Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Nuenu bansonga, kandamenayi balunda babi

Nuenu bansonga, kandamenayi balunda babi

Nuenu bansonga, kandamenayi balunda babi

‘Mêyi enu ikale matue bu luepu, bua nuenu numanye mua kuandamuna muntu ne muntu dîyi.’​—KOLOS. 4:6.

1, 2. Bansonga ba bungi batu badiumvua bishi patubu bashilangana ne balunda babu? Bua tshinyi?

PAMUAPA ukadi mumvue bakula bua mudi bantu mua kusaka muntu mukuabu ku dienza bualu bubi anyi bikadi bikufikile wewe muine. Imue misangu, muntu mukuabu ukadi mukusake bua kuenza bualu buudi mumanye ne: mbubi. Udi mua kumvua bishi biobi bikuenzekele nanku? Christopher udi ne bidimu 14 udi wamba ne: “Misangu mikuabu, ntu njinga kujimina anyi kuikala anu bu balongi betu bua tshimueneki bu mushilangane nabu.”

2 Malu adi bena mulongo nebe benza adiku akulenga anyi? Bikalabi nanku, mbua tshinyi? Bidiku mua kuikala ne: udi musue bua bakuanyishe anyi? Dijinga edi kaditu anu dibi to, bualu nansha bantu bakulumpe batu basue bua balunda babu babanyishe. Kakuena muntu nansha umue, mukulumpe anyi muana utu musue bamubenge to. Nunku umanye ne: nekuikale anu bantu bakubenga paudi wenza malu mimpe. Bakabenga Yezu muana wa Nzambi nansha muvuaye wenza anu malu mimpe. Pavua bamue bantu bamulonde ne balue bayidi bende, bakuabu bakamulengulula ne ‘kabakamuanyisha nansha.’​—Yesh. 53:3.

Dijinga dia kusankisha balunda didi ne bukole

3. Bua tshinyi mbibi bua kujinga kuenza malu mabi adi balunda bebe benza?

3 Kudi misangu iudi mua kumvua bua kuenza malu mabi adi balunda bebe benza bua kabakubengi to. Wewe muenze nanku nebikale bibi, bualu bena Kristo kabena ne bua kuikala ‘bu bana badi batshikishibua eku ne eku’ to. (Ef. 4:14) Bitu bipepele bua kunaya ne lungenyi lua bana bakese. Kadi wewe nsonga, ukadi mutangile ku bukulumpe. Nunku wewe wela meji ne: mikenji ya Yehowa mmimpe buebe wewe, udi ne bua kuyilonda. (Dut. 10:12, 13) Wewe mubenge kuyilonda mbienze anu bu ne: udi ulekela bakuabu bakulombola, bualu paudi wenza malu adi bakuabu bakuambila bua kuenza, udi ulua bu tshintu tshia bobu kunaya natshi.​—Bala 2 Petelo 2:19.

4, 5. (a) Mmunyi muvua Alona mufike ku dienza bualu bubi buvua bakuabu bamulombe? Mmalongesha kayi atudi tupetela ku tshilejilu tshiende? (b) Ntshinyi tshidi balunda bebe mua kuenza bua kukufikisha ku dienza bualu bubi?

4 Mukuabu musangu, Alona tutuende wa Mose wakenza bualu bubi buvua bakuabu bamusake bua kuenza. Bena Isalele bakamusaka bua kubenzela nzambi ne wakabenzelaye. Alona kavua muntu uvua utshina bantu to. Tshilejilu, wakaya ne Mose bua kuakula ne Pâlo mfumu wa bukole wa mu Ejipitu. Alona wakamuambila mukenji wa Nzambi ne dikima dionso. Kadi pavua bena Isalele nende bamuele mutoyi, Alona wakenza tshivuabu bamulombe. Bualu ebu budi buleja mudi dijinga dia kusankisha balunda dikale ne bukole. Bivua bipepele bua Alona kukandamena mukalenge wa mu Ejipitu, kadi biakamukolela bua kukandamena bena mu tshisamba tshiabu.​—Ekes. 7:1, 2; 32:1-4.

5 Anu bu mudi tshilejilu tshia Alona tshileja, ki nganu bansonga anyi bantu batu basue kuenza malu mabi batubu bafikisha ku dienza bualu bubi to. Bualu ebu budi mua kufikila too ne bantu badi basue kuenza malu mimpe ne muoyo mujima, nansha wewe pebe. Balunda bebe badi mua kukusaka ku dienza bualu bubi padibu bakuamba muudi muena buôwa, bakushiminyina bualu anyi bakuseka. Nansha biobi bienzeke munyi, bitu bikole bua kukandamena balunda. Bua wewe kubakandamena bimpe, udi ne bua kueyemena malu audi witabuja.

‘Nudijadike bienu’

6, 7. (a) Bua tshinyi mbimpe kutuishibua ne malu audi ulonga? Ntshinyi tshiudi mua kuenza bua kutuishibua? (b) Nkonko kayi iudi mua kudiela bua kukolesha ditabuja diebe?

6 Bua kukandamena balunda babi, udi ne bua kuanji kutuishibua ne: malongesha audi witabuja ne mikenji iudi ulonda mbiakane. (Bala 2 Kolinto 13:5.) Wewe mutuishibue, newikale ne dikima nansha wewe muikale muntu udi ne bundu. (2 Tim. 1:7, 8) Kadi bidi mua kukolela nansha muntu utu ne dikima pa tshibidilu bua kuenza bualu budiye kayi mutuishibue ne: mbuimpe. Nunku mbimpe udijadikile ne: malu audi ulonga mu Bible mmalelela. Tuadija ne malongesha a nshindamenu. Tshilejilu, udi witaba ne: Nzambi udiku, ne utu umvua bakuabu bamba bua tshinyi badi bitaba mudiyeku. Nunku diebeja ne: ‘Ntshinyi tshidi tshingitabijija meme ne: Nzambi udiku?’ Kuena udiela lukonko elu bua wikale welakana to, kadi mbua kukolesha ditabuja diebe. Diebeja kabidi ne: ‘Ntshinyi tshidi tshinjadikila ne: Bible mmufundisha ku nyuma wa Nzambi?’ (2 Tim. 3:16) ‘Bua tshinyi ndi mutuishibue ne: tudi mu “matuku a ku nshikidilu”?’ (2 Tim. 3:1-5) ‘Ntshinyi tshidi tshindeja ne: mikenji ya Yehowa idi bua diakalenga dianyi?’​—Yesh. 48:17, 18.

7 Udi mua kutshina bua kudiela nkonko eyi, wela meji ne: kuakupeta mandamuna to. Kadi abi nebienze anu bu ne: udi ubenga kutangila bungi bua kasolonyi kadi mu mashinyi ebe, wela meji ne: wewe mutangile neumone ne: kakadi kajika. Udi ne bua kutangila bua kumona ni nkajike bua ukebe tshia kuenza. Bia muomumue, mbimpe umanye malu audi kuyi mutuishibue bua ualonge ne uamanye bimpe.​—Bien. 17:11.

8. Leja tshiudi mua kuenza bua kutuishibua ne: mukenji udi Nzambi muele bua kunyema masandi mmuimpe.

8 Tuangate tshilejilu. Bible udi ukulomba bua ‘kunyema masandi.’ Diebeja ne: ‘Bua tshinyi mbimpe ntumikile mukenji eu?’ Ela meji ku tshidi tshisaka balunda bebe bua kuenza bualu ebu. Ela kabidi meji ku malu adi enza bua ne: muntu udi wenda masandi ‘udi wenzela mubidi wende bibi.’ (1 Kol. 6:18) Mpindieu konkonona malu aa ne diebeja ne: ‘Ntshinyi tshidi tshimpe kuenza? Kuenda masandi kudiku ne mushinga anyi?’ Udi mua kuela kabidi meji bikole ne kudiebeja ne: ‘Nendiumvue bishi meme muende masandi?’ Udi mua kusankisha balunda bebe bakuabu, kadi neudiumvue munyi pawikala ne baledi bebe anyi ne bena Kristo nebe ku Nzubu wa Bukalenge? Neudiumvue bishi pawateta bua kusambila? Udiku musue kujimija malanda ebe ne Nzambi anu bua kusankisha balongi benu anyi?

9, 10. Mmunyi mudi ditabuja dikole mua kukuambuluisha bua kuakula ne dishindika padi balunda bebe bakutatshisha?

9 Wewe muikale nsonga udi ne bidimu dikumi ne bia mu njila, udi mu tshikondo tshidi ‘meji’ ebe akola mu mushindu wa pa buawu. (Bala Lomo 12:1, 2.) Etshi ke tshikondo tshimpe tshia wewe kuela meji bikole ku tshidi kuikala Ntemu wa Yehowa kumvuija buebe wewe. Diela meji dia nunku nedikuambuluishe bua kukolesha ditabuja diebe. Dîba adi, padi balunda bebe bakutatshisha, neumanye mua kuandamuna ne dishindika dionso kuyi welakana to. Neudiumvue anu bu nsongakaji muena Kristo mukuabu udi wamba ne: “Pandi nkandamena balunda babi, ndi ngenza bua bamanye tshindi. Tshitendelelu tshianyi tshidi ne mushinga wa bungi kundi, bualu ke nshindamenu wa meji anyi, bipatshila bianyi, bienzedi bianyi ne nsombelu wanyi mujima.”

10 Bushuwa, bidi bikengela kudienzeja bua kushala mulamate ku tshiudi mumanye ne: ntshimpe. (Luka 13:24) Udi mua kudiebeja bikalabi bidi ne mushinga. Kadi vuluka ne: wewe muenze bu udi ulomba luse anyi umvua bundu bua kuenza malu makane, balunda bebe nebamone bualu ebu ne nebatungunuke ne kukutatshisha bikole. Kadi wewe wakula ne dishindika dionso, udi mua kukema bua kumona mudibu balekela ne lukasa luonso kukutatshisha.​—Tangila Luka 4:12, 13.

‘Elangana meji a bualu buudi mua kukudimuna’

11. Bua tshinyi kudilongolola bua kukandamena balunda babi kudi ne mushinga?

11 Bualu bukuabu bua kuenza bua kukandamena balunda babi nkudilongolola. (Bala Nsumuinu 15:28.) Kudilongolola kudi kumvuija kudianjila kuela meji ku bualu budi mua kukufikila. Imue misangu, kudilongolola eku kudi mua kukuambuluisha bua kuepuka lutatu kampanda. Tshilejilu, fuanyikija ne: udi umona balongi benu kumpala kuebe benda banua mfuanka. Badiku mua kupanga kukupesha pebe bua kunua anyi? Ntshinyi tshiudi mua kuenza bua kuepuka lutatu alu? Nsumuinu 22:3 udi wamba ne: “Muntu mudimuke udi utangila dikenga diamba kumukuata, udi usokoma.” Wewe muyile disangu dikuabu, udi mua kuepuka bua kutuilangana nabu. Kuenza nunku kakuena kuleja ne: udi utshina to, kadi nkuikala ne meji.

12. Ntshinyi tshiudi mua kuandamuna padibu bakuyobola?

12 Kadi newenze tshinyi biwikala kuyi ne mushindu wa kuepuka lutatu alu? Fuanyikija ne: mulongi wenu udi ukuebeja ne dielakana ne: “Kutu muanji kumanya mulume anyi?” peshi ne: “Kutu muanji kumanya mukaji anyi?” Udi mua kulonda mubelu udi mu Kolosai 4:6 udi wamba ne: ‘Mêyi enu ikale ne ngasa misangu yonso, matue bu luepu, bua nuenu numanye mua kuandamuna muntu ne muntu dîyi.’ Anu bu mudi mvese eu uleja, udi mua kuandamuna lukonko elu bilondeshile nsombelu. Kabiena ne mushinga bua kumuenzela muyuki mule wa tshidi Bible wamba to. Pamuapa kumuandamuna mu tshikoso kudi mua kujikija bualu. Tshilejilu, udi mua kumuandamuna ne: “Tòo, tshitu muanji kuenza bualu abu to,” peshi ne: “Ki mbualu buebe to.”

13. Bua tshinyi mbimpe kuikala ne busunguluji paudi wandamuna muntu udi ukuyobola?

13 Yezu uvua ne tshibidilu tshia kuandamunangana mu tshikoso pavuaye umona ne: kuamba bia bungi kakuvua ne mushinga to. Mukuabu musangu pavua Helode mumuele nkonko, kankandamuna to. (Luka 23:8, 9) Kupuwa kutu misangu ya bungi mushindu muimpe wa kuandamuna ku nkonko ya mayobo. (Nsu. 26:4; Muam. 3:1, 7) Ku lukuabu luseke, udi mua kujingulula ne: muntu utu ne tshibidilu tshia kukuyobola udi ukuela lukonko ne muoyo mujima ludi lutangila ditabuja diebe, tshilejilu padiye ukuebeja bua tshinyi utshidi kamama. (1 Pet. 4:4) Dîba adi, udi mua kumumvuija tshidi Bible wamba. Bikalabi nanku, kutshinyi bua kumuleja tshidi Bible wamba to. Ikala ‘mudilongolole misangu yonso bua kukudimuna dîyi.’​—1 Pet. 3:15.

14. Mmunyi muudi misangu mikuabu mua kupingajila ne budimu muntu udi ukuyobola?

14 Misangu mikuabu, padi muntu ukuyobola udi pebe mua kumupingajila. Kadi udi ne bua kuenza nunku ne budimu. Tshilejilu, mulongi wenu yeye mukupeshe mfuanka bua kunua, udi mua kumuambila ne: “Tuasakidila, tshitu nnua makanya to” ne pashishe udi mua kuamba ne: “Wewe utu uanua anyi? Mvua ngela meji ne: utu muntu wa meji.” Udi mumone muudi mua kupingajila muntu udi ukuyobola anyi? Pamutu pa wewe kumvuija tshiudi kuyi unuina makanya, udi usaka mulongi wenu bua kuela meji ku tshidiye uanuina. *

15. Ndîba kayi didibi bia mushinga bua kumbuka muaba udi balongi benu badi bakutatshisha? Bua tshinyi?

15 Kadi ntshinyi tshiudi mua kuenza padibu batungunuka ne kukutatshisha nansha wewe muenze bishi? Dîba adi, mbimpe wewe kumbuka muaba au. Bualu paudi ushala mbipepele bua wewe kuenza tshidibu bakuambila. Udi mua kumbuka muaba au kuyi wela meji ne: mbakutshimune to, bualu kuena muenze tshivuabu bakusaka bua kuenza. Kuena mulue tshintu tshia kunaya natshi kudi balunda bebe to ne udi musankishe mutshima wa Yehowa.​—Nsu. 27:11.

Ikala ne ‘meji adi mua kukuvudijila’ diakalenga

16. Mmunyi mudi bamue bansonga badi badiamba mudibu bena Kristo mua kutusaka ku dienza malu mabi?

16 Kudi misangu ikala bansonga bakuabu badi bamba mudibu batendelela Yehowa mua kukusaka bua kuenza malu mabi. Tshilejilu, udi mua kuenza tshinyi bobu bakubikile mu fete kudi bansonga ba nunku ne umona ne: kamuena muntu mukole udi mua kunutangila? Peshi udi mua kuenza tshinyi bikala nsonga udi udiamba mudiye muena Kristo ulua ne maluvu adi akuata penu kanuyi banji kukumbana bua kuanua? Mu nsombelu ya bungi udi ne bua kulonda kondo kebe ka muoyo kalongensha kudi Bible. Nsonga muena Kristo mukuabu udi wamba ne: “Meme ne muakunyanyi wa bakaji tuakumbuka muaba uvuabu baleja filme muikale ne bantu bavua ne ngakuilu mubi. Bansonga bakuabu bakashala bobu. Baledi betu bakanyisha bikole tshituvua benze atshi. Kadi bansonga bavua bashale abu bakatufikila munda bualu bakamueneka bana babi bua tshituvua benze atshi.”

17. Paudi uya mu fete, ntshinyi tshiudi mua kuenza bua kulonda mikenji ya Nzambi?

17 Anu mudi tshilejilu etshi tshileja, kulonda kondo kebe ka muoyo kudi mua kukukebela ntatu. Kadi lamata ku tshiudi mutuishibue ne: ntshimpe. Ikala udilongolola. Wewe uya mu fete, longolola mushindu wa kumbukamu padi malu adi enzekamu kaayi mimpe. Bamue bansonga batu bumvuangana ne baledi babu bua ne: padibu bababikila ku telefone, balue kubangata. (Mus. 26:4, 5) ‘Meji a nunku adi avudijila’ muntu diakalenga.​—Nsu. 21:5.

‘Usanke mu bunsonga buebe’

18, 19. (a) Bua tshinyi udi mutuishibue ne: Yehowa mmusue bua wikale ne disanka? (b) Nzambi udi udiumvua munyi bua bantu badi bakandamena balunda babi?

18 Yehowa mmukufuke bua wikale ne disanka. (Bala Muambi 11:9.) Umanye ne: malu a bungi adi bansonga nebe benza ‘mmasanka a malu mabi a tshitupa tshîpi.’ (Eