1, 2. Ta eo Jijej ear kõm̦m̦ane ñan kakajoor rũkal̦oor ro an ilo raan eo ear jerkakpeje?

 RUO iaan rũkal̦oor ro an Jijej rar etetal ñan juon bukwõn me 7 m̦ail̦ ettol̦o̦kin jãn Jerusalem. El̦ap aerro bũrom̦õj kõnke Jijej emej, ak erro jaje ke em̦õj an jerkakpeje. Ilo m̦õkaj, Jijej ear jãde im etetal ippãerro. Innem ear jino kõmel̦el̦eik erro “kõn men otemjej em̦õj je kõn e, ijjino jãn bok ko an Moses im jeje ko an rũkanaan ro otemjej.” (Luk 24:13-15, 27, UBS) Naan kein an rar kaenõm̦m̦an l̦õm̦arein im el̦ap aerro lañlõñ kõnke ear “kõmel̦el̦eik Jeje ko” ñan erro.​—Luk 24:32.

² Ilo ejja jo̦teen eo wõt, l̦õm̦arein ruo rar bar ro̦o̦ll̦o̦k ñan Jerusalem. Innem ke erro kar lo rijjilõk ro, erro kar ba l̦o̦k ñan er kõn men eo ear wal̦o̦k ñan erro. Erro ej baj kõmel̦el̦eik wõt er, ak Jijej ej jãdetok ippãer aolep. Rijjilõk ro rar lukkuun lõl̦ño̦ñ, joñan rar jab lukkuun tõmak el̦aññe em̦ool bwe Jijej eo. Ta eo Jijej ear kõm̦m̦ane ñan kakajoor er? Baibõl̦ ej ba bwe “ear kepel̦l̦o̦k aer l̦õmn̦ak bwe ren maroñ mel̦el̦e kõn Jeje ko.”—Luk 24:45, UBS.

3. (1) Ta ko remaroñ kabũrom̦õj im kabbeer kõj? (2) Ta eo emaroñ jipañ kõj ñan lañlõñ wõt kõn jerbalin kwal̦o̦k naan?

³ Jet iien jemaroñ bũrom̦õj ãinwõt kar rũkal̦oor ro. Meñe jej lukkuun kijejeto ilo ad jerbal ñan Jeova, ak jemaroñ bũrom̦õj im ebbeer ñe jej lo bwe armej rejjab m̦õn̦õn̦õ in roñjake.  (1 Korint 15:58, UBS) Bareinwõt, ñe jej l̦õmn̦ak bwe eto an rũkkatak ro ad kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k, men in emaroñ bar kabũrom̦õj kõj. Ak jemaroñ bar bũrom̦õj ñe ro jej jipañ er rej oktak im el̦l̦o̦k jãn Jeova. Ñe ej wal̦o̦k men kein ñan kõj, ta eo emaroñ jipañ kõj bwe jen lañlõñ wõt kõn jerbalin kwal̦o̦k naan? Juon wãween ej ilo ad mel̦el̦e kõn waanjoñak ko Jijej ear kwal̦o̦ki ilo Baibõl̦. Jenaaj etale jilu iaaer im ekkatak jãni.

4. Ta mel̦el̦ein waanjoñak eo an Jijej kõn armej eo ej jeor ine im kiki?

⁴ Riit Mark 4:26-29, UBS. Ta mel̦el̦ein waanjoñak eo an Jijej kõn armej eo ej jeor ine im kiki? Rũjeor ine eo ej kõkkar kõn rukwal̦o̦k naan ro kõn Aelõñ eo. Ine eo ej kõkkar kõn ennaan eo rej kwal̦o̦k kake ñan armej ro em̦m̦an bũrueer. Ejjel̦o̦k oktak men ko rũjeor ine eo ej kõm̦m̦ani jãn armej otemjej. Ej “kiki ilo boñ im itoitak ñe ej raan.” Ebõk iien ñan an juon ine eddekl̦o̦k. Jãn iien eo kar kalibwini m̦ae iien m̦adm̦õd, ej jino “jul̦ im eddek.” Im jidik kõn jidik “bwidej eo ej make kaddek ine ko.” Ãindeinl̦o̦k wõt ñe juon armej ej jino epaakel̦o̦k Jeova. Ejjab kajju epaake Jeova, ak ej jidik kõn jidik epaakel̦o̦k E. Ñe armej in ej kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k im kõn̦aan karejar ñan Anij, enaaj ajel̦o̦k mour eo an ñan Jeova im peptaij. Ñe ej kõm̦m̦ane men in, ilo kõkkar ej ãinwõt ñe ‘ewal̦o̦k leen.’

5. Etke Jijej ear kwal̦o̦k waanjoñak eo kõn eo ej jeor ine eo im kiki?

⁵ Etke Jijej ear kwal̦o̦k waanjoñak in? Ñan kaalikkar ñan kõj bwe Jeova eo ej kaddekl̦o̦k katak ko rem̦ool n̦a ilo bũruon armej ro rekõn̦aan kabuñbũruon. (1 Korint 3:7) Kõj eo jej jeor ine im utdikdiki, bõtab ejjab kõj eo jej kõm̦m̦an bwe en eddekl̦o̦k. Mel̦el̦ein bwe jejjab maroñ ekkaiuriuri ine eo ak kam̦õkajl̦o̦k an eddekl̦o̦k. L̦eo ilo waanjoñak eo an Jijej ejjab lo an ine eo eddekl̦o̦k. Ejjel̦o̦k oktak ñan kõj, jejjab bar loe. Jej poub ilo men ko ekkã ad kõm̦m̦ani jãn raan ñan raan. Kõn men in, bõlen jejjab kile an juon armej epaakel̦o̦k Jeova ak eddekl̦o̦k ikijjeen katak ko rem̦ool jaar jeori ippãn. Bõtab tokãlik, ennaan eo kõn Aelõñ eo emaroñ kõm̦m̦an an armej in elle im wal̦o̦k leen ilo kõkkar. Innem, ãlikin an erom juon rũkal̦oor, ej jino jerbal ippãd ilo jerbalin m̦adm̦õd.​—Jon 4:36-38.

6. Ta eo jej aikuj kile ñe jej katak ippãn rũkkatak ro ad?

⁶ Ta eo jemaroñ ekkatak jãn waanjoñak in? Kein kajuon, jej aikuj kile bwe ejjel̦o̦k ad maroñ ñan kam̦õkaj an juon rũkkatak kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k. Meñe el̦ap ad kate kõj ñan jipañe, ak jejjab aikuj in iuuni bwe en peptaij. Jen kwal̦o̦k kautiej ñan rũkkatak eo im kile bwe e wõt ej aikuj make kããlõt el̦aññe ekõn̦aan ajel̦o̦k mour eo an ñan Anij. El̦aññe juon ej ajel̦o̦k mour eo an ñan Jeova, ak ejjab kõnke ej yokwe E, eokwe, Jeova eban m̦õn̦õn̦õ kake.​—Sam 51:12; 54:6; 110:3.

7, 8. (1) Ta ko jet jej ekkatak jãn waanjoñak eo an Jijej kõn eo ej jeor ine im kiki? Kwal̦o̦k bwebwenato eo. (2) Ta eo men in ej katakin kõj kõn Jeova im Jijej?

⁷ Ta men eo kein karuo jej ekkatak jãn waanjoñak in? Ej bwe jen jab ebbeer ñe jejjab lo tõprak ilo ad katakin juon armej ilo iien eo jinointata jej katak ippãn. Jej aikuj kijenmej wõt. (Jemes 5:7, 8, UBS) Ñe jaar kate kõj ñan jipañ rũkkatak ro ak ejjel̦o̦k wõnm̦aanl̦o̦k rej kõm̦m̦ani, ejjab mel̦el̦ein bwe jejaje kilen katak ippãn armej ro. Armej ro wõt Jeova ej kõtl̦o̦k aer epaakel̦o̦k e, ej ro ettã bũrueer me rekõn̦aan ukot mour ko aer. (Matu 13:23) Innem, en jab nana ad mour ñe eiiet armej jej jipañ er bwe ren peptaij. Ippãn Jeova, tõprak ko jej kõm̦m̦ani ilo jerbalin kwal̦o̦k naan ejjab  wawa ioon oran armej ro jej jipañ er ñan kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k. Men eo eaorõktata ippãn ej ñe jej kate kõj joñan wõt ad maroñ.​—Riit Luk 10:17-20; 1 Korint 3:8.

