpini, afa hi ta ya lwa ni va ndangu wezru, ku nga vapfumeli-kulozri lava Yesu a hi leletiki ku va zrandzra.  (Yohan 13:34, 35; 1 Yohan 3:10-12) Ku tlula leswo, Yesu a byele vadondzrisiwa vakwe ku zrandzra nambi valala vavu.​—Mattheo 5:44; 26:52.

6. Xana malandzra ya Yehovha lama tinyiketeliki ma yi vonisa kuyini mimfumu?

⁶ Nambi leswi hi nga tekiki tlhelo swanga vakriste, hi tikazratela ku hanya a tikweni hi ndlela leyinene. Hi xikombiso, hi komba xitxhavu wuhosi hi ku yingiseta milawu ya byone ni ku hakela tinemba. Kambe minkama hinkwayu hi djula ku tiyiseka hi leswaku hi nyikela ‘swa Xikwembu Nkulukumba ku Xikwembu Nkulukumba’. (Marka 12:17; Ba-le-Roma 13:1-7; 1 Ba-le-Korinte 6:19, 20) ‘Swa Xikwembu Nkulukumba’ swi patsra ku mu zrandzra, ku mu yingiseta ni wugandzreli byezru. Hi tiyimisele ku fa a matsrhan’wini ya ku tlula nawu wa Yehovha.​—Luka 4:8; 10:27; dondzra Amintiṛo 5:29; Ba-le-Roma 14:8.

7, 8. I yini ‘moya wa misava’, nakone wu va khumbisa kuyini vhanu?

⁷ Ku tihambanisa ni misava ya Sathana swi hlaya kuva hi nga wu tsrhiki ‘moya wa misava’ wu hi fuma. Moya lowo i mapimisela ni matsrhamela lama pfaka ka Sathana, lama kongomisaka lava nga mu tizrelikiki Yehovha. Kambe vakriste va wu yalela moya lowo. Pawulo a te: ‘Kambe hine a hi yamukelisiwanga moya wa misava, hi yamukelisiwi moya lowu pfaka ku Xikwembu Nkulukumba.’​—1 Ba-le-Korinte 2:12; Ba-le-Efesa 2:2, 3; yana ka “Dondzra Swin’wana”, 17.

⁸ Moya wa misava wu yentxa vhanu va nga zron’weki hi vambeni, va tikulisa va tlhela va lwisana ni milawu. Wu va yentxa va pimisa leswaku a swi djuli va yingiseta Xikwembu Nkulukumba. Sathana a djula leswaku vhanu va tiyentxela leswi va swi djulaka na va nga pimisi hi mihandzru ya kone. A navela kuva vhanu va kholwa leswaku ‘a ku navela ka  nyama, ni ku navela ka mahlu’, hi swone swa lisima ku tlula hinkwaswu a wuton’wini. (1 Yohan 2:16; 1 Timoteo 6:9, 10) Ngopfu-ngopfu Sathana a zama ku hambukisa vatizreli va Yehovha ni ku va kanganyisa leswaku va tekelela mapimisela yakwe.​—Yohan 8:44; Amintiṛo 13:10; 1 Yohan 3:8.

9. Xana a moya wa misava wu nga hi khumbisa kuyini?

⁹ Moya wa misava wu hangalake hinkwaku, ku fana ni moya lowu hi wu hefemulaka. Loko hi nga simi leswaku hi wu yalela, wu nga hi khumba. (Dondzra Amaproverbia 4:23.) Swi sungula hi mintxhumu leyi vonekaka ingiki a yi bihanga, ku fana ni kuva hi pfumelela ku kutxeteliwa hi mapimisela ni hi mintizro ya vhanu lava nga mu gandzrelikiki Yehovha. (Amaproverbia 13:20; 1 Ba-le-Korinte 15:33) Kumbe hi nga ha khumbiwa hi mintxhumu ya ku fana ni swifaniso swa ku navetisa timhaka ta tinkuku, mintlangu leyi palisanaka swinene kumbe wudukwa, ku nga wukanganyisi bya wukhongoti.​—Yana ka “Dondzra Swin’wana”, 18.

