Nan eo an Jehovah Ej Mour Wõt

Katak ko Relap Jen Book in Sam

TA UNIN tel eo ejejjet ñan juõn book in Bible me ej kitibuj nan in nebar ko ñan Ri Kõmanman eo ad, Jehovah Anij? Ejelok ãt ejejjet in wõt Sam ko, ak Nebar ko. Book in Bible in eaetok ewõr iloan al ko raibujuij me rej kwalok kin kadkad ko remõn an Anij im jerbal ko an rekajur im ebar lõñ kanan ko jet. Elõñ ian al ko rej kwalok kin eñjake ko an ri jeje ro ke rar iion eñtan im matõrtõr. Nan ko air ekitibuj joñan ien in juõn thousand yiõ ko​—jen ien ko an ri kanan Moses ñan ien jibokwe ko. Ri jeje ro kar Moses, King David, im bar ro jet. Kar lelok nebar ñan priest eo Ezra kin an kar kõlajrake book eo ilo mõttan eo eliktata.

Jen ien ko etto, book in Sam ko kar ajeje ñan lalem lelkan in al ko, ak mõttan ko: (1) Sam 1-41; (2) Sam 42-72; (3) Sam 73-89; (4) Sam 90-106; im (5) Sam 107-150. Katak in ej etale lajrak in al ko moktata. Aolepeir ijellokin jilu sam ko ilo mõttan in rej etal ñan King David in Israel eo etto. Ro rar je Sam ko 1, 10, im 33 ejjab alikar.

“AÕ ANIJ EJ AÕ DEKÔ

(Sam 1:1–24:10)

Elikin an sam eo moktata ba emõnõnõ armij eo ej lañliñ ilo kien Jehovah, eo kein karuo ej konono ilo alikar kin Ailiñ eo. * Ilo kumi in sam ko enañin aolepeir rej kin kajitõk ko ñan Anij. Sam 3-5, 7, 12, 13, im and 17, ñan wanjoñok, rej kajitõk ko kin lomor jen ri kijirãt ro. Sam 8 ej kalikar kin joñan an Jehovah lap ñe keidi ibben armij ro kin joñan air dik.

Ilo an kwalok kin Jehovah einwõt Ri Kejbãrok eo ñan armij ro an, David ej al: “Aõ Anij aõ dreka ekajur. I naj liki E.” (Sam Ko 18:2) Ilo Sam 19 ej nebar Jehovah einwõt Ri Kõmanman eo im Ri Letok Kien, ilo Sam 20 einwõt Ri Lomor eo, im ilo Sam 21 einwõt Ri Lomor eo ñan ri kabit King eo an. Sam 23 ej kamelele kin e einwõt Shepherd eo Elap, ak ilo Sam 24 ej pijaik e einwõt King eo eaibujuij.

Emwij Uaki Kajitõk ko Rej Bedbed ion Bible:

2:1, 2—Ta “men eo ejelok kobõn” ri ailiñ ko rej aol kake? Men eo “ejelok kobõn” ej inebata eo kin kien ko an armij ñan kejbãrok maroñ in iroij eo air make. Menin ejelok kobban kinke kõtõbar in air ejamin jejjet. Kumi in armij ro remaroñ ke lukkun kejatdikdik bwe renaj lo tõbrak ñe rej jutak “nae Jeova im nae Dri kabit eo An”?

2:7—Ta “kien eo” an Jehovah? Kien in ej bujen eo ñan juõn Ailiñ, eo me Jehovah ear kõmmane ibben eo Nejin ejitenburu, Jesus Christ.​—Luk 22:28, 29.

2:12—Ilo wãwen et eo iroij ro an ailiñ ko remaroñ “mejenmaik Nejin eo”? Ilo ien ko an Bible, mejenmaik don kar juõn wãwen air kwalok yokwe im tiljek. Kar juõn  wãwen ñan karuwaineneik ri lotok ro. Kar jiroñ king ro an lal ñan mejenmaik Nejin—melelen, karuwaineneik e einwõt Messiah King eo.

3:nan ko ilõñin chapter ko​—Ta unin air kar je nan ko ilõñin chapter ko ilo jet ian sam ko? Jet ien nan ko rej kalikar wõn ri jeje eo im letok melele kin wãwen ko me kar je sam eo, einwõt wãwen eo ilo Sam 3. Nan eo ilõñ emaroñ bareinwõt kamelele kin un eo ak jerbal eo an juõn al (Sam 4 im 5) im bareinwõt letok kamelele ko kin kilen al (Sam 6).

