1, 2. a) ¿Ëka tiempu juntu kayänampaqtaq casädu kawakïta Dios patsätsirqan? b) ¿Puëdiyanmantsuraq casädukuna shumaq kawakïta?

 PUNTA ollqutawan warmita juntar casädu kawakïta Dios patsätsirqa, manam wallka tiempullapaq kanantatsu munarqan. Adanwan Ëvaqa juntum imëyaqpis kawakuyänan karqan (Genesis 2:24). Diosqa mandakun ollquwan warmi juntu täräyänampaqqa casakuyänantaran. Casädukunaqa, majan jukwan pununakushqa kaptin o ima rakchatapis jukwan ruranakushqa kaptinran, divorciakurir jukwan yapë casakïta puëdiyan, tsëtam Bibliaqa nin (Mateu 5:32, NM).

² ¿Puëdiyanmantsuraq juk warmiwan ollqu shumaq y mana rakikar imëyaqpis kawakïta? Awmi, tsëpaq ishkë yanapakïkuna kanqantam Bibliaqa rikätsikun. Tsë yanapakïkunata ishkan cäsukurqa, shumaqmi kawakuyanqa y atska bendicionkunatam chaskiyanqa. ¿Ima yanapakïkunataq tsëqa?

3. ¿Ima kuyakïkunatataq casädukuna rikätsikuyänan?

³ Punta kaq yanapakïqa kuyakïmi. Atska cläsi kuyakïpaqmi Bibliaqa parlan. Jukqa amïgupura kuyanakuyanqanmi (Juan 11:3). Ishkë kaqnam  familiachö kuyanakuyanqan (Romänus 12:10). Y kima kaqnam, warmiwan ollqu kuyanakuyanqan (Proverbius 5:15-20). Casädukunaqa kë kiman cläsi kuyakïtam kawëninkunachö rikätsikuyänan. Tsënö kaptimpis, kanran chusku kaq kuyakï, y tsëqa kimampitapis mas precisaqmi.

4. ¿Jina imanö kuyakïtaq kan?

⁴ Griëgu idiömachö qellqayanqan Bibliapa librunkunachöqa, a·gá·pe ninmi chusku kaq cläsi kuyakïpaq. Tsë palabram 1 Juan 4:8 textuchö yurin, tsëchöqa “Diosqa allapa cuyacoqmi” ninmi. Rasun kaqchöqa, “Dios cuyamashqantsic captinmi, noqantsicpis peta cuyantsic” (1 Juan 4:19). Cristiänuqa Jehovä Diostaran tsë kuyakïta rikätsinan, nïkurnam nuna mayinta (Marcus 12:29-31). Jina a·gá·pe nishqan palabraqa Efesius 5:2 textuchöpis yurinmi, kënömi nin: “Jesucristum allapa cuyamarnintsic shamorqan jutsantsiccunarecur [...]. Tsenolla qamcunapis jucniqui jucniqui cuyanacurnin cawacuyë”. Rasumpa kaq qateqninkunaqa tsënö kuyanakuyänampaq kaqtam Jesus rikätsikurqan kënö nirnin: “Sitsun qamcuna jucniqui jucniqui cuyanacuyanqui [a·gá·pe], llapan nunacunam musyariyanqa noqapa disipulücuna cayanqequita” (Juan 13:35). Jina a·gá·pe nishqan palabraqa 1 Corintius 13:13 textuchöpis yurinmi, kënömi nin: “Cananqa marcäcurllam [yärakurllam], shuyacurllam y cuyanacurllam quecantsic; peru tse quimanpitapis mas presisaqqa cuyaquimi [a·gá·pe]”.

5, 6. a) ¿Imanirtaq kuyakïqa markäkïpita y shuyäkïpitapis mas precisan? b) ¿Imanirtaq kuyakïqa yanapakun casädukuna mana rakikäyänampaq?

⁵ ¿Imanirtaq a·gá·pe nishqan kuyakïqa markäkïpita y shuyäkïpitapis mas precisaq? Diospa  Palabrampa musyatsikïninkunata wiyakur, tsë kuyakïta rikätsikuna kaptinmi (Salmu 119:105). Tsënö kuyakoqkunaqa, nuna mayinkunapaqmi alli o mana alli kayaptimpis Dios munanqannö shonqupita patsë alli kaqkunata rurayan. Tsë kuyakïmi casädukunatapis yanapan Biblia kënö ninqanta wiyakuyänampaq: “Tsenolla jucniqui jucniquipis ima cäsu captinpis awantanacuyë. Y ima ninacushqa carpis, perdonanaquicuyë, Jesucristu [“Jehovä”, NM] perdonayäshonqequinolla” (Colosensis 3:13). Casädukunaqa tsënö kuyanakuyanqantam rikätsikuyänan, ‘tseno cuyanacurmi [a·gá·pe nishqan kuyakïwan], jutsancunapita  perdonanacuyanqa’ (1 Pëdru 4:8). Kë textu ninqannöpis, kuyakïqa manam jutsata ushakätsintsu, sinöqa jutsantsikkunapita perdonanakunapaqmi yanapamantsik, musyanqantsiknöpis llapantsikmi imallachöpis pantarintsik (Salmu 130:3, 4; Santiägu 3:2).

⁶ Casädukuna Diosta y majankunata tsënö kuyarqa, manam imëpis rakikäyanqatsu, antis shumaqmi kawakuyanqa, porqui tsënö “cuyaqueqa manam ushacanqatsu” (1 Corintius 13:8). ‘Tseno cuyanacurnenqa, jucninpis jucninpis juc shonqullam cawacuyanqa.’ (Colosensis 3:14.) ¿Imataq casädukunata yanapanqa tsënö kuyanakuyänampaq? Diospa Palabranta juntu leyirirnin parlakuriyanqan, y Jesuspa kuyakïnimpita, pensënimpita y portakïnimpita yachakuyanqanmi. Jina Diospa Palabrampita yachatsikuyänan reunionkunaman ëwayanqan, y tsënö kuyakoq kayänampaq Diospa santu espïritunta mañakuyanqanmi yanapanqa (Proverbius 3:5, 6; Juan 17:3; Gälatas 5:22; Hebrëus 10:24, 25).

7. ¿Imataq respëtu, y pikunataq tsëta rikätsikuyanman?

⁷ Casädukuna rasumpëpa kuyanakurqa, respetanakuyanqam, y tsëmi shumaq kawakuyänampaq ishkë kaq yanapakïqa. Respetakïqa, piwampis alli apanakï, precisaqpaq churë y shumaq tratëmi. Diospa Palabranqa casädukunata y llapan cristiänukunatam “respetanacuyë, y waquincunatapis mas presisaqpaq churayë” nir consejan (Romänus 12:10). Apostul Pëdrunam kënö qellqarqan: “Tsenolla, casadu nunacunapis,  shumaq tratayë warmiquicunata. Porqui pecunaqa allpa tasano delicadum cayan” (1 Pëdru 3:7). Y warmikunatanam “qowequicunata [runëkikunata] respetacuyë” nir Biblia consejan (Efesius 5:33). Pitapis respetarqa, shumaqmi tratantsik, pensanqanta y sentimientunkunatam cuentaman churantsik, y alli kaqkunachöqa llapanchömi kushitsita tïrantsik.

8-10. Casädukuna mana rakikashpa kawakuyänampaq, ¿imanötaq respetanakï yanapakun?

⁸ Majanwan shumaq kawakïta munaqkunaqa respetanakuyanmi, y manam ‘quiquincunapa biennincunallaqa imatapis rurayantsu. Tsepa rantenqa imatapis rurarqa, rurayan [majampa] bienninpaqmi’ (Filipensis 2:4). Awmi, manam kikinkunallamantsu pensayan, sinöqa majanta kushitsinampaq kaqkunamanmi. Jinamampis kikinkunapa munëninkunapitapis masqa, majampa kaqtam puntaman churayan.

⁹ Casädu kawakïchö respetanakuyanqanqa yanapan, imachöpis igual-lla mana pensarpis, mana llakitsinakuyänampaqmi. Musyanqantsiknöpis, majakunaqa manam llapanchötsu igual pensayanqa. Itsachi ollqu kaqpaq precisaqkunaqa warmi kaqpaq precisanmantsu, y warmi kaqta gustanqankunana ollqu kaqta gustanmantsu. Peru Bibliapa contran mana kaptinqa, ishkampis respetayänanmi majampa munëninkunata y gustunkunata (1 Pëdru 2:16; igualaratsi Filemon 14 textuwan). Jinamampis, ishkanmi kallpachakuyänan nunakuna jananchö o japallankuna këkarpis, wasan rimarnin o lluta brömakunata rurarnin majanta mana penqakatsiyänampaq.

 ¹⁰ Awmi, Diosta kuyanqantsik y majantsikwan kuyanakunqantsik y respetanakunqantsikmi, alläpa yanapakun mana rakikashpa kawakunapaq. ¿Ima precisaq asuntukunachötaq casädukuna tsëta rikätsikuyanman?

11. Biblia ninqannöpis, ¿pitaq casädukunachö dirigeq kaqqa?

¹¹ Ollquqa familianta dirigita yachanampaq kamashqa kanqantam Bibliaqa nimantsik. Tsëmi, warmin y wamrankuna Diospa kaqchö y salorninkunachö alli kayänanta rikänampaq ollqu kaqta Jehovä churashqa. Imatapis ruranqanchö o akranqanchöqa Jehoväpa munënintam puntaman churanan y Pë munanqannömi portakunan. “Warmeqa qowanpa mandadunchomi canan, imeca creyicoqcuna Jesucristupa mandaduncho cayanqanno.” (Efesius 5:22, 23.) Tsënö kaptimpis, ollqu kaqpapis juk dirigeqnin kanqantam Bibliaqa nimantsik. Apostul Pablum kënö qellqarqan: “Quetam willapäriyeniquita munarqö: Diospa mandadunchomi Jesucristu quecan. Teyta Jesucristupa mandadunchonam llapan ollqu caqcuna quecayan, y ollqu caqcunapa mandaduncunachonam warmicuna cayänan” (1 Corintius 11:3). Kuyakoq ollquqa, dirigeqnin Cristu Jesusta qatirmi familianta shumaq dirigin.

12. ¿Imatataq yachakuntsik Jesus respetakoq y alli dirigikoq kanqampita?

¹² Jesuspapis kanmi juk dirigeqnin, Jehovämi, pëta respetarninmi llapanchö wiyakun. Tsëmi kënö nirqan: “Dios Yaya munashqantam rurä, manam quiquïpa munenïtatsu” (Juan 5:30). ¡Yachakushwanmi tsënö ruranqampita! “Dios  llapan camanqancunapeqpis Jesucristoqa mas presisaqmi”, y Mesïas këmanmi charqan (Colosensis 1:15). Jinamampis, ciëlupaq akrashqa kaqkunapa Dirigeqnin këman y Diospa Gobiernunchö Mandakoq këman charmi, llapan angelkunapitapis mas precisaq tikranan karqan (Filipensis 2:9-11; Hebrëus 1:4). Tsënö alläpa precisaq këman chänampaq kaqta musyarpis, Jesusqa manam rumi shonqutsu ni alläpata mañakoqtsu karqan. Manam patronkunanötsu cäsuyänampaq kaqta imëpis qateqninkunata yarpëkätseq. Alläpa kuyakoq y llakipäkoqmi karqan, y masran sufreqkunawannäqa. Kënömi nirqan: “Llapequipis utishqa y llaquishqa carnenqa, noqaman shayämï. Shayämuptiqueqa, noqam jamaratsiyashqequi. Imeca yugucho noqalla arsuta apaq cuentam qamcunawan purishun. Noqam qollmi shonqu car y umildi car, llapan nacaquiniquicunapita jamaratsiyashqequi. Noqapa yugoqa manam lasantsu. Yanapayäpteq ancashllam canqa” (Mateu 11:28-30). ¡Alläpa yachanëpaqmi karqan!

13, 14. ¿Imanötaq Jesusta qateq ollquqa warminta tratanman?

¹³ Familianwan shumaq kawakïta munaq ollquqa Jesuspitam yachakunan. Kuyakoq ollquqa manam rumi shonqutsu ni patronkunanötsu warminta llakitsir tratan. Tsëpa rantinqa kuyanmi y respetanmi. Jesus “qollmi shonqu” kashqa kaptinqa, ollquqa jutsasapa karmi qollmi shonqu kanqanta masraq rikätsikunan, porqui pantanqankunapita warmin perdonanantam wananqa. Tsëmi, qollmi shonqu ollquqa pantanqankunapita tsapäkuntsu, antis sasaraq (ajaraq) kaptimpis, “perdonëkamë,  pantarinaqmi kä” nitam yachan. Ollqu kaq yachaqtukoq y pensëninllata välitseq kanampa rantin qollmi shonqu kaptinqa, manam respetanan sasatsu kanqa warmimpaq. Jina tsënöllam respetakoq warmipis pantarirqa perdonta mañakïta yachan.

¹⁴ Diosqa warmita rurarqan imanöpis këninwan casädu kawakïchö kushishqa këta tariyänampaq yanapakunampaqmi. Pensëta yachaq ollquqa tsëta cuentata qokurmi, warminta mana kaqpaq churantsu. Warmiqa mas ankupäkoq y mas sentimientuyoqmi, tsëmi yanapan familianta shumaq cuidanampaq y nuna mayinkunawan alli kawakïta yachatsinampaq. Cäsi llapan warmikunatam wayinta shumaq katsita gustan. Proverbius librupa 31 kaq capïtulun parlanqan warmiqa alläpa yachanëpaq y imëka rurëta yachaqmi karqan, tsënö këninwanmi familianta yanaparqan. ¿Imanirtaq tsënö yanapakurqan? Nunan pëman alläpa ‘markäkushqa’ kaptinmi (Proverbius 31:10, 11).

15. ¿Imanötaq Cristuta qateq ollquqa warminta kuyanqanta y respetanqanta rikätsikun?

¹⁵ Wakin markakunachöqa warmikuna patrontanömi nunankunata rikäyan, tsëmi imata tapurillatapis mana respetakïtanö rikäyan. Tsënö markakunachöqa esclävatanömi warminkunata tratayan. Tsënö tratakoq ollqukunaqa warminwan y Dioswan amïgu këtam oqrayan (igualaratsi 1 Juan 4:20, 21 textuwan). Jina kanmi familianta kikin diriginampa rantin, warmin diriginanta jaqeq ollqukunapis. Cristuta respetaq ollquqa manam warminta penqakatsintsu ni esclävatanötsu tratan. Tsëpa rantinqa, Jesusnö shonqupita patsë kuyakoq kanampaqmi kallpachakun, y Pablu  kënö consejakunqantam wiyakun: “Warmiyoq ollqucuna, imanomi Teytantsic Jesucristupis Peman creyicoqcunata cuyarnin pecunarecur wanorqan; tsenolla qamcunapis warmiquicunata shumaq cuyayë” (Efesius 5:25). Cristu Jesusqa qateqninkunata alläpa kuyarmi pëkunarëkur wanurqan. Juk alli kuyakoq ollquqa Jesusta qatirmi kikinllamanqa pensantsu, tsëpa rantinqa warmintam kushitsita tïran y manam alläpaqa imatapis exigintsu. Juk ollqu Cristuta respetarnin kuyakoq y respetakoq kaptinqa, kushishqam warmin respetanqa (Efesius 5:28, 29, 33).

16. ¿Imanötaq nunanta juk warmi tratanman?

¹⁶ Adanta kamanqampita wallka tiempu pasariptinllam, “Jehovä Dios kënö nirqan: ‘Manam allitsu ollqu japallanlla kakunan. Juk yanapaqnin rurapushaq, tsullannin kanampaq’” (Genesis 2:18). Diosqa Ëvata kamarqan Adanpa “tsullannin” kanampaqmi, manam janampa pasanampaqtsu. Casädu kawakïqa manam ishkë timonyoq cärrunötsu kanan karqan. Ollquqa shumaq kuyakïwanmi warminta diriginan karqan, y warmi kaqnam kuyakïwan y respëtuwan majanta tratanan karqan.

17, 18. ¿Imanötaq warmiqa nunanta shonqupita patsë yanapanqa?

¹⁷ Tsënö kaptimpis, alli warmiqa manam respetakoqllatsu kanan. Nunantam shonqupita patsë yanapan decidinqankuna rurakänampaq. Awmi, tsëta rurëqa manam sasatsu kanqa majan decidinqankunata allitanö rikaptinqa. Peru tsënö mana kaptimpis, majan decidinqankunachö yanapakuptinqa mas allipaqmi kanqa.

 ¹⁸ Jina jukkunachöpis warmiqa nunanta yanapëta puëdinmi alli dirigeq kanampaq. Nunampaq rimanampa rantin y kushishqata mana katsinqanta parlanampa rantinmi, familianta diriginampaq kallpachakunqampita agradecikunan. Nunanta tukïnöpa yanapaq warmiqa yarpänanmi “shumaq [y] alli cawaquipaq” kallpachakunqanqa, nunampa y “Diospa riqueninchopis allapa [baleq]” kanqanta (1 Pëdru 3:3, 4; Colosensis 3:12). ¿Y nunan Diosman mana creikoq kaptinqa? Tsënö kaptimpis, ‘qowancunata y wawancunata shumaq cuyayänanpaq [...,] alli cäyïcuryan [pensëkurnin] imatapis rurayananpaq, juclaya shonquyoq cayananpaq, wayincunacho imatapis shumaq rurayananpaq, ancupäcoq cayananpaq y qowancunapa mandaduncho cayananpaqmi’ Bibliaqa casäda warmikunata nin, ‘tsenopam mana ni pipis Teyta Diospa palabranpa contran imatapis parlayanqatsu’ (Tïtu 2:4, 5). Nunan imatapis mañanqan concienciampa contran kaptinqa, ‘shumaqmi cäyitsinan’, tsëqa mana creikoq karpis itsa nunanqa entiendirinqa. Wakin ollqukunaqa warminkuna ‘respetosa y alli cawacuyanqanta ricarmi’, ‘Diosnintsicmanna paqwepa creyicuyashqa, Diosnintsicpaq mana parlapëcayaptinpis’ (1 Pëdru 3:1, 2, 15; 1 Corintius 7:13-16).

19. ¿Imatataq warmi ruranman Diosta mana wiyakunampaq nunan mandaptin?

¹⁹ Dios michanqanta ruranampaq nunan mandaptinqa, ¿imatataq warmi ruranman? Tsënö kaptinqa, Dios mas precisaq Mandaqnin kanqantam yarpänan, y Diospa leyninta mana wiyakuyänampaq autoridäkuna mandayaptin apostulkuna  rurayanqantam qatinan. Hëchus 5:29 textum imata rurayanqampaq kënö nin: “Tsenam Pedru apostol mayincunawan queno niyarqan: —Nunacunata cäsuyanqäpitaqa, presisanmi puntata Diosta cäsucuyänä”.

20. ¿Ima asuntuchötaq casädukuna kuyanakuyänan y respetanakuyänan alläpa precisan?

²⁰ Kuyakïwan respëtuqa parlapänakï asuntuchöpis yanapanmi casädukunata. Kuyakoq nunaqa tiempuntam rakin warminwan parlanampaq. Warminqa alläpam wanan ruranqankunapita, yarpachakïninkunapita, pensanqankunapita y jukkunapitapis nunan wiyananta. Warminwan parlanampaq y willanqanta wiyanampaq tiemputa rakeq ollquqa, majanta respetanqanta y kuyanqantam rikätsikun (Santiägu 1:19). Wakin warmikunaqa llakikuyan nunankuna pëkunawan höra höralla parlayaptinmi. Awmi, kanan witsankuna kawëqa sasaran, tsëmi ollqukunaqa mëtsika hörakuna trabajapakur kayan, y qellë mana tinkuptinmi wakin warmikunapis trabajapakuyan. Tsënö kaptimpis, casädukuna ishkan pasayänampaq tiemputa rakiyänanqa alläpam precisan. Mana tsënö kaptinqa rakikashqa cuentam kawakuyanqa, y mëqampis jukta yachanëpaqtanö rikar qallëkuptinqa, itsa jatun problëmakuna qallëkunqa.

21. ¿Imanirtaq casädukuna shumaq parlapänakuyänan precisan?

²¹ Jina shumaq parlapänakuyänampis precisanmi. “Shumaq palabrakunaqa [...] almapaq mishki y tullukunapaq jampim.” (Proverbius 16:24.) Majan  creikoq o mana creikoq kaptimpis, casädukunaqa Biblia kënö ninqantam wiyakuyänan: “Listu quecayë pecunata shumaq tratayänequipaq” (Colosensis 4:6). Juk junaqchö mëtsika problëmakuna kashqa kaptimpis, majan kuyëpa y shumaq parlapärinqanqa alläpam yanapanqa. “Qellëpita shumaq rurashqachö churaraq örupita manzänanömi precisaq tiempuchö alli palabrakunaqa.” (Proverbius 25:11.) Shumaq palabrakunawan kuyakïpa parlëqa alläpam precisan. Këllaman pensarishun, itsa majanta piñëpa y ajashqa “¡punkuta wichqë!” ninman. Peru “punkuta wichqarkullë” nir kuyëpa parlaparqa ‘shumaq tratecanqantam’ rikätsikunqa.

22. ¿Imataq precisan casädukuna shumaq parlapänakuyänampaq?

²² Kuyëllapaq palabrakuna, shumaq rikänakï, kuyakoq kë, entiendinakï y alli tratanakïqa alläpam precisan parlapänakïchöqa. Casädukuna shumaq parlapänakurqa manam mantsakuyanqatsu wanayanqankunata willanakïta, y mana alli y llakikïpaq tiempukuna kaptimpis ishkanmi shumaq yanapanakuyanqa. “Desanimecaqcunata, y qepaman cuticaqcunata callpata qor yanapecu[yë]” ninmi Diospa Palabranqa (1 Tesalonicensis 5:14). Höraqa ollqu kaqmi kallpannaq sientikunqa y juk kutikunachöqa warmi kaqmi alläpa llakishqa kanqa. Tsënö tiempukunachö shumaq parlapänakur ‘callpata qonaquiqa’ alläpam yanapakunqa (Romänus 15:2).

23, 24. ¿Imanötaq kuyakïwan respëtu yanapakun casädukuna imachöpis mana paqtäyaptin? Willakaramï.

²³ Kuyakoq y respetakoq majaqa, manam alläpa sasa (ajaraq) altsëpaqtanötsu rikan majanwan imachöpis mana paqtäyanqanta. Piñakur  ‘llutampa imachopis mana tratananpaqmi’ kallpachakunqa (Colosensis 3:19). Ishkanmi yarpäyänan Biblia kënö ninqanta: “Shumaq contestakoqqa piñakïtam ushakäratsin, peru mana alli contestakoqqa masmi piñatsikun” (Proverbius 15:1). Imanö sientikunqankunata majantsik cläru niramashqaqa, manam penqakatsishwantsu ni mana kaqpaqqa churashwantsu. Tsëpa rantinqa, sentimientunkunata maslla reqinapaqmi kallpachakunantsik. Ishkantsikmi yanapanakunantsik mana igual pensanqantsikunata shumaq altsanapaq.

²⁴ Yarpäshun juk kuti problëma kaptin Sära mana alli sientikur, tsë problëmata imanö altsanampaq kaqta Abrahanta ninqanta. Warmin ninqan Abrahanta mana gustëkaptimpis, Diosqa “nishunqëkita wiyë” nirqanmi (Genesis 21:9-12). Abrahanqa Dios ninqantam rurarqan y atska bendicionkunatam chaskirqan. Tsënöllam kanan witsan casädu ollqupis, warmin juknöpa pensaptimpis shumaq wiyarinan. Y warmi kaqqa manam parlakïninwan nunampa janampa pasëta tïranmantsu, antis nunan imatapis ninqantam wiyanan (Proverbius 25:24). Pensanqannölla imapis rurakänanta procuraq majaqa manam rikätsikuntsu kuyakoq y respetakoq kanqanta.

25. ¿Imanirtaq precisan pununakï asuntuchö casädukuna parlapänakïta yachayänan?

²⁵ Casädukuna parlapänakïta yachayänanqa alläpam precisan pununakï asuntuchöpis. Kikimpa munëninllata asheq y peqanta tsarëta mana yachaqqa, majantam llakitsinqa y manam shumaq kawakïta tariyanqatsu. Alläpam precisan cläru parlayänan y pacienciayoq kayänan. Ishkampis  majampa bienninta ashiyaptinqa manam pununakï asuntuchö jatun problëmakuna kanqatsu. Ima asuntuchöpis, “waquincunapaqpis yarpacachäshun, y ama quiquintsicpa biennintsicllaqa imatapis ashishuntsu” (1 Corintius 7:3-5; 10:24).

26. Casädu kawëchö mëtsika problëmakuna kaptimpis, ¿imataq shumaq kawakï kanampaq yanapakun?

²⁶ Diospa Palabranchöqa mas alli kaq consëjukunatam tarintsik. Musyanqantsiknöpis, llapan casädukunam mëtsika problëmakunapa pasayan. Peru ishkankuna Bibliachö Jehovä ninqanta wiyakuyaptin, y kuyanakur y respetanakur kawakuyaptinqa, manam casädu kawakïninkuna ushakanqatsu, sinöqa kushishqam kawakuyanqa. Tsënö kawakurqa manam kikinkunapura respetanakuyanqanllatatsu rikätsikuyanqa, sinöqa casädu kawakïta patsätseq Jehovä Diosta respetayanqantawanmi.