Satanaspa propagandankuna cristiänukunapaq alläpa mana alli kanqantam apostol Pabluqa musyarqan. Peru wakin cristiänukunaqa manam tsë peligrupita cuentata qokuyarqantsu. Corintu markachö wakin cristiänukunaqa kikinkunallamanmi alläpa confiakuyaq, y alläpa markäkïyoq kayanqanta pensarmi mana alliman imëpis mana ishkiyänampaq kaqta niyaq (1 Cor. 10:12). Tsëmi apostol Pablu kënö nirqan: “Peru imallatam mantsarïqa, imanöllam Ëvata culebra yachëllapa engañarqan, tsënölla qamkunapa pensënikikunapis mana alliman chätsishqa kananta, y Cristuta rikätsiyänëkipaq kaq rasumpa kuyakïpita y limpiu shonquyoq këpita rakikätsishqa kanantam” (2 Cor. 11:3).

Pablu ninqanqa, mäkoq mäkoqlla këkänapaq y kikintsikllaman mana confiakunapaqmi yanapamantsik. Satanaspa propagandankuna pensënintsikta malogrananta mana munarninqa, alläpa mana alli kanqantam alleq musyanantsik y cuidakunantsik.

Nunakuna imanö pensayanqanta y portakuyanqanta controlayänampaqmi mana alli propagandakuna kan. Juk librum nirqan tsë propagandakunaqa ‘ulikïkuna, engäñukuna, rasumpa kaqta tumatsi, munayanqannö nunakunata creitsi. Y mana alli rurëkuna’ kanqanta (Propaganda and Persuasion).

¿Imanirtaq tsë propagandakunaqa alläpa peligrösu? Porqui imëka mana rikakoq y mana asyaq wanutsikoq gasnömi. Mana cuentata qokushqaqa ichikllapa ichikllapam pensënintsikta malograrinman. Tsëkunapaq parlaq juk estudiösu nunam nin, ‘tsë  propagandakunaqa cuentata manaraq qokushqa pensënintsikta’ tumakäratsinqanta. Y juk yachaq nunanam nin, tsë mana alli propagandakunarëkur warmipis ollqupis “imëka mana alli y espantëpaq rurëkunaman” ishkiyanqanta. Tsërëkurmi llutëpa wanutsinakïkuna, guërrakuna, juk color o juk religion kayanqanrëkur chikinakïkuna y mas mana alli rurëkunapis kashqa (Easily Led—A History of Propaganda).

Nunakunapis propagandakunawan engañakïta puëdikäyaptinqa, ¿manatsuraq Satanasnäqa masraq engañakïta puëdin? Nunata Dios kamanqampita patsëmi, Satanasqa nunakuna imanö portakuyanqanta rikarëkashqa. Imëkapis makinchö kaptinmi, tsëkunata utilicëta puëdin nunakunata engañanampaq (1 Juan 5:19; Juan 8:44). Mëtsika nunakunapa pensëninkunata tumatsishqa kaptinmi, “entëru patsata” engañashqanta Bibliaqa nin (2 Cor. 4:4; Rev. 12:9). Tsëqa, ¿imanöraq cuidakushwan?

Propagandakunapita imanö cuidakunapaq kaqpita parlarmi Jesusqa kënö nirqan: “Rasumpa kaqtam reqiyanki, y rasumpa kaqmi librariyäshunki” (Juan 8:31, 32). Guërrachö soldädukunaqa imapis rasumpa o mana rasumpa kanqantam musyëta wanayan, porqui chikeqninkunaqa ulikïkunawanmi pantatsita tïrayan. Tsaq tsënöllam noqantsikpis chikimaqnintsikpita cuidakunapaqqa, imapis rasumpa o mana rasumpa kanqanta musyëta wanantsik. Y tsëtaqa Palabran Bibliawanmi Jehovä musyatsimantsik. Tsëchömi Satanaspa engañakoq propagandankunapita cuidakunapaq llapan wananqantsikkunata tarishun (2 Tim. 3:16, 17).

Engañakoq Satanasqa, tsënö yanapakïyoq kanqantsiktaqa alleq clärum musyan. Tsëmi Bibliata mana leyiyänampaq ni estudiayänampaq nunakunata imëka cösaskunawan ocupäduta katsin. ¡Tsë trampapita cuidakï! (Efes. 6:11). Rasumpa kaqta ‘chipyëpa käyita puëdinapaqqa’ alleqmi kallpachakunantsik (Efes. 3:18). Pensari, Noam Chomsky jutiyoq juk profesor kënö ninqanman: “Manam pipis peqëkimanqa rasumpa kaqta mälas churëta puëdintsu. Kikintsikmi tsëtaqa ashinantsik”. Tsëqa, ‘llapan junaqkuna Diospa Palabranta alleq estudiarnin’ rasumpa kaqta tarita procurë (Hëch. 17:11).

 Yarpäshun, imatapis cläru rikänantsikta y alleq pensanataqa Satanasqa manam munantsu. Porqui juk libru ninqannöpis, dañakoq propagandakunaqa nunakunata masqa ishkitsin alleq mana pensayaptinmi (Media and Society in the Twentieth Century). Tsëmi imatapis niyäshunqëkitaqa ama llutallaqa creitsu (Prov. 14:15). Rasumpa kaqpita següru kanëkipaqqa, Jehovä qoshunqëki pensë yachënikita alleq utilicë (Prov. 2:10-15; Rom. 12:1, 2).

Guërra asuntuchö musyaq nunakunaqa, chikeqninkunatam propagandakunawan mantsakätsita tïrayan. Itsa chikeqnin soldädukunata kikinkunapura pelyanakatsita o tröpankunapita rakikäratsita tïrayan. Alemaniachö tröpakunata mandaq nunam nirqan, propagandakunarëkur Punta kaq Jatun Guërrachö nacionnin guërrata perdinqanta. Y tsë propagandakunawan punukashqa cuenta nunakuna tikrakuriyanqantam nirqan. Satanaspis tsënöllam congregacionchö juknölla ­kanqantsikta ushakäratsinampaq llullakïkunata utilizan. Tantiyarinapaq, cristiänukunatam pelyanakatsita o imatapis piñakurir Jehoväpa markampita rakikäkuyänanta tïran.

Engañayäshunëkita ama jaqitsu. Bibliachö consëjukunata cäsukï. Diospa markanchö juknölla kanapaq, juknintsik juknintsik perdonanakunapaq y ima cäsu kaptimpis raslla altsanapaqmi Bibliaqa consejamantsik (Col. 3:13, 14; Mat. 5:23, 24). Jina cristiänu mayintsikkunapita rakikëqa, mana alliman chätsikunqantam nimantsik (Prov. 18:1). Tsëqa, Satanaspa propagandankuna pensënikita mana tumakätsinampaq alistakï. Imanö këkanqëkita musyanëkipaqqa kënö tapukï: “Cristiänu mayi piñaratsimaptinqa, ¿imanötaq sientikurqä? ¿Jehovätaku kushitsirqö o pëta mana sirweq nunakunanöku portakurqö?” (Gäl. 5:16-26; Efes. 2:2, 3).

Tröpa mandaqninman juk soldädu mana markäkurqä, mananam alleqqa pelyanqanatsu. Tsëmi pushaqninkunaman soldädukuna manana markäkuyänampaq, chikeqninkunaqa propagandakunata rurayan. Itsa kënö niyan: “Pushayäshoqnikikunaqa manam markäkïpaqtsu kayan” o “wanïmanmi apëkäyäshunki”.  Y tröpa mandaq imallachöpis pantanqantam chikeqninkuna yachëwan rasumpatanöraq utilizäyan soldädunkunata pantatsiyänampaq. Tsënöllam Satanaspis ruran. Markanta dirigiyänampaq Jehovä akranqan nunakunaman markäkïnintsiktam ushakätsita tïran.

¿Tsëkunapita imanötaq cuidakunkiman? Pantayaptimpis Jehovä churanqan nunakunamanmi imëpis confiakunëki (1 Tes. 5:12, 13). Diospa contran tikrashqakuna o Diospa markampita mana allita parlaqkuna pantatsishunëkitaqa ama permititsu, niyanqankuna rasumpa kaptimpis (2 Tes. 2:2; Tïtu 1:10). Wiyakï Timoteuta Pablu kënö consejanqanta: “Yachakunqëkichö y creitsiyäshunqëkichö tsarakurnin sïgui, porqui musyankim pikunapita yachakunqëkita” (2 Tim. 3:14, 15). Awmi, alli juiciuyoq y markäkïpaq sirwipakoqmanqa chipyëpam markäkïta puëdintsik. Porqui Jehoväqa pachak watapitapis masmi utilicëkashqa rasumpa kaqta yachatsimänapaq (Mat. 24:45-47; Heb. 13:7, 17).

Satanasqa juknöpapis pensënintsikta cambiatsita tïranmi. Höraqa mantsakoq kënintsiktam utilizan. Mantsakätsikïtaqa unëpitanam utilizäyashqa (Easily Led—A History of Propaganda). Këllaman pensarishun, Philip Taylor jutiyoq juk profesormi nirqan, asiriukuna chikeqninkunata venciyänampaqqa puntataqa mantsakätsita tïrayanqanta. Tsënöllam Satanaspis utilizanqa nunakunata, qatikachashqa këta, wanïta y jukkunata mantsëta Jehoväta sirwita jaqiratsimänapaq (Is. 8:12; Jer. 42:11; Heb. 2:15).

Jehoväpa kaqchö qelanäratsishunëkipaq o jutsallakurinëkipaq mantsakoq kënikita Satanas utilizänanta ama permititsu. Jesusmi kënö nirqan: “Ama mantsayëtsu cuerputa wanuratsirnin ni ima masta rurëta mana puëdeqkunataqa” (Lüc. 12:4). Cuidashunëkipaq, mas puëdeq kallpanta qoshunëkipaq, mantsakoq kënikita vencinëkipaq y alleq tsarakunëkipaq yanapashunëkipaq Jehovä änishunqëkimanmi chipyëpa markäkunëki (2 Cor. 4:7-9; 1 Pëd. 3:14).

Höra höraqa, itsa qelanashqa o llakishqa sientikunki. Tsënö sientikurqa Josuëta Jehovä kënö ninqanman pensë: “Ama karkaryëtsu ni mantsakëtsu, porqui Jehovä Diosnikiqa qamwanmi këkan mëpa ëwaptikipis” (Jos. 1:9). Alläpa llakishqa sientikurninqa jinan höra Jehoväman mañakï y imakuna yarpakachätsishunqëkita willë. Tsëta ruraptikiqa, ‘imëka yarpachakïkuna janampa këkaq Diospa yamë këninmi, shonqïkikunata y pensënikikunata Cristu Jesusrëkur tsapanqa’ Satanaspa trampanman mana ishkinëkipaq (Filip. 4:6, 7, 13).

¿Yarpankiku Asiria nacionchö reypa sirweqnin Rabsaquë Diospa markampita burlakunqanta? Asiriapita imapis mana tsapänampaq kaqta, ni Diosninkuna Jehoväpis yanapëta mana puëdinqantam creitsita munarqan. Tsëmi burlakurnin kënö nirqan: “Kikin Jehovämi, ‘tsë markawan pelyaq witsë y ushakätsi’ nimashqa”. Peru Jehoväqa Judä nacionpa reyninta kënömi nirqan: “Ama mantsëtsu Asiriapa reynimpa siweqninkuna noqata ashamar parlayanqanta” (2 Rey. 18:22-25; 19:6). Y tsë paqasllam Jehoväqa juk angelninta kacharqan 185.000 Asiria nunakunata wanuratsinampaq (2 Rey. 19:35).

Juk pelïculata rikëkarnin alli kaq nunata chikeqninkuna ishkitsita munayanqanta rikarnin, ¿manaku sinchipa chikeqninkuna rurëta pensëkäyanqanta willarita munanki? Jina tsënöllam angelkunapis ciëlupita rikëkämantsik, y “¡Satanaspa trampanman ama ishkiyëtsu!” nikämantsik.

Satanaspa mana alli propagandankunataqa ama cäsïtsu (Prov. 26:24, 25). Jehoväta wiyakï y imëpis pëman confiakï (Prov. 3:5-7). Y “yachaq kë wamrallä y shonqüta kushitsimï” nikäshunqëkita wiyakï (Prov. 27:11). Tsënö rurarqa pensënikitam cuidanki y mana alli kaqtam vencinki.