3:2—Ta in “Selah”? Nan in ekkã lemnak kake ej jutak kin bõjrak jidik ñan kalmenlokjen, ilo ien ñe jej al ibbed make ak ilo ien al im kajañjañ kin al ko. Kar kajerbal bõjrak jidik eo ñan kalikar lemnak ak eñjake eo an juõn sam. Ejelok unin ñan readi nan eo ilo ellaj elañe jej konono ilobwilij kin Sam ko.

11:3—Ta loñtak ko rejako? Loñtak kein rej men ko me jukjuk im bed in an armij rej bedbed ion—kien, karõk, im ekajet jimwe. Ñe men kein rej rebwok, ej walok jorrãn ko ilo jukjuk im bed eo im enaj ejelok ekajet jimwe. Iumin wãwen kein, “ro remõn” rej aikwij lukkun liki Anij.—Sam Ko 11:4-7.

21:3—Ta aorõkin “kraun in gold emõn”? Ejjab kalikar elañe crown eo kar juõn lukkun crown ak juõn men in kõkkar kin an laplok aibujuij kinke elõñ alen an kar David bõk anjo. Bõtab, eon in ej juõn kanan me ej jitõñlok ñan crown in iroij eo me Jesus ear bõke jen Jehovah ilo 1914. Kinke kar kõmmane crown eo jen gold men in ej kalikar bwe an iroij emõntata.

22:1, 2—Etke David ear lemnak bwe Jehovah ear illok jen e? Kinke ri kijirãt ro an David ear lap air kainebataik e ‘buruen ear einwõt bwil ej unlok ilo enbwinin.’ (Sam 22:14) Ear bõk lemnak eo bwe Jehovah ear illok jen e. Ear eindein lemnak eo an Jesus ke rar dilaik e. (Matu 27:46) Nan ko an David rej kwalok kin emmakit eo an ñan wãwen eo ebin me ear iione. Bõtab, jar eo an ilo Sam Ko 22:16-21 ej kalikar bwe David ear jab luji tõmak eo an ilo Anij.

Tokjen Katak ko ñan Kij:

1:1. Jej aikwij bõprae ad kamao ibben ro rejjab yokwe Jehovah.​—1 Dri Korint 15:33.

1:2. Ran otemjej jej aikwij lemnak kin men ko ilo jitõb.—Matu 4:4.

4:4. Ñe jej illu, ej men in meletlet bwe jen jab ba juõn men me jenaj ajlok kake tokelik.​—Dri Epesõs 4:26.

4:5. Men in katok ko ad ilo jitõb rej “men in katok ko remõn” elañe rej walok jen un ko rejimwe im elañe mwilid ej errã ibben kien ko an Jehovah.

6:5. Un eo emõntata ñan mour ej ñan nebar Jehovah.—Sam Ko 115:17.

9:12. Jehovah ej bukõt ro rej katorlok bõtõktõk bwe en ekajete ir, ak ejjab meloklok “an dri iñtan jõñ.”

 15:2, 3; 24:3-5. Ri kabuñ ro remol rej aikwij konono mol im kejbãrok ir jen nan in kallimur ko reriap im ruruwe.

15:4. Elañe jej kõmman juõn kallimur me ejjab nae katak ko ilo Bible, jej aikwij kõmman joñan wõt ad maroñ ñan kajejjet nan ko ad, meñe enaj bin ñan ad kõmmane.

15:5. Einwõt ri kabuñ ro an Jehovah, jej aikwij kejbãrok bwe jen jab kajerbal money ilo wãwen eo ejõkkar.

17:14, 15. “Armij in lõl in” rej kate ir bwe ren mweie, kõmman juõn family, im likit juõn men in jolet ñan ir. Men eo elaptata David ear kõnan ilo mour eo an kar ñan an kõmman juõn ãt emõn ibben Anij bwe en maroñ ‘lo mejen,’ ak lo buñburu eo an Jehovah. Ilo an “ruj” ak kile kallimur ko an Jehovah ak nan in kamol kin rejetak eo An, David enaj kar eñjake an ‘jokane in lo wãwen,’ ak ‘lañliñ bwe Jehovah ear bed ibben.’ Einwõt David, jej aikwij kalimjek wõt men ko raorõk ilo jitõb.