10. Xana hi nga wu yalelisa kuyini moya wa misava?

¹⁰ Kutani ke, hi nga tivonelisa kuyini akuva hi nga fumiwi hi moya wa misava? Hi fanela ku tsrhama kusuhi na Yehovha hi tlhela hi pfumelela wutlhazri byakwe byi hi kongomisa. Hi fanela ku kombela moya wakwe wa ku xwenga nkama hinkwawu, hi tlhela hi tsrhama na hi khomekile hi ku mu tizrela. Yehovha hi Yene wa ntamu hinkwawu a matilweni ni la misaveni. Ha tiyiseka ka leswaku a nga hi pfuna ku lwisana ni moya wa misava.​—1 Yohan 4:4.

11. Xana a moya wa misava wu va hlohlotelise kuyini vhanu ka mayambalela?

¹¹ Hi tlhela hi kombekisa leswaku a hi va misava hi ndlela leyi hi yambalaka ni ku tixongisa ha yone. Vhanu vanyingi  a misaveni va yambalela ku voniwa, ku pfuxa moya wa wusinge ka vambeni, ku kombisa ku tereka, kumbe ku komba vambeni leswaku va ni mali. Kasi vambeni a va na mhaka ni leswi va yambalisaka xiswone. Va nga ha tsrundzra kumbe va yambala lexi va xi kumaka. A hi fanelanga ku pfumelela ni yin’we ya tindlela leti leswaku yi kutxetela ndlela leyi hi hlawulaka ku yambala ni ku tixongisa ha yone.

12, 13. He yini minsinya ya milawu leyi nga hi pfunaka ku teka xiboho xa leswi hi taka swi yambala?

¹² Swanga vatizreli va Yehovha, minkama hinkwayu hi  djula ku yambala hi ndlela leyinene, leyi basiki, yi langusekaka, ni leyi fambisanaka ni xiyimu. Hi yambala “hi ku simama ni hi ku tikhoma”, akuva hi kombisa leswaku hi ‘tizrela Xikwembu Nkulukumba’.​—1 Timoteo 2:9, 10; Yuda 21.

¹³ Mayambalela yezru ma nga khumba ndlela leyi vambeni va vonaka Yehovha ni vhanu vakwe ha yone. Hi djula ku yentxa ‘hinkwaswu hi ku twalisa Xikwembu Nkulukumba’. (1 Ba-le-Korinte 10:31) Ku dzringanisela swi patsra ku bekela lisima matitwela ya vambeni ni mavonela yavu. Xileswo, loko hi hlawula mpahla kumbe hi teka xiboho xa ndlela leyi hi djulaka ku languseka ha yone, hi dzrimuka leswaku leswi hi swi hlawulaka swa va khumba vambeni.​—1 Ba-le-Korinte 4:9; 2 Ba-le-Korinte 6:3, 4; 7:1.

14. Xana hi fanela ku yanakanya hi yini loko hi hlawula mpahla ya mintizro ya wukriste?

¹⁴ Xana hi yambalisa kuyini loko hi li a mintlhanganwini kumbe a ku zrezreni? Xana hi yambala hi ndlela leyi yentxaka vambeni va hi langusa ku tlula mpimu? Xana mpahla yezru ya va danisa vambeni? Xana hi tibyela leswaku vambeni a va ngheni mbangu ka mayambalela yezru? (Ba-le-Filipi 4:5; 1 Petros 5:6) I ntiyiso leswaku hi ntumbuluku hi djula ku xonga, kambe leswi taka hi xongisa ha kakunene i mahanyela yezru swanga vakriste. Hi leswo Yehovha a swi vonaka loko a hi langusa. Tsrhamela dzrezru dzri kombekisa leswi hi nga swone a ndzreni kwezru, ‘mhunu wa xihundla xa mbilu . . . [lwa] nga ni lisima lolikulu mahlweni ka Xikwembu Nkulukumba’.​—1 Petros 3:3, 4.

15. Ha yini Yehovha a nga hi byeli hi ku kongoma leswi hi fanelaka ku yambalisa xiswone ni leswi hi fanelaka ku langusekisa xiswone?

