¿Rasumpëpaku puëdekantsu?

TITANIC nishqan barcoqa llapan barcokunapitapis más jatun y shumaqmi karqan, y 1912 watachömi utilizar qallayarqan. Alläpa shumaq y alli rurashqa kaptinmi ni imëpis mana undikänampaq kaqta pensayaq. Pero Titänicta pasanqantaqa kananyaqmi parlayan: Atlántico norte nishqan lamarpa punta viäjenta rurëkarmi yaku jananchö kaskaq o aynaq rajuwan choquëkur undikärirqan, y tsëchömi 1.500 nunakunanö wanuyarqan. Undikëta mana puëdenampaq kaqta pensëkäyaptimpis, juk ishkë hörakunallachömi lamar illakäratsirqan.

Kawënintsikchöqa tukïmi parecimashwan mana puëdekaqnö. Capazchi imapaqpis nishwan aguantëta, rurëta o entiendita mana puëdenantsikpaq kaqta. Këllaman pensarishun, kanan witsankuna rurayanqan tukï mäquinakunapaqqa, ni imëpis rurëta mana puëdeyänampaq kaqtam unë witsanqa pensayaq, porque tsë witsankunaqa manam nunakuna o runakuna musyayaqtsu imanö y imata rurayänampaq kaqta. 50 watakunatanö qepaman kutirishqaqa, killaman chë, Marte nishqan planëtaman robotta kachëkur Patsallapita manejë, ADN nishqanta dibujë o karu nacionkunachö imapis pasëkanqanta rikë mana puëdekänampaq kaqtachi nunakuna pensayanman karqan. Tsëpaq parlarmi Estados Unïdospa unë presidenten Ronald Reagan precisaq cientïficokunata kënö nirqan: “Tukï mäquinakunata rurar kayanqëkipitam, rurëta mana puëdeyänampaq kaqta unë witsankuna pensayanqankunaqa kanan witsankuna chipyë mirashqa”.

Nunakuna tukïta rurayanqanta cuentaman churëkurmi, John Brobeck jutiyoq universidadchö yachatsikoq kënö nirqan: “Manam ni mëqan cientïficopis ninmantsu imapis mana puëdekänampaq kaqtaqa, mana puëdepaqnö kanqanllatam nïta puëdeyan. Iman sïqa, kanan witsan ima asuntopitapis llapanta mana musyar, tsë asuntota alli entiendita manaraq puëdenqantsiktam sï nïta puëdeyan”. Jina tsë yachatsikoqqa nirqanmi kawëta y kawaqkunata estudiar entiendita  mana puëdenqantsikkunata entiendinapaqqa, mana reqinqantsik kallpataraq necesitanqantsikta. Tsëpitanam kënö nirqan: “Bibliaqa rikätsikun tsë kallpaqa Diospa podernin kanqantam”.

 Diosqa llapantam puëden

Nazaretpita Jesusqa imëpitapis más reqishqa nunam kashqa, y yachatsikoq Brobeckpis manaraq yuriptinmi pëqa unë witsanna kënö nirqan: “Nunacuna rureta mana puediyanqantam Diosqa ruran” (Lucas 18:27). Diospa santo espïritunqa imëkapitapis más puëdeq kallpam. Tsëmi ni pipis ni imawan igualatsita puëdentsu. Kikintsikpa kallpantsikllawan mana puëdenqantsikkunatam santo espïritupa yanapakïninwanqa logrëta puëdentsik.

Tukïta pasarmi höraqa pensantsik tsarakïta mana puëdenantsikpaq kaqta, capaz kuyashqantsik wanukïkuptin, familiachö jatun problëmakuna kaptin o mana alli kawakïnintsikta altsëta mana puëder. Quizás höraqa qeläkushqana këkashwan o tünelchö këkar yarqunata mana tareq cuenta sientekushwan. ¿Imataraq rurashwan tsënö sientekurqa?