19:1-6. Elañe men in kõmanman ko, ko me rejjab maroñ konono ak kõmmanwa, rej kaibujuij Jehovah, elaplok an ro me remaroñ lemnak, konono, im kabuñ aikwij kõmmane.​—Reveles̃õn 4:11.

19:7-11. Men ko Jehovah ej aikwiji jen kij​—elap an wõr tokjeir ñan kij!

19:12, 13. Bwid ko im kõmman ko rewãlok rej jerawiwi ko jej aikwij kejbãrok kij jeni.

19:14. Jej aikwij itoklimo jab kin ta eo jej kõmmane wõt ak bareinwõt ta eo jej ba im lemnak kake.

“KWOJ BAUR IÕ ILO AÕ WÃNIK”

(Sam 25:1–41:13)

Ilo sam ko ruo jinoin elap an kar David kwalok juõn kõnan jen buru im juõn bebe ekajur ñan an kejbãrok an tiljek! “A kin ña, I naj etal ilo aõ wãnik,” ear al. (Sam Ko 26:11) Ilo jar eo an kin jeorlok bwid kin jerawiwi ko, ear kamol: “Ke I ar ikõñ, dri ko driõ remorlok kin aõ ñijñij iomin aolepen ran.” (Sam 32:3) Ñan ro rej retiljek ñan Jehovah, David ear kamol: “Mejen Jeova ñõn ro remõn, im lojiliñin rebellok ñõn air kir.”​—Sam 34:15.

Nan in kakabilek eo kar leloke ilo Sam 37 elap an kar aorõk ñan Ri Israel ro im elap an aorõk ñan kij bareinwõt, kinke jej mour ilo “ran ko eliktata” an jukjuk im bed in! (2 Timote 3:1-5) Ilo an kanan kin Jesus Christ, Sam Ko 40:7, 8 ej ba: “Lo ij itok; ilo Buk eo elimlim emwij jeje kin ña. I lõñliñ in kõmõnmõn ankil Am, O aõ Anij, aet kiõm ej ber iloan buruõ.” Sam eo eliktata ilo lajrak in ej ikijen an David kajitõk jibañ jen Jehovah ilo yiõ ko ear walok elap abañ elikin an jerawiwi ibben Bath-sheba. Ej al: “Ak kin ña, Kwoj baur iõ ilo aõ wãnik.”​—Sam 41:12.

Emwij Uaki Kajitõk ko Rej Bedbed ion Bible:

26:6—Ilo kõkkar, ewi wãwen kij, einwõt David, jej kabole lokatok eo an Jehovah? Lokatok eo ej jutak ikijen ankil an Jehovah ñan bõk katok in binmour eo an Jesus Christ ñan lomoren armij. (Dri Hibru 8:5; 10:5-10) Jej kabole lokatok eo an Jehovah ilo ad jerbale tõmak ilo men in katok in.

29:3-9—Ilo an keidi ainikien Jehovah ñan juõn jorur me ej kabwilõñ kij, ta eo ej kõkkar kake? Ej kõkkar kin kajur eo ekabwilõñlõñ an Jehovah!

31:23—Ewi wãwen an Jehovah nawõnãn eo ej jerbale jua? Wõnãn eo ijin ej kaje. Juõn eo ewãnik ej bõk wõnãn kin bwid ko an ikijen an bõk kaje jen Jehovah. Kinke juõn armij ejua ejjab ukwelok jen ial eo an ebwid, ej bõk wõnãn eo kin juõn kaje elap.—Jabõn Kennan Ko 11:31; 1 Piter 4:18.

 33:6—Ta melelen “atloõn” loñin Jehovah ilo eon in? Nan eo rar kajerbale ilo jinoin ej jitõñlok ñan jitõb eo ej jerbal an Anij, ak jitõb kwojarjar, eo ear kajerbale ñan kõmanman men ko ilañ. (Jenesis 1:1, 2) Kar naetan atloõn loñin kinke, einwõt juõn menono ekajur, emaroñ jilkinlok ñan kõtõbrak men ko ilo juõn jikin etolok.

35:19—Ta melelen kajitõk eo an David bwe ro rej kijirãte e ren jab rumrum kin mej? Rumrum kin mej ej kalikar bwe ri kijirãt ro an David rej mõnõnõ kin air lo tõbrak kin karõk ko air relej nae e. David ear kajitõk bwe men in en jab walok.

Tokjen Katak ko ñan Kij:

26:4. E men in meletlet elañe jej kejbãrok kij jen ad kamao ibben ro rej noje kadkadiir ilo Internet chat room ko, ro ilo school ak jikin jerbal eo ad me rej kõmman bwe ren einwõt ñe rej jerad kin un ko retao, ri buñ jen tõmak ro me rej einwõt ñe remol, im ro me ewõr ruo wãwen air mour.

26:7, 12; 35:18; 40:9. Jej aikwij nebar Jehovah ilobwilij ilo kweloklok ko an Christian.

26:8; 27:4. Jej kaorõk ke ad bed ilo kwelok ko an Christian?

26:11. Ke ear kwalok kin bebe eo ñan an kejbãrok an tiljek, David ear bareinwõt kajitõk kin lomor. Aet, jemaroñ kejbãrok ad tiljek meñe jejjab wãppen.

29:10. An Jehovah jijet ion “ibij liplip eo,” ej kalikar bwe e jelã debij im kajerbal kajur eo an.

30:5. Kadkad eo elaptata kadkadin Jehovah ej yokwe​—jab illu.

32:9. Jehovah ejjab kõnan bwe jen einwõt juõn horse ak ass eo ej bokake kin wõt kein debij ak juõn kein deñdeñ. Jen an eindein, e kõnan bwe jen kãlet ñan ad bokake e kinke jej melele kin ankil an.

33:17-19. Ejelok juõn jukjuk im bed in armij, jekdon ewi joñan an kajur, emaroñ bõktok lomor. Jej aikwij liki Jehovah im karõk in Ailiñ eo an.

34:10. Nan kein elap an juõn nan in kainemõn ñan ro rej likit men ko an Ailiñ eo bwe en moktata ilo air mour!

39:1, 2. Ñe ro renana rej kabuk melele ko ñan kokkure ri tõmak ro mõttad, jej kwalok ad meletlet ñe jej ‘kejbãrok loñid kin kein debij’ im jen ikõñ wõt.

40:1, 2. Ad liki Jehovah emaroñ jibañ kij kijenmij kin buromõj im dioj “jen juõn roñ e kanuij nana, jen birkõt in kle ebiruru.”

40:5, 12. Jorrãn ko im likjap ko ad make, jekdon ewi lõñin, rejamin lañmwijidjid kij elañe jej kile wõt bwe jerammõn ko ad ‘relõñ jen ad maroñ in bwini.’

“Emõnõnõ wõt Jeova”

Sam kein 41 ilo lajrak eo mokta elap an kainemõn im kõketak kij! Meñe jej eñtan kin ad iion melejoñ ko ak kinke juõn bõklikit enana ej kabõnõnõik kij, jemaroñ bõk kakajur im kõketak jen mõttan in ilo Nan eo ekajur an Anij. (Dri Hibru 4:12) Sam kein ewõr melele ko me rej letok nan in tel ko remõn kin mour. Emakijkij an kamol bwe jekdon ta melejoñ ko jej iioni, Jehovah ejamin illok jen kij.

Lajrak eo mokta in sam ko ej kajemlok kin nan kein: “Emõnõnõ wõt Jeova, Anij in Israel jen in drio im ñõn in drio. Amen im Amen.” (Sam 41:13) Elikin ad etali sam kein, ejjab kamakit kij ke ñan nebar Jehovah?

[Kamelele eo itulal]

[Naan ko ilo peij 30]

Elañe men in kõmanman ko me rejjab mour rej nebar Jehovah, en kar laplok ad kõmmane!

[Pija eo ilo peij 28]

David ear kine enañin aolep sam ko 41 mokta

[Pija eo ilo peij 29]

Kwoj jelã ke sam et eo ej kwalok kin Jehovah einwõt Shepherd eo Elap?

[Pija eo ilo peij 31]

Ran otemjej jej aikwij lemnak kin men ko lor jitõb

[Etan eo ear kõmman pija ilo peij 28]

Stars: Courtesy United States Naval Observatory

[Etan eo ear kõmman pija ilo peij 30]

Stars, page 29 im 30: Courtesy United States Naval Observatory

[Etan eo ear kõmman pija ilo peij 31]

Stars: Courtesy United States Naval Observatory