1, 2. (1) Ta eo ej kaalikkar an l̦apl̦o̦k jepel bõro ilo lal̦ in? (2) Ta kajjitõk ko jenaaj etali ilo katak in?

JUON jeid im jatid kõrã ilo aelõñin Europe ej l̦õmn̦ak kõn wãween mour eo an m̦okta ilo an ba: “Jãn ke iar dik, ekkã aõ loi jerbal ko rejjab jim̦we. Kõn men in, iar kõjekdo̦o̦n kien eo an aelõñ eo aõ im iar rejetake l̦õmn̦ak ko renana an armej ro rej jum̦ae kien. Ilo m̦ool, ium̦win elõñ iiõ in aõ kar jerãik juon terrorist.” Juon bar jeid im jatid em̦m̦aan ilo juon aelõñ ilo Africa ej kwal̦o̦k kõn unin an kar lãj ilo jinoin. Ej ba: “Iar l̦õmn̦ak bwe bwij eo aõ em̦m̦anl̦o̦k jãn bwij ko jet im iar bõk kun̦aõ im rejetak bade ko an kien. Kar katakin kõm kilen m̦an ro rej jum̦ae kõm kõn m̦ade im ñan m̦an ro ilo bwij eo am me rar rejetake bade ko jet.” Bareinwõt, juon jeid im jatid kõrã ej jokwe ilo bar juon aelõñ ilo Europe ej ba: “Iar juon eo ekalijekl̦o̦k im iar dike jabdewõt armej me eoktak aelõñ ko aer im ro eoktak kabuñ ko aer jãn ña.”

² Rainin, elõñl̦o̦k armej ro rej bõk ejja l̦õmn̦ak kein me ear wõr ippãn armej rein jilu. Elõñ kumi ko ilo kien rej lãj bwe ren maroñ jenolo̦k im kajutak juon aer make kien. Bareinwõt, el̦apl̦o̦k an armej ro ire im kõjdate doon kõn wõt kien. Im ilo bar jet aelõñ, ruwamãejet ro jãn aelõñ ko jet rej kile bwe armej ro ilo aelõñ eo rar em̦m̦akũtl̦o̦k ñane redike er. Men in ej lukkuun kaalikkar an jejjet kanaan eo ilo Baibõl̦ bwe ilo naaj raan ko ãliktata enaaj ‘ejjel̦o̦k an armej tũriam̦o.’ (2 Ti. 3:1, 3, UBS) Bõtab ewi wãween an Kũrjin ro maroñ bõrokuk wõt ippãn doon meñe elukkuun l̦ap jepel bõro ilo lal̦ in?  Eokwe elõñ men ko jemaroñ katak jãn joñak eo an Jesus. Ear bar wõr jepel ibwiljin armej ro ilo raan ko an kõn an lukkuun oktak l̦õmn̦ak ko aer kõn kien. Ilo katak in, jenaaj etali uwaakin kajjitõk kein jilu: Etke Jesus ear jab kõn̦aan bõk kun̦aan im rejetak jabdewõt bade ko ilo kien? Ewi wãween an kar Jesus kwal̦o̦k bwe armej ro an Anij rejjab aikuj bõk kun̦aaer ilo aitwerõk ko an kien? Im ewi wãween an kar Jesus katakin kõj ñan kõjparok bwe jen jab lãj ñan ro jet?

3, 4. (1) Ilo raan ko an Jesus, ta eo RiJu ro rar kõn̦aan kõm̦m̦ane? (2) Ewi wãween an kar kõn̦aan im eñjake ko an RiJu rein jelõt rũkal̦oor ro an Jesus?

³ Elõñ RiJu ro me Jesus ear kwal̦o̦k naan ñan er rar lukkuun kõn̦aan bwe ren anemkwõj jãn ium̦win tõl eo an aelõñin Rom. Juon kumi in rijum̦ae an RiJu ro etan Zealots, rar lukkuun kate er bwe armej ro jet ren bar l̦oore er. Elõñ iaan rein rar l̦oore juon em̦m̦aan jãn Galili etan Judas me ear mour ilo tõre ko an Jesus. L̦ein ear juon rũkanaan eriab im ear m̦on̦e elõñ armej. Rijeje bwebwenato eo an RiJu etan Josephus ear ba bwe Judas ear rõjañ RiJu ro bwe ren jum̦ae Rom, im ear ba bwe ro rej m̦õn̦õn̦õ in kõl̦l̦ã owõj ñan RiRom ro “rem̦õjn̦o̦.” Bõtab ejjabto tokãlik, RiRom ro rar m̦an Judas ñan mej. (Jrb. 5:37, UBS) Bareinwõt jet iaan kumi in rijum̦ae ro an RiJu ro rar jino lãj ñan ro jet bwe en maroñ tõprak kõttõpar ko aer.

⁴ Elõñ iaan RiJu ro rar kijooror im kõttare an Messaia eo itok. Rar l̦õmn̦ak bwe Messaia eo enaaj kar kanemkwõj er jãn ium̦win tõl eo an RiRom ro, im bar kajutak aelõñin Israel. (Luk 2:38; 3:15, UBS) Elõñ rar l̦õmn̦ak bwe Messaia eo enaaj kar kajutak juon kien ilo lal̦ in im kien in enaaj kar pãd ilo Israel. Innem aolep RiJu ro me rej pãd ilo jikin ko kajjojo ipel̦aakin lal̦ in renaaj kar jepl̦aak ñan Israel. Juon iien Jon Ripeptaij ear kajjitõk ippãn Jesus: “Kwe Eo ej itok ke, ak kõmij pukot bar juon?” (Matu 11:2, 3) Bõlen Jon ear l̦õmn̦ak bwe ebar wõr juon enaaj kar itok im kanemkwõj RiJu ro. Tokãlik, ruo iaan rũkal̦oor ro rar etetal ilo ial̦ eo ñan Emmeõs im iioone Jesus ãlikin an kar jerkakpeje. Rar kõjatdikdik bwe Jesus eo enaaj kar itok im kanemkwõj RiIsrael ro. (Riit Luk 24:21, UBS.) Ãlikin wõt kar iien in, rijjilõk ro rar kajjitõk ippãn Jesus: “Irooj, kwõj bar kajutak Aelõñ eo ilo Israel kiiõ ke?”​—Jrb. 1:6, UBS.

5. (1) Etke armej ro ilo Galili rar kõn̦aan kairooje Jesus? (2) Ewi wãween an kar Jesus kajim̦we l̦õmn̦ak eo aer?

⁵ RiJu ro rar kõtmãne bwe Messaia eo enaaj kar n̦amejal̦an apañ ko aer. Bõlen eñin unin an kar armej ro ilo Galili kõn̦aan bwe Jesus en aer kiiñ. Remaroñ kar l̦õmn̦ak bwe enaaj juon rũtõl em̦m̦antata ñan er kõnke ear juon eo ejel̦ã kilen kõnono, ear kõmour ro renañinmej, im ear lel̦o̦k kijen ro rekwõle. Armej ro rar lukkuun bwilõñ ãlikin an kar Jesus naajdik 5,000 armej. Innem Jesus ear jel̦ã kõn ta eo rekõn̦aan kõm̦m̦ane. Baibõl̦ ej ba: “Jesus ejel̦ã bwe rej l̦õmn̦ak in itõn bõke im kairooje kõn kõn̦aan eo aer; innem ear ilo̦k make iaan ñan tol̦ ko.” (Jon 6:10-15, UBS) Raan eo tok juon, emaroñ kar dikl̦o̦k kõn̦aan eo an armej ro ñan kairooje Jesus. Innem Jesus ear kõmel̦el̦eik er im ba bwe ear jab itõn itok ñan lal̦ in bwe en kabwe aikuj ko aer ilo kanniõk ak bwe en katakin er kõn Aelõñin Anij. Ear ba ñan er: “Kom̦win jab jerbal bwe kom̦win bõk m̦õñã ko renaaj jorrããn; ak kom̦win jerbal bwe kom̦win bõk m̦õñã eo ej ñan mour indeeo.”​—Jon 6:25-27, UBS.

6. Ewi wãween an kar Jesus kaalikkar bwe ejjab kõn̦aan tõl ilo kien ko an lal̦? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.)

⁶ M̦okta wõt jãn an kar Jesus mej, ear kile bwe jet iaan rũkal̦oor ro an rar tõmak bwe enaaj jino tõl ãinwõt juon kiiñ ilo Jerusalem. Jesus ear kwal̦o̦k waanjoñak eo kõn m̦ani gold eo ñan jipañ er mel̦el̦e bwe men in eban wal̦o̦k. Waanjoñak in ear kwal̦o̦k kõn “juon em̦m̦aan  eutiej” ak Jesus, eo enaaj kar aikuj jako ium̦win juon iien eaetok. (Luk 19:11-13, 15, UBS) Bareinwõt, Jesus ear kaalikkar ñan rũtõlin Rom eo etan Pontiõs Pail̦at bwe ejjab rejetak jabdewõt kumi ilo kien ko an lal̦. Pail̦at ear kajjitõk ippãn Jesus: “Kwe kiiñ an RiJu ro ke?” (Jon 18:33) Bõlen Pail̦at ear mijak ñe Jesus enaaj kar kõm̦m̦an bwe armej ro ren jum̦aik RiRom ro. Bõtab Jesus ear uwaake im ba: “Aelõñ eo Aõ ejjab jãn lal̦ in.” (Jon 18:36) Jesus ear jab kõn̦aan bõk kun̦aan ilo m̦akũtkũt ko an kien kõnke Aelõñ eo an enaaj pãd ilañ. Ear ba bwe jerbal eo an ioon lal̦ ej ñan “kõnnaan kõn m̦ool” eo.​—Riit Jon 18:37.

7. Etke emaroñ pen ñan ad kõjparok kõj make im bareinwõt bũruod bwe jen jab rejetak bade ko ilo kien?

⁷ Jesus ear mel̦el̦e kõn jerbal eo an. Innem el̦aññe jebar jel̦ã im mel̦el̦e kõn jerbal eo ad jenaaj kõjparok kõj make el̦aptata bũruod bwe jen jab rejetak jabdewõt bade ko an kien. Ejjab aolep iien epidodo ñan ad kõm̦m̦ane men in. Juon em̦m̦aan ej itoitak im lol̦o̦k eklejia ej ba bwe armej ro ilo ijo jikin el̦apl̦o̦k aer jum̦ae kien im kõm̦m̦ani men ko renana. El̦ap aer utiej bũrueer kõn aelõñ ko aer im rej l̦õmn̦ak bwe enaaj em̦m̦anl̦o̦k wãween mour ko aer ñe armej ro aer make renaaj tõl er. Ej bar ba: “El̦ap ad kam̦m̦oolol bwe ro jeid im jatid rar kõjparok wõt aer bõrokuk ippãn doon ilo aer poub wõt im kwal̦o̦k nuuj eo em̦m̦an kõn Aelõñ eo an Anij. Rej reilo̦k wõt ñan Anij bwe en kajim̦we jerbal ko rejjab jim̦we im apañ ko jet jej iiooni.”

8. Ta wãween eo ejjab jim̦we me RiJu ro rar iioone ilo raan ko an Jesus?

⁸ Ñe armej rej loe jerbal ko rejjab jim̦we ipel̦aakier, men in ekõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k aer bõk kun̦aaer ilo kien. Ilo raan ko an Jesus, kõl̦l̦ã owõj ear juon apañ el̦ap me ear kõm̦m̦an bwe armej ro ren bõk kun̦aaer ilo aitwerõk ko an kien. Ilo m̦ool, RiGalili eo Judas, ear jum̦ae kien eo an Rom kõnke RiRom ro rar bõk etan aolep armej ro ñan lale bwe ren kõl̦l̦ã owõj. Im elõñ owõj ko armej ro rar aikuj kõl̦l̦ãiki ikijjeen men ko m̦weieer, wãto, im m̦õko im̦weer. Bareinwõt, ear jab jim̦we an rũtõl owõj ro jerbal im wãween in ear kõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k apañ ko rar wal̦o̦k. Ewõr iien rar kõl̦l̦ãik ruutiej ro an kien bwe en wõr aer maroñ ilo kien im rar kõjerbal maroñ in aer ñan kõm̦m̦an aer jããn. Zakkiõs, rũtõl eowõj eo eutiej ilo Jeriko ear m̦weiie kõnke ear m̦on̦e armej ro im kõm̦m̦an bwe en l̦e jãn joñan aer kõl̦l̦ã owõj.​—Luk 19:2, 8, UBS.

9, 10. (1) Ewi wãween an kar rũkõjdat ro an Jesus kajjioñ kõm̦m̦an bwe en bõk kun̦aan ilo juon aitwerõk an kien? (2) Ta eo jej katak jãn uwaak eo an Jesus? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.)

⁹ Rũkõjdat ro an Jesus rar kajjioñ kõm̦m̦an bwe en bõk kun̦aan ilo apañ eo kõn kõl̦l̦ã owõj.  Rar kajjitõk ippãn kõn kõl̦l̦ã ‘owõj ñan Sizar,’ me aolep RiJu ro rej aikuj kõl̦l̦ã tarrin 1 denarii. (Riit Matu 22:16-18.) RiJu ro rar lukkuun dike owõj in kõnke ear kakeememej er kõn an kar kien eo an Rom tõl er. “Ro doon Herod” ak ro rar rejetak l̦õmn̦ak ko an Herod, rar kõjatdikdik bwe el̦aññe Jesus enaaj kar ba bwe ren jab kõl̦l̦ã owõj, renaaj kar n̦aruon im ba bwe ej juon rũkõjdat ñan Kien eo an Rom. Bõtab el̦aññe Jesus ear ba bwe rej aikuj kõl̦l̦ã owõj, enaaj kar bõjrak an armej ro l̦oore. Kõn men in, ta eo Jesus ear kõm̦m̦ane?

¹⁰ Jesus ear lukkuun kõjparok bwe en jab rejetak ak bõk kun̦aan ilo apañ in. Ear ba: “Kom̦win lel̦o̦k ñan Sizar men ko an Sizar, im ñan Anij men ko an Anij.” (Matu 22:21) Meñe Jesus ear jel̦ã bwe elõñ iaan rũtõl owõj ro ear jab jim̦we aer jerbal, ak ear jab m̦ad im l̦õmn̦ak kõn men in. Ijoke, ear l̦õmn̦ak wõt kõn Aelõñ eo an Anij kõnke eñin ej wãween eo wõt enaaj n̦amejal̦an aolep apañ ko an armej. Jesus ear likũt juon joñak em̦m̦an ñan kõj. Kõn men in jejjab aikuj bõk kun̦aad im rejetak jabdewõt bade ko an kien, meñe juon bade emaroñ jim̦we ak bade ko jet rebõd im nana aer jerbal. Kũrjin ro rej aikuj l̦õmn̦ak wõt kõn Aelõñ eo an Anij im ta eo Anij ej ba ejim̦we. Kõn men in, jen jab rejetak im bõk kun̦aad ilo aitwerõk ko an kien ak kõnnaan kaki.​—Matu 6:33.

11. Kõn ad kõn̦aan bwe en wõr ekajet jim̦we, ewi wãween ad maroñ em̦m̦akũt ilo juon wãween ejim̦we?

¹¹ Elõñ iaan Ri Kõnnaan ro an Jeova rar lo tõprak ilo aer kar bõjrak jãn aer rejetak l̦õmn̦ak ko an bade ko ilo kien. Ñan waanjoñak, m̦okta jãn an kar juon jeid im jatid kõrã ilo Great Britain katak m̦ool eo, ear bõk kilaaj in social study ilo jikuul̦ ko reutiej im ear jino l̦ap an rejetak l̦õmn̦ak ko an jet bade ilo kien. Ej ba: “Iar kajjioñ jutak kõn jim̦we im maroñ eo an armej ro ekilmeej kilier kõnke el̦ap am eñtaan kõn jerbal ko rejjab jim̦we n̦ae kõm. Meñe iar juon eo ekõn lo tõprak ilo an kõbo̦uwe ippãn ro jet, ak aolep iien ij illu wõt. Iar jab kile bwe wãween eo wõt ñan kabõjrak an armej ro kwal̦o̦k kalijekl̦o̦k ej ilo aer jol̦o̦k l̦õmn̦ak in jãn bũrueer. Bõtab ke iar jino katak Baibõl̦, iar kile bwe m̦okta iar aikuj jol̦o̦k l̦õmn̦ak in ebõd jãn bũruõ. Juon jeid im jatid kõrã me emouj kilin ear jipañ eõ ñan ukot wãween l̦õmn̦ak in aõ ebõd. Kiiõ, ij juon rekũl̦ar bainier ilo eklejia eo an ro rejarroñroñ im ij katak ñan jel̦ã kajjien im jipañ aolep armej.”

12. Ta “kein kauwe” eo Jesus ear ba bwe rũkal̦oor ro an ren kõjparok er jãne?

¹² Ilo tõre ko an Jesus, ekkã an rũtõlin kabuñ ko rejetak bade ko ilo kien. Ñan waanjoñak, juon bok me ej kwal̦o̦k kõn wãween mour ilo raan ko an Jesus (Daily Life in Palestine at the Time of Christ) ej ba bwe RiJu ro me ewõr aer kabuñ rar jepel ñan elõñ kumi im rar ãinwõt bade ko ilo kien. Eñin unin ear alikkar an Jesus kwal̦o̦k naanin kakkõl in an ñan rũkal̦oor ro an ke ear ba: “Kom̦win ekkõl im kanooj kõjparok kom̦ jãn kein kauwe bread an Parisi ro im eo an Herod.” (Mark 8:15, UBS) Ke Jesus ear kõnono kõn Herod ilo eoon in, ear bõlen jitõñl̦o̦k ñan kumi in armej ro rar l̦oor Herod. Im kumi eo juon an Parisi ro, rar kõn̦aan bwe RiJu ro ren jenolo̦k jãn Kien eo an Rom im make kajutak juon aer kien. Ekkar ñan bwebwenato eo ilo bokin Matu, Jesus ear bar kakkõl rũkal̦oor ro an bwe ren kõjparok er jãn Saddusi ro. Saddusi ro rar kõn̦aan bwe kien eo an Rom en wõnm̦aanl̦o̦k im tõl kõnke en wõr aer kajoor im maroñ ilo kien. Jesus ear kakkõl rũkal̦oor ro an bwe ren kõjparok er jãn “kein kauwe” ak katak ko an kumi kein jilu. (Matu 16:6, 12, UBS) Im elukkuun jim̦we an kar Jesus kakkõl er kõn men in ãlikin wõt an kar armej ro kõn̦aan kairooje.

13, 14. (1) Ewi wãween an kar aitwerõk ko ilo kabuñ im kien kõm̦m̦an bwe en wõr lãj im jerbal ko rejjab jim̦we? (2) Etke ejjab juon men ejim̦we ñan ad lãj ñan ro jet, meñe jej iiooni wãween ko rejjab jim̦we? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.)

¹³ Ñe rũtõlin kabuñ ko rej bõk kun̦aaer ilo  aitwerõk ko an kien, men in ekkã an kõm̦m̦an bwe en wõr lãj. Bõtab Jesus ear katakin rũkal̦oor ro an bwe ren kõjparok er ñan jab rejetak ak bõk kun̦aaer ilo jabdewõt m̦akũtkũt ko an kien. Eñin ej juon iaan un ko unin an kar bũrij ro rel̦l̦ap im Parisi ro kõn̦aan m̦ane. Rar mijak ñe armej ro renaaj roñjake Jesus im bõjrak aer l̦oore er. Im ñe men in enaaj kar wal̦o̦k, rein renaaj kar luuji maroñ ko aer ilo kabuñ im kien. Rar ba: “El̦aññe jej kõtl̦o̦k an wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo wãween kein, armej otemjej renaaj tõmak e, im ruutiej ro an Rom renaaj ellowetak im rupe Tampel̦ eo im kajeepepl̦o̦k aelõñ in ad!” (Jon 11:48, UBS) Kõn men in Keiapas, Bũrij eo El̦ap, ear kõm̦m̦an karõk bwe ren m̦an Jesus.​—Jon 11:49-53, UBS; 18:14, UBS.

¹⁴ Keiapas ear kõttar m̦ae iien ear boñ innem jilkinl̦o̦k rũttarin̦ae ro bwe ren kalbuuji Jesus. Bõtab Jesus ear jel̦ã kõn pepe in aer bwe renaaj m̦ane. Kõn men in ilo kar kõjota eo an ãliktata ippãn rijjilõk ro an, ear jiroñ er bwe ren ebbõk jãje ippãer. Ruo jãje enaaj bwe ñan katakin er kõn juon men eaorõk. (Luk 22:36-38, UBS) Lukwõnl̦o̦k boñõn eo, rũttarin̦ae ro rar itok im kalbuuji Jesus. Innem Piter ear jino illu kõn wãween in ejjab jim̦we rar kõm̦m̦ane, im ear bõk jãje eo an im m̦wijit lo̦jilñin juon iaan rũttarin̦ae ro kake. (Jon 18:10, UBS) Ak Jesus ear ba ñan Piter: “Kwõn bar likũt am̦ jãje n̦a ilo nien; bwe ro otemjej rej bõk jãje, renaaj mej kõn jãje.” (Matu 26:52, 53) Ta men eo eaorõk Jesus ear katakin rũkal̦oor ro an kake? Ear katakin er bwe rejjab aikuj m̦õttan lal̦. Eñin men eo Jesus ear jar kake m̦oktal̦o̦k wõt jãn aer kar kalbuuji. (Riit Jon 17:16, UBS.) Anij wõt ewõr an maroñ ñan julo̦ki jerbal ko rejjab jim̦we.

15, 16. (1) Ewi wãween an Naanin Anij jipañ Kũrjin ro ñan kõjparok er jãn aitwerõk ko rej wal̦o̦k? (2) Ta oktak eo Jeova ej loe ippãn armej ro an ñe ej keidi er ippãn armej ro ilo lal̦ in?

¹⁵ Kõrã eo jeid im jatid ilo aelõñin Europe me kar kwal̦o̦k kake m̦oktal̦o̦k ear bar katak ejja men in wõt. Ej ba: “Em̦õj aõ lo ke lãj ejjab bõktok ekajet jim̦we. Im ro me rej lãj ekkã aer luuji mour ko aer im ro jet rej inepata im illu. Ilukkuun kar m̦õn̦õn̦õ ke iar katak Baibõl̦ im lo bwe Anij wõt emaroñ bõktok ekajet jim̦we ñan lal̦ in. Eñin ennaan eo iar kwal̦o̦k kake ñan ro jet ium̦win 25 iiõ.” Em̦m̦aan eo jeid im jatid ilo aelõñin Africa ear jol̦o̦k m̦ade eo an im kõjerbal ‘Naanin Anij ãinwõt juon jãje.’ (Ep. 6:17, UBS) Kiiõ ej kwal̦o̦k ennaan eo kõn aenõm̦m̦an ñan aolep armej jekdo̦o̦n ñe eoktak bwij ko rej itok jãni. Bareinwõt kõrã eo juon jeid im jatid jãn bar aelõñin Europe, ãlikin an erom juon iaan Ri Kõnnaan ro an Jeova, ear m̦areik juon jeid im jatid em̦m̦aan jãn jikin eo ekõn kar dike. Alikkar bwe armej rein jilu rar kõm̦m̦an oktak ilo mour ko aer kõnke rar kõn̦aan l̦oor Christ.

¹⁶ Elukkuun aorõk bwe jen bar kõm̦m̦ani oktak kein ilo mour ko ad. Baibõl̦ ej ba bwe armej ro ilo lal̦ in rejjab aenõm̦m̦an ãinwõt an lo̦jet nana im lim̦aajn̦on̦o. (Ais. 17:12, UBS; 57:20, 21, UBS; Rev. 13:1) Kõn an wõr aitwerõk ko ilo kien men in ekõm̦m̦an bwe armej ro ren illu, jepel, im lãj ñan doon. Bõtab jem̦õn̦õn̦õ bwe jej aenõm̦m̦an wõt im bõrokuk ippãn doon. Ñe Jeova ej loe ad aenõm̦m̦an im bõrokuk ilo lal̦ in me el̦ap jepel bõro ie, ejjel̦o̦k pere bwe elukkuun bar m̦õn̦õn̦õ.​—Riit Zepanaia 3:17.

17. (1) Ta wãween ko jilu jemaroñ kõm̦m̦ani bwe en l̦apl̦o̦k ad bõrokuk? (2) Ta eo jenaaj etale ilo katak eo tok juon?

¹⁷ Ilo katak in, jaar katak bwe ewõr jilu wãween ko jemaroñ kõm̦m̦ani bwe en l̦apl̦o̦k ad bõrokuk: (1) Jen lõke bwe Aelõñ eo an Anij enaaj kajim̦we aolep jerbal ko rejjab jim̦we, (2) jen jab rejetak jabdewõt bade ko an kien, im (3) jen kõjparok bwe jen jab lãj. Ijoke, ebar wõr juon men emaroñ kõm̦m̦an bwe en dikl̦o̦k ad bõrokuk. Ta in? Ej kalijekl̦o̦k. Innem ilo katak in tok juon, jenaaj katak kõn wãween ad maroñ anõke joñak eo an Kũrjin ro jinoin im kõjparok kõj bwe jen jab kalijekl̦o̦k.