⁸ Men eo kein kajilu jej ekkatak jãn waanjoñak in ej bwe jemaroñ jab jel̦ã kõn bũruon armej im oktak ko rej kõm̦m̦ani. L̦õmn̦ak m̦õk kõn bwebwenato in. Ewõr ruo rippãlele rar katak ippãn juon mijinede. Rippãlele rein rar kajjitõk ippãn bwe ren erom rukwal̦o̦k naan. Innem, ke mijinede in ear ba bwe erro ej aikuj m̦okta jol̦o̦k kõbaatat, erro kar ba bwe rar bõjrak wõt jet allõñ remootl̦o̦k. Mijinede in ear lukkuun bwilõñ. Rippãlele rein ruo rar jel̦ã bwe Jeova enaaj baj loe wõt aerro kõbaatat jekdo̦o̦n ñe rej n̦ooje jãn jabdewõt. Erro kar bar jel̦ã bwe Jeova edike armej etao. Kõn men in, erro kar pepe ñe renãj etal wõt im kõbaatat m̦aan mejãn mijinede eo ak ñe erro nãj bõjrak. Aerro yokwe Jeova ear l̦apl̦o̦k meñe mijinede eo ear jab loe. Im yokwe eo aerro ñan Jeova ekar jipañ erro ñan kããlõte pepe eo ejim̦we.

9. Ta mel̦el̦ein waanjoñak eo kõn ok eo?

⁹ Riit Matu 13:47-50, UBS. Ta mel̦el̦ein waanjoñak eo an Jijej kõn ok eo? Jijej ear keidi jerbalin kwal̦o̦k naan ñan eo̦ñõd kõn ok aetok. Ãinwõt an ok eo ko̦jeke “jabdewõt kain ek,” ãindein jerbalin kwal̦o̦k naan ej kaaltok jabdewõt kain armej. (Aiseia 60:5) Ej wal̦o̦k men in ñe elõñ milien armej rej kobatok ippãd ilo kweilo̦k ko ad rel̦l̦ap kajjojo iiõ, im bar ñan iien Keememej Mej eo an Jijej. Jet iaan armej rein rej ãinwõt ek ko “rem̦m̦an,” im rej oktak im erom ro uwaan eklejia eo. Ak ro jet rej ãinwõt ek ko “renana,” im Jeova ejjab bõk er bwe ren armej ro an.

10. Etke Jijej ear kwal̦o̦k waanjoñak eo kõn ok eo?

¹⁰ Etke Jijej ear kwal̦o̦k waanjoñak in? Ilo waanjoñak in, ej kwal̦o̦k kõn aer kõjenolo̦k ek ko rem̦m̦an jãn ek ko renana. Men in ejjab jitõñl̦o̦k ñan iien ekajet eo ilo eñtaan eo el̦ap. Ak ej wal̦o̦k ilo raan kein ãliktata an jukjukun pãd in. Naan ko an Jijej rej kaalikkar bwe elõñ renaaj kõn̦aan roñjake ennaan eo kõn Aelõñ eo, bõtab ejjab aolepeer renaaj erom rũkarejeran Jeova. Elõñ rekõn itok ñan kweilo̦k im katak Baibõl̦ ippãd ak rejjab kõn̦aan ajel̦o̦k mour ko aer ñan Jeova. (1 Kiiñ 18:21) Jet rar bõjrak jãn aer itok im kweilo̦k. Bareinwõt, jet jo̦dikdik rar rũttol̦o̦k ippãn jineer im jemãer me rej Ri Kõnnaan ro an Jeova. Bõtab, jo̦dikdik rein rejjab yokwe Jeova jãn bũrueer. Jijej ear kaalikkar bwe juon ej aikuj make kããlõt ñe enaaj karejar ñan Jeova ak jaab. El̦aññe jenaaj kããlõte pepe eo ejim̦we, jenaaj lukkuun ‘aorõk’ ippãn Jeova.​—Haggeai 2:7.

11, 12. (1) Ta eo jej katak jãn waanjoñak eo kõn ok eo? (2) Ta eo men in ej katakin kõj kõn Jeova im Jijej?

¹¹ Ta eo jemaroñ ekkatak jãn waanjoñak in kõn ok eo? Ñe jejel̦ã kõn mel̦el̦ein waanjoñak in, jeban ebbeer ñe juon iaan rũkkatak ro ad ak juon iaan ro nejid ejjab kõn̦aan karejar ñan Jeova. Men in emaroñ wal̦o̦k jekdo̦o̦n ñe jaar lukkuun kate kõj ñan jipañ er. Juon armej eban kajju kõn̦aan karejar ñan Jeova jekdo̦o̦n ñe ear m̦õn̦õn̦õ in katak Baibõl̦, ak jekdo̦o̦n ñe ear dik im rũttol̦o̦k ilo m̦ool eo. Ñe armej in ejjab kõn̦aan kõttãiki ñan Jeova, innem ejjab maroñ juon iaan ro doon.