¹⁵ Yehovha a nga hi longoloxelanga milawu ya leswi hi fanelaka ku swi yambala kumbe im-him. A matsrhan’wini ya leswo, a hi nyike minsinya ya milawu ya Bibele leyi nga hi pfunaka ku hlawula hi ndlela leyinene. (Ba-Heberu 5:14)  A djula kuva hi seketela swiboho swezru, leswitsrongo ni leswikulu, ka ndlela leyi hi zrandzraka yene ni vambeni ha yone. (Dondzra Marka 12:30, 31.) A misaveni hinkwayu, vhanu va Yehovha va yambala hi tindlela ta ku siyana-siyana, hi ku ya hi lomu va pfaka kone ni leswi va swi zrandzraka. Ku siyana koloko ku xonge ku tlhela ku nyonxisa.

16. Xana a vonela dzra misava hi mali dzri lwisana ni leswi Yesu a swi dondzrisiki hi ndlela yini? Xana hi fanela ku tihamba swivutiso swini?

¹⁶ Sathana a djula kuva vhanu va pimisa leswaku mali ni mintxhumu leyi vonekaka hi swone swi taka va yentxa va nyonxa, kambe vhanu va Yehovha va swi tiva leswaku a hi  ntiyiso. Ha ma dumba mazritu ya Yesu lama liki: ‘Hikuva a vutomi bya mhunu a nga byi kumi ha vukosi byakwe, nambi bye ku mu talela.’ (Luka 12:15) A mali a yi nge hi tiseli ku nyonxa ka ntiyiso. A yi nge hi nyiki vanghanu va ntiyiso, ku zrula lokunene ka miyanakanyu, kumbe wutomi lebyi nga helikiki. I ntiyiso leswaku hi ndlela ya kukazri ha swi djula leswi vonekaka, nakone hi djula ku tikholisa hi wutomi. Kambe Yesu a hi dondzrise leswaku hi ta nyonxa hi loko hi ni wuxaka lebyinene na Xikwembu Nkulukumba ni loko wugandzreli byezru byi zranga phambheni a wuton’wini byezru. (Mattheo 5:3; 6:22) Tivutise leswi: ‘Xana ni vona mali hi lani misava yi yi vonaka ha kone? Xana a mali yi ndzruluke nhloko-mhaka ya mabulu yanga nakone ni tsrhamela ku pimisa ha yone?’​—Luka 6:45; 21:34-36; 2 Yohan 6.

17. Xana wutomi byezru byi nga yampswisa kuyini loko ho fulazrela vonela dzra misava hi mali?

¹⁷ Loko hi khomeka hi ku tizrela Yehovha hi tlhela hi fulazrela vonela dzra misava hi mali, wutomi byezru byi ta va ni ntlhamuxelo. (Mattheo 11:29, 30) Hi ta yaneliseka hi tlhela hi va ni ku zrula ka miyanakanyu ni mbilu. (Mattheo 6:31, 32; Ba-le-Roma 15:13) Hi nge ti kazrateka ngopfu hi mintxhumu leyi vonekaka. (Dondzra 1 Timoteo 6:9, 10.) Hi ta tikholisa hi ku nyonxa loku tisiwaka hi ku hanana. (Amintiṛo 20:35) Nakone wutomi byezru byi ta hi nyika nkama wunyingi wa ku tsrhama ni lava hi va zrandzraka. Hi nga yetlela bya n’wantenyana.​—Eklesiasta 5:12.

18. Xana Sathana a zama ku hi yentxa yini?

¹⁸ Sathana a zama ku helisa wuxaka byezru na Yehovha, xileswo hi fanela ku yentxa leswi hi nga swi kotaka akuva hi byi sizrelela. Hi le ku lweni ‘ni mimoya lemimfani ya le  henhla’. (Ba-le-Efesa 6:12) Sathana ni mademona yakwe a va swi djuli kuva hi nyonxa kumbe hi hanya hi lani ku nga helikiki. (1 Petros 5:8) Valala lava va ntamu va le ku lweni na hine, kambe hi ku pfuniwa ha Yehovha, hi nga hlula yimpi leyo!

19. Xana a buku dzra Ba-le-Efesa 6:14-18 dzri swi tlhamuxelisa kuyini ‘switlhomo hinkwaswu’ swa mukriste?

¹⁹ A masikwini ya khale, masotxha afa ma yambala switlhomo akuva ma tisizrelela loko ma li yimpini. Hi ku fanana, hi fanela ku yambala ‘switlhomo’ leswi Yehovha a hi nyikiki swone. (Ba-le-Efesa 6:13) Swi ta hi sizrelela. Hi kuma switlhomo leswo ka buku dzra Ba-le-Efesa 6:14-18: ‘Hi leswo ke, yimani na n’wi tikhami tinkhalu tenu hi bandi dzra xihlayelamfuzri, na n’wi yambali xifuveni a muhelo wa ku lulama; na n’wi yambali milengeni a swifambu swa nkhinkhi ya evhangeli dzra ku zrula; ngopfu tlhomani xitlhangu xa ku pfumela, lexi n’wi taka kota ku tima ha xone a mintumbana hinkwayu lemi pfuzraka ya nala. Nakone tekani xintlontlo xa ku huluka, ni lipanga la moya, dzri nga zritu dzra Xikwembu Nkulukumba; n’wi khongota hi minkama hinkwayu hi swikhongoto ni ku kombela hi moya.’

20. Xana hi fanela ku yentxa yini akuva ‘switlhomo’ swezru swi hi pfuna?

²⁰ Loko musotxha o dzrivala xin’we xa switlhomo swakwe, a siya xiyenge xa mizri yakwe na xi nga sizreleliwanga, a nala wakwe a ta mu simela hi kolanu. Loko hi djula kuva ‘switlhomo’ swezru swi hi sizrelela, a hi fanelanga ku dzrivala ni xin’we xa swone. Hi fanela ku tsrhama na hi yambalile hi tlhela hi swi lungisa. A yimpi yezru yi to hela hi loko misava ya Sathana yi helisiwile ni loko yene ni mademona yakwe va susiwile a misaveni. (Apfuletelo 12:17; 20:1-3) Xileswo, loko hi lwisana ni ku navela loku bihiki kumbe ni ku  tsrana ka kukazri, a hi fanelanga hi godola!​—1 Ba-le-Korinte 9:27.

21. Xana hi nga yi hlulisa kuyini yimpi yezru?

²¹ Hine wuswezru a hi nge mu hluli Diyavulosi. Kambe hi mpfuno wa Yehovha, hi nga mu hlula! Akuva hi tama hi tiya a lipfumelweni, hi fanela ku khongota ka Yehovha, hi dondzra Zritu dzrakwe, hi tlhela hi titlhanganisa ni vamakwezru. (Ba-Heberu 10:24, 25) Mintxhumu leyi yi ta hi pfuna ku tsrhama na hi dumbekile ka Xikwembu Nkulukumba ni ku lwela lipfumelo dzrezru nkama wini na wini.

22, 23. a) Hi nga yentxa yini akuva hi tsrhama na hi lulamele ku lwela lipfumelo dzrezru? b) Hi ta dondzra yini ka ndzrima leyi landzrelaka?

²² Hi fanela ku tsrhama na hi lulamele ku lwela lipfumelo dzrezru nkama wini na wini. (Yohan 15:19) Ka swiyimu swimbeni, Timboni Ta Yehovha ti ni vonela ledzri hambaniki hi ku helela ni dzra vhanu vanyingi. Tivutise leswi: ‘Xana na swi twisisa hi ku helela leswaku ha yini hi ni vonela ledzri? Xana na kholwa leswaku leswi Bibele ni hlonga dzra ku dumbeka ni ku tlhazriha dzri swi hlayaka hi swone? Xana na tikhuza hi ku va mun’wana wa Timboni Ta Yehovha? (Amapsalma 34:2; Mattheo 10:32, 33) Xana ni nga swi kota ku tlhamuxela vambeni leswi ni swi kholwaka ke?’​—Mattheo 24:45; Yohan 17:17; dondzra 1 Petros 3:15.

²³ Ka swiyimu swinyingi, swi le livaleni leswi hi fanelaka ku swi yentxa akuva hi tihambanisa ni misava. Kambe minkama yimbeni, a swi le livaleni. Sathana a zama ku hi phasa hi tindlela ta ku hambana-hambana. Ndlela yimbeni a yi tizrisaka i swihungatiso. Xana ke hi nga hlawulisa kuyini swihungatiso swezru hi wutlhazri? Hi ta swi vona ka ndzrima leyi landzrelaka.