Llapanta Puëdeqman markäkoqkuna o yärakoqkuna, santo espïritunta mañakoqkuna y kushitsiyänampaq kallpachakoqkunaqa yanapakïta tariyänampaq kaqtam Bibliaqa nin. Pensari Jesus kënö ninqanman: “Rasontam niyaq. Pipis llapan shonqunwan rasonpa marcäcur taqe jircata ‘¡Quepita yarqur lamarman jeqacurquï!’ niyaptiquipis, ewar jeqacurconqam” (Marcos 11:23). Diospa Palabran y santo espíritu yanapamänantsikta dejashqaqa, manam kanqatsu tsarakïta o altsëta mana puëdepaq problëmakuna.

Këman pensari, 38 watana casakushqa këkäyaptinmi juk nunapa warmin cancerwan wanukïkurqan. Tsëmi alläpa llakishqa quedarqan y shoqashqa këta ni imëpis mana tarinampaq kaqta pensarqan. Höraqa pëninnaq kawëta mana munarmi wanukïkïta munarqan. Llakikurllam kakoq. Pero kananqa llapan pasanqankunaman yarpärirmi cuentata qokun imanö sientekunqanta mañakurnin Diosta willanqan, llapan junaqkuna Bibliata leinqan y santo espïritupa yanapakïninta ashinqan mana puëdenampaq kaqta logranampaq yanapanqanta.

Jina tsënöllam pasarqan juk familiatapis. Alläpa problëmayoqmi kayaq. Ollqu kaqmi warminta maqaq y tukï viciokunayoq kaq. Tsëmi warmi kaqqa pensaq tsë problema ni imëpis mana altsakänampaq kaqta, tsënöpam wanutsikïta munarqan. Pero juk kutim ollqu kaqqa Jehoväpa testïgonkunawan Bibliapita yachakur qallëkurqan. Yachakunqanmi yanaparqan “mana puëdepaqnö” problëmanta altsanampaq: vicionta y alläpa piñakoq këninta dejarinampaq. Warminqa espantakurqanmi jukläya nunana tikraqta rikar.

Jina tsënöllam juk nunatapis pasarqan, pëqa drogakur y jukwan jukwan punukurmi kakoq, tsënöpam llakishqalla kawakoq. “Mananam ni ima respëtö karqannatsu”, ninmi. Shonqupita patsëmi Diosman kënö mañakurqan: “Teytallä, musyämi tsëchö këkanqëkita. ¡Yanapëkallämë!”. Tsënö mañakurirmi Jehoväpa testïgonkunawan Bibliapita yachakur qallëkurqan, tsënöpam mana puëdepaqnö këkaptimpis jukläya nunana tikrarirqan. Kënömi willakun: “Jutsakunata ruranqäpita llakikurmi kikïtapis kuyakoqnatsu kä. Y höraqa alläpa llakikuptïmi kallpäpis kaqnatsu. Tsënö kaptimpis Diospa Palabranmi yanapamashqa tsënö pensamientokuna chämuptin tsarakunäpaq. Punïta mana puëdenqä paqaskunam peqächö katsinqa textokunata yarpä. Tsëmi yanapaman tsë mana alli pensëkunata qonqanäpaq”. Kananqa casakushqanam y kushishqam kawakun, y warminwanmi nuna mayinkunata yanapayan Diospa Palabranman markäkuyänampaq o yärakuyänampaq. Capazchi tukï problëmakunayoq kanqan witsanqa ni imëpis pensarqantsu kanannö kushishqa kawakunampaq kaqtaqa.

Tsëkunam rikätsimantsik kawënintsikchö kikintsiklla altsëta mana puëdenqantsiktapis, Diospa Palabrampa y santo espïritumpa yanapakïninwanqa, altsëta puëdenantsikpaq kaqta. Pero capazchi “tsëpaqqa Diosman rasumpa markäkoqran [yärakoqran] kanantsik” ninkiman. Y tsëqa rasunmi. Tsëmi Bibliapis kënö nin: “Diosman mana marcäcurqa, manam imanopapis puedishuntsu pe munanqanno cawaquita” (Hebreus  11:6). Tsëta más alli entiendenantsikpaqqa, këman pensarishun: juk precisaq bancochö o mëchöpis trabajaq alli amïguïki juk junaq kënö nishunkiman: “Ama yarpachakïtsu. Ima problëmëkipis kaptinqa këman shamunki”. Tsëta awnirishuptikiqa mëraq kushikunkiman. Pero nunakunaqa manam awnikuyanqanta cumplita höraqa puëdeyantsu. Capazchi amïguïkitaqa imapis pasëkunman, tsënöpa alläpa alli karnin awnishunqëkita cumplita puëdenmannatsu. Jinamampis, yanapakïta munanqan y puëdenqanllaqa manachi ni imapaqpis sirwinmantsu illaqpita wanukïkuptinqa. Pero Dioswanqa manam imëpis tsënö pasanqatsu. Bibliam kënö nin: “Diospaqqa manam imapis sasatsu” (Lucas 1:37).

“¿Creyinquicu tse nenqaqta?”

Unë witsan pasakunqankunapaq Biblia willakunqankunapis rikätsikunmi Diosqa llapantapis puëdenqanta. Wakinllata rikärishun.

90 watayoq këkarmi Sara alläpa asikurqan wamrayoq kanampaq kaqta wiyëkur. Pero rasumpam wamran yurirqan, y wamrampa mirëninkunam Israel nación këman chäyarqan. Jonastanam juk jatun pescado ñoqtakurkurqan o ultakurkurqan. Pescado pachanchö 3 junaq kashqa karpis kawëkarmi yarqamurqan. Lucasnam willakurqan juk jatun wayipa ventänampita wanoqpaq jeqarpoq Euticu jutiyoq jöventa apóstol Pablu kawaritsinqanta. Y musyanqantsiknöpis, Lücasqa doctormi karqan, tsëmi musyarqan tsë joven rasumpa wanushqa këkanqanta. Tsë willakïkunaqa manam lluta cuentollatsu. Awmi, Bibliata alli estudiarqa clärom rikärintsik rasumpa kanqanta (Génesis 18:10-14; 21:1, 2; Jonás 1:17; 2:1, 10; Hechos 20:9-12).

Jesusmi reqishqan Martata mana creipaqtanö awnirqan, kënömi nirqan: “Meqan nunapis noqaman marcäquicar cawacorqa, manam wiñepatsu wanushqa quedaconqa”. Tsëta awnirirmi, “¿creyinquicu tse nenqaqta?” nir tapurirqan. Kanan witsampis alläpam precisan tsënö tapukunantsikqa (Juan 11:26).

¿Puëdeshwantsuraq mana wanurnin Patsachö kawëta?

Mëtsika wata kawakïpaq parlaq librota qellqaqkunam kënö niyarqan: “Capaz alläpanatsu pishin kanan witsampita más kawanantsikpaq, o manana wanurpis kawanantsikpaq”. Juk alläpa reqishqa libronam nin, cëlulantsikkuna gastakäyaptintsu, ushakäyaptintsu o cuerpontsik mana shumaq funcionaptintsu wanïqa chämunqanta, sinöqa cuerpontsikchö këkaqkunata funcionatseq manana funcionatsiptin. * Jina tsë libroqa kënömi nin: “Capazchi awkinyë y chakwanyëqa chämun cuerpontsikchö këkaqkunata funcionatseqkuna manana alli funcionayaptin” (The New Encyclopædia Britannica).

Këta rikanqantsikkuna shumaq kaptimpis, Biblia juk precisaqta willamanqantsikmi masqa yanapakun mana wanur kawakïta puëdenantsikpaq kaqta creinantsikpaq, y tsënöqa manam nunapa pensënin ni yachënin yanapakuntsu. Kamamaqnintsik Jehová Dioschömi “këkan kawëqa”, y pëmi awnimantsik “wanïta limpu ushakära[tsinampaq]” (Salmo 36:9; Isaías 25:8). ¿Qamqa tsëta creinkiku? Kikin Jehovämi tsëtaqa awnimantsik, y pëqa manam imëpis ulikuntsu o llullakuntsu (Titu 1:2).

[Päginapa ura kuchunchö willakï]

[29 kaq päginachö ninqan]

“Rurëta mana puëdeyänampaq kaqta unë witsankuna pensayanqankunaqa kanan witsankuna chipyë[mi] mirashqa.” (RONALD REAGAN.)

[30 kaq päginachö ninqan]

¿Pipa yanapakïnintataq qamqa ashinki imatapis mana puëdeqnö kar?

[29 kaq päginachö pikunapa kanqan]

NASA photo