¹² Mel̦el̦ein ke bwe ñe juon ej ilo̦k jãn doulul eo an Jeova eban bar mãlim an ro̦o̦ltok? Ejjab. Im ñe juon ejjañin ajel̦o̦k mour eo an ñan Jeova, mel̦el̦ein ke bwe ‘enana’ ñan indeeo im ejãmin oktak? Ejjab. Ej wõr wõt iien ñan an rein oktak im erom rũkarejeran Jeova m̦okta jãn an ijjino eñtaan eo el̦ap. Jeova ej kũrtok rein ilo an ba: ‘Ro̦o̦ltok ñan Ippa, im Inaaj ro̦o̦lwaj ñan kom̦.’ (Malakai 3:7) Waanjoñak eo Jijej ear  kwal̦o̦ke kõn nejin eo ejerwaan ej kam̦oole men in.​—Riit Luk 15:11-32.

13. Ta mel̦el̦ein waanjoñak eo kõn nejin eo ejerwaan?

¹³ Ta mel̦el̦ein waanjoñak eo an Jijej kõn nejin eo ejerwaan? Ilo waanjoñak in, ej kwal̦o̦k kõn juon jemãn me el̦ap tũriam̦o ippãn. Em̦m̦aan in ej kõkkar kõn Jemãd ilañ, Jeova. Ak ta kõn likao eo nejin em̦m̦aan in me ear jerwaane menin jolõt eo an? Eokwe, ej kõkkar kõn armej ro rej ilo̦k jãn doulul eo an Jeova. Ñe rej ilo̦k, rej oktak im m̦õttan lal̦ in an Setan. Ej ãinwõt ñe rej etal im pãd ilo juon “ãne ettol̦o̦k” jãn Jeova. (Epesõs 4:18; Kolosse 1:21, UBS) Ak tokãlik, jet iaaer rej kile bwe rar kõm̦m̦ane juon bõd el̦ap im kiiõ rekõn̦aan bar ro̦o̦l ñan doulul eo an Jeova. Rein renaaj aikuj in lukkuun kate er. Ñe rej kõttãik er im em̦ool aer ajl̦o̦k kõn bõd eo rar kõm̦m̦ane, Jeova enaaj m̦õn̦õn̦õ in jol̦o̦k aer bõd im karwaineneik er ñe rej jepl̦aak ñane.​—Aiseia 44:22; 1 Piter 2:25.

14. Etke Jijej ear kwal̦o̦k waanjoñak eo kõn nejin eo ejerwaan?

¹⁴ Etke Jijej ear kwal̦o̦k waanjoñak in? Jijej ear kõn̦aan kaalikkar bwe Jeova elukkuun kõn̦aan bwe ro rar ilo̦k jãne ren bar ro̦o̦ll̦o̦k ñan ippãn. Aolep iien em̦m̦aan eo ilo waanjoñak in ear l̦õmn̦ak bwe likao eo nejin enaaj jepl̦aak. Ke jemãn ej reilo̦k ñan ijo “ettol̦o̦k” im lo an likao eo nejin etetal tok, ear m̦õkaj im ettõrl̦o̦k ñan ippãn im wõnm̦aiki. Em̦m̦aan in ear kõn̦aan bwe likao in nejin en jel̦ã bwe elukkuun ruwainene in bar jepl̦aak. Waanjoñak in en kõm̦akũt ro rar ilo̦k jãn doulul eo an Jeova bwe ren m̦õkaj in jepl̦aaktok. Emaroñ jab kajoor kõtaan eo aer ippãn Anij, remaroñ jook, im remaroñ l̦õmn̦ak bwe enaaj lukkuun pen ñan aer bar ro̦o̦l. Bõtab, ñe renaaj kate er, innem renaaj lo tõprak. Ñe renaaj bar jepl̦aaktok, Jeova, Jijej, im enjel̦ ro renaaj lukkuun lañlõñ.​—Luk 15:7.

15, 16. (1) Ta ko jemaroñ ekkatak jãn waanjoñak eo an Jijej kõn nejin eo ejerwaan? Kwal̦o̦k jet bwebwenato. (2) Ta eo men in ej katakin kõj kõn Jeova im Jijej?

¹⁵ Ta eo jemaroñ ekkatak jãn waanjoñak eo kõn nejin eo ejerwaan? Jej aikuj l̦oore joñak eo an Jeova kõn yokwe. Ñe juon ej bar jepl̦aak ñan eklejia eo, jen jab kowãnõk kõj make im m̦akoko in karwaineneik er. Etke? Kõnke men in enaaj ko̦kkure kõtaan  eo ad ippãn Jeova. (Ekklisiastis 7:16) Bar juon men jemaroñ ekkatak jãn waanjoñak in ej bwe ñe juon ej ilo̦k jãn eklejia eo, jen watõke bwe ej ãinwõt juon “jiip eo ejebwãbwe” me emaroñ bar ro̦o̦ltok. (Sam 119:176, UBS) Ñe jemel̦el̦e kõn waanjoñak in an Jijej im jej l̦oore, ewõr men ko jenaaj kõm̦m̦ani. Ñan waanjoñak, ñe jenaaj iioone juon eo ejebwãbwe jãn eklejia eo bõtab ejjab bukwel̦o̦k, jenaaj kwal̦o̦k yokwe im jipañe bwe en bar jepl̦aak. Bareinwõt, jenaaj kwal̦o̦k kajjien armej in ñan em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo bwe ren jipañe.

¹⁶ Ro em̦õj aer jepl̦aak rej lukkuun kam̦m̦oolol Jeova kõn an lukkuun tũriam̦okake er. Rej bar kam̦m̦oolol ro uwaan eklejia eo kõn aer yokwe im jipañ er ke rar jepl̦aak. Juon jeid im jatid em̦m̦aan me 25 iiõ in an kar bukwel̦o̦k ej ba: “Jãn ke iar jepl̦aaktok ñan kiiõ, ej kab baj l̦apl̦o̦k wõt aõ lañlõñ. Ij watõk men in bwe ej kein ‘kaem̦õl̦ol̦o’ jãn Jeova. (Jerbal 3:19) Elukkuun lõñ rej kwal̦o̦k aer yokwe eõ im el̦ap aer jipañ eõ. Ñaij uwaan baam̦le eo an Jeova elukkuun em̦m̦an.” Juon jiroñ ear jebwãbwe jãn Jeova im 5 iiõ in an kar jab kwal̦o̦k naan. Ãlikin an kar jepl̦aaktok ej ba: “Ij lukkuun kile yokwe eo Jijej ear kwal̦o̦k kake kõnke ij bar loe im eñjake. Ijaje elemen aõ kõmel̦el̦eiki. Ejjel̦o̦k bar juon men em̦m̦anl̦o̦k jãn ñe jej uwaan doulul eo an Jeova!”

17, 18. (1) Ta ko jaar ekkatak jãn aolep waanjoñak ko jilu? (2) Ta eo jen pepe in kõm̦m̦ane?

¹⁷ Ta ko jaar ekkatak jãn aolep waanjoñak ko jilu? Kein kajuon, jaar katak bwe ejjel̦o̦k ad maroñ ñan kam̦õkaj an juon rũkkatak kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k. Ej an Jeova jerbal ñan kõm̦m̦ane men in im ejjab kõj. Kein karuo, jen jab kõtmãne bwe aolep ro rej pãd ilo kweilo̦k im katak Baibõl̦ ippãd renaaj kõn̦aan ajel̦o̦k mour ko aer ñan Jeova. Im kein kajilu, meñe enaaj wõr jet renaaj ilo̦k jãn Jeova ak jen jab ebbeer im l̦õmn̦ak bwe reban bar kõn̦aan ro̦o̦ltok. Ñe renaaj jepl̦aaktok, jen karwaineneik er im kwal̦o̦k yokwe ãinwõt Jeova.

¹⁸ Jen aolep kate wõt kõj bwe en l̦apl̦o̦k ad jel̦ã, mel̦el̦e im mãlõtlõt. Ñe kwõj riiti waanjoñak ko an Jijej, uwaaki kajjitõk kein ilo bũruom̦: ‘Ta mel̦el̦ein waanjoñak in? Etke kar je ilo Baibõl̦? Ta eo imaroñ ekkatak jãne? Im ta eo waanjoñak in ej katakin eõ kõn Jeova im Jijej?’ Men in enaaj jipañ kõj ñan jel̦ã mel̦el̦ein naan ko an Jijej.