IGATIA a tautolu mo e manako ke he falu ke onoono ki a tautolu ko e tau tagata mitaki. Ka ko e fakakite he mahani mitaki kua paleko ke he lalolagi he vahā nei. Tokologa e tagata kua “nakai loto ke he mitaki.” (2 Timo. 3:3) Liga muitua a lautolu ke he tuaga fakatagata he mena hako mo e hepe, ati pehē “ko e mitaki e mena kelea, ka e kelea e mena mitaki.” (Isaia 5:20) Ti taufetului a tautolu oti ha ko e feakiaga mo e tau nakai mitaki katoatoa ni ha tautolu. Liga logona hifo a tautolu tuga a Anne, * ne fekafekau ki a Iehova ke he loga e tau tau kua pehē, “Taufetului au ke talitonu kua maeke au ke eke mo tagata mitaki.”

Fiafia ai, maeke a tautolu oti ke feaki e mahani mitaki! Ko e fua a ia he agaaga tapu he Atua, ti kua lahi atu e malolō he agaaga haana ke he ha paleko mai he lalolagi po ke ha tautolu ni ka fehagai ki ai a tautolu. Kia kumikumi fakatekiteki a tautolu ke he mahani mitaki mo e fakaako ke he puhala ka fakakite fakalahi e tautolu e mahani nei.

Ko e mahani mitaki ko e aga po ke tuaga mitaki. Kua putoia e mahani meā, ti nakai fai kelea po ke fakalialia. Kitia e mahani mitaki ha kua aoga e fua ne moua he falu. Ko e mahani tonu kua gahuahua mo e moua ha ko e tau gahua aoga.

Liga kitia e koe falu kua mautali ke taute e tau mena mitaki ma e magafaoa mo e tau kapitiga ha lautolu, ka e lata ni kia e mahani mitaki ke oti he naia? Na fakakaupā e iloilo ha tautolu ke fakakite e mahani nei, ha kua talahau he Tohi Tapu ne “nakai ni ha ha i ai ha tagata tututonu ke he lalolagi, kua eke e mahani mitaki, mo e nakai hala a ia.” (Fakama. 7:20) Ne talahau fakamooli he aposetolo ko Paulo: “Iloa e au nakai nofo ha mena mitaki ki loto ia au, ko e haku a tino haia.” (Roma 7:18) Ti kua tonu ke fakaako mai he Punaaga he mahani mitaki ka manako a tautolu ke feaki e mahani ia.

Fakatoka e Iehova ko e Atua e tuaga ke he mena kua mitaki. Hagaao ki a ia, totou e tautolu: “Kua mitaki a koe, ti kua mahani mitaki a koe; kia fakaako e koe au ke he hāu a tau fakatufono.” (Sala. 119:68) Kia kumikumi a tautolu ke he ua e faahi he mahani mitaki ha Iehova kua totoku he kupu ia.

Mahani mitaki a Iehova. Ko e mahani mitaki ko e taha vala he aga tumau ha Iehova. Manamanatu ke he mena ne tupu he mogo ne tala age a Iehova ki a Mose: “To fakafano atu e au haku a mitaki oti kana ki mua hau.” Fakakite e Iehova ki a Mose e lilifu, putoia e mahani mitaki haana, ti logona e Mose e tau kupu nei: “Ko Iehova, ko Iehova, ko e Atua fakaalofa hofihofi, mo e fakaalofa noa; kua fakatuai hana ita, to lahi e fakaalofa, to fakamoli; Kua tumau hana fakaalofa to hoko ke he afe he tau hau; kua fakamagalo foki e ia e mahani hepehepe, mo e holifono, mo e hala, [ka] e nakai toka noa e ia a lautolu kua hala.” (Esoto 33:19; 34:6, 7) Ti fai kakano a tautolu ke maama, ko e mahani mitaki kua kitia ai ke he tau puhala oti ha Iehova. Pete ko Iesu ko e tagata kua mua e mitaki, pehē a ia: “Nakai mitaki taha, ka ko e tokotaha hokoia, ko e Atua haia.”​—Luka 18:19.

Mitaki e tau mena ne eke e Iehova. Ko e tau mena oti ne taute he Atua kua fakakite e mahani mitaki haana. “Kua mahani mitaki mai a Iehova ke he tau mena oti, ko e hana fakaalofa hofihofi foki kua hoko  ia ke he hana tau mena oti kana ne eke e ia.” (Sala. 145:9) Ko e mahani mitaki ha Iehova kua nakai fakamailoga tagata, ti kua foaki e moui mo e tau mena oti kua lata ke leveki aki e tau tagata. (Gahua 14:17) Fakakite foki e mahani mitaki haana he mogo ka fakamagalo e ia a tautolu. Tohi he salamo: “Ko e Iki [Iehova] na e, kua mitaki ni a koe, ti fakamagalo e tau hala.” (Sala. 86:5) Mauokafua a tautolu ko Iehova to “nakai lamakai a ia ke he taha mena mitaki kia lautolu kua hakohako ha lautolu a puhala.”​—Sala. 84:11.

Ne tufuga a tautolu ke he fakatai he Atua, ti kua maeke ia tautolu ke mahani mitaki mo e taute e mena mitaki. (Kene. 1:27) Ka e omoomoi he Kupu he Atua e tau fekafekau haana, “kia fakamahani a mutolu ke he mahani mitaki.” (Isaia 1:17) Ti moua fēfē e tautolu e mahani nei? Manamanatu ke he tolu e puhala ka taute e tautolu e mena nei.

Fakamua, maeke a tautolu ke liogi ma e agaaga tapu, nukua lagomatai e tau Kerisiano ke moua e mahani mitaki mooli. (Kala. 5:22) Ē, lagomatai he agaaga he Atua a tautolu ke fiafia ke he tau mena mitaki mo e tiaki e tau mena kelea. (Roma 12:9) Kua talahau he Tohi Tapu ne maeke a Iehova ke “fakatumau a [tautolu] ke he tau kupu mitaki oti mo e tau gahua mitaki oti.”​—2 Tesa. 2:16, 17.

Uaaki, lata a tautolu ke totou e Kupu ne omoomoi he Atua. He taute pihia ai, kua fakatonu e Iehova a tautolu ke he “tau puhala mitaki oti ni” ti tauteute a tautolu ma e “tau gahua mitaki oti kana.” (Fakatai 2:9; 2 Timo. 3:17) He totou pihia mo e manamanatu fakahokulo ke he mena ne totou, kua fakapuke ha tautolu a tau loto aki e tau mena mitaki hagaao ke he Atua mo e finagalo haana. Ati lafi atu e tautolu ke he tau mena kua tanaki ka lagomatai a tautolu he taha mogo.​—Luka 6:45; Efeso 5:9.

Toluaki, lali eketaha a tautolu ke “fifitaki [ke he mena] mitaki.” (3 Ioa. 11) Moua e tautolu e tau fakafifitakiaga ke muitua ki ai i loto he Tohi Tapu. Mooli, ko e tau fakafifitakiaga ne mua atu ko Iehova mo Iesu. Ka e maeke foki a tautolu ke onoono ke he falu kua iloa ha ko e mahani mitaki ha lautolu. Tokoua kua liga manamanatu a tautolu ki ai ko Tapita mo Panapa. (Gahua 9:36; 11:22-24) Maeke a koe ke aoga mai he fakafifitakiaga ha laua he mailoga e tau mena aoga ne taute e laua ke lagomatai e falu. Manamanatu ke he puhala kua maeke ia koe ke foaki e lagomatai ke he falu he magafaoa po ke fakapotopotoaga haau. Mo e ua galo e puhala kua aoga a laua nei he moua e matahigoa mitaki. Maeke foki a koe ke aoga mai ai.

Maeke foki a tautolu ke manamanatu ke he tau fakafifitakiaga ha lautolu he vahā nei ne mahani  mitaki. Ma e fakatai, manamanatu ke he tau motua ne gahua malolō i loto he fakapotopotoaga “kua loto ke he mitaki.” Nakai nimo foki e tau matakainaga fifine fakamooli ne fakakite ke he tau kupu mo e fakafifitakiaga ha lautolu ko e “tau akoako ke he tau mena mitaki.” (Tito 1:8; 2:3) Ko e matakainaga fifine ne higoa ko Roslyn kua pehē: “Ne lali pauaki e kapitiga haaku ke lagomatai mo e fakamafana e falu i loto he fakapotopotoaga. Manamanatu a ia ke he tuaga ha lautolu ti fa foaki age e tau mena fakaalofa ikiiki po ke lagomatai ke he falu puhala aoga. Onoono au ki a ia ko e tagata mahani mitaki mooli.”

Kua fakamafana e Iehova e tau tagata haana “kia kumi e mutolu e mitaki.” (Amosa 5:14) He taute pihia, to fiafia a tautolu ke he tau tuaga haana ti fakamalolō foki e manako ha tautolu ke taute e tau mena mitaki.

Ke mahani mitaki, nakai lata a tautolu ke taute mo e foaki e tau mena lalahi po ke tauuka. Ke fakatai: Manamanatu nakai a koe ke he atisi ne lagataha po ke lagaua ni e vavali he fakatino? Kua liga valivali lagaloga e ia ke moua e fakatino haana. Pihia foki, maeke ke kitia e mahani mitaki ha tautolu ke he tau mena ikiiki loga ke lagomatai e falu.

Kua omoomoi he Tohi Tapu ki a tautolu ke “taute” mo e “nonofo tauteute” ke maeke ke foaki e tau mena mitaki. (2 Timo. 2:21; Tito 3:1) He mataala ke he tau tutūaga he falu, liga kitia e tautolu e tau puhala ke fakafiafia e katofia ha tautolu ke “mitaki ai a ia, to fakamafanatia ai.” (Roma 15:2) Putoia e foaki age e taha mena ha tautolu. (Fakatai 3:27) Liga uiina e tautolu e taha ke kai auloa po ke ma e lafiaga atihake. Ka iloa e tautolu kua gagao taha, maeke ke fakafano e lautohi, aahi atu, po ke vilo atu ki a ia. Ē, moua e tautolu e tau magaaho loga ke talahau e “tau kupu mitaki ke ati hake ke he mena ke aoga ai, kia tupu ai e mitaki kia lautolu kua fanogonogo ki ai.”​—Efeso 4:29.

Tuga a Iehova, lali a tautolu ke taute e tau mena mitaki ke he tau tagata oti. Ko e mena ia, nakai fakamailoga tagata a tautolu. Ti ko e puhala kua mua atu ko e fakamatala e tala mitaki he Kautu ke he tau tagata oti. Ke tuga he poaki e Iesu, lali a tautolu ke taute e tau mena mitaki ki a lautolu foki ne fakavihia a tautolu. (Luka 6:27) Nakai hepe ke mahani totonu mo e taute e tau mena mitaki ke he falu, ha kua “nakai fai fakatufono ke he tau mena pihia.” (Kala. 5:22, 23) Ha ko e mahani mitaki pete ne totokoaga po ke tau kamatamata, liga futiaki e tautolu e falu ke he kupu mooli mo e fakaheke e Atua.​—1 Pete. 3:16, 17.

“Ko e tagata mahani mitaki to makona a ia he hana ni a mahani.” (Fakatai 14:14) Ti ko e heigoa falu palepale? Ka mahani mitaki a tautolu ke he falu, to taute pihia foki e lautolu ki a tautolu. (Fakatai 14:22) Pete ka nakai pihia e falu, ko e fakamakamaka ha tautolu ke he tau gahua mitaki ka hiki e aga ha lautolu mo e utakehe e loto maō ha lautolu.​—Roma 12:20.

Tokologa kua talahau e puhala kua aoga a lautolu he taute e tau mena mitaki mo e fuluhi kehe mai he tau mena kelea. Manamanatu ke he mena ne tupu ki a Nancy. “He lahi hake au ne mahani fakahanoa, feuaki, mo e nakai fakalilifu au,” he talahau e ia. “Ka e he fakaako mo e fakagahua e au e tau tuaga he Atua ke he tau mena mitaki, kamata au ke fiafia lahi. Mogonei kua fai fakalilifuaga au.”

Ko e kakano mua ue atu ke feaki e tautolu e mahani mitaki ti ka taute pihia kua fakafiafia ai a Iehova. Pete ka nakai kitia he tokologa e tau mena ne taute e tautolu, kitia e Iehova. Mailoga e ia ha tautolu a tau gahua mo e tau manatu mitaki oti. (Efeso 6:7, 8) Ti ko e heigoa e fua? “Ko e tagata mahani mitaki to moua e ia e fakaalofa mai ia Iehova.” (Fakatai 12:2) Kia matutaki a tautolu ke feaki e mahani mitaki. Mavehe mai a Iehova “ko e fakahekeaga, mo e lilifu, mo e monuina kia lautolu oti kua eke e mahani mitaki.”​—Roma 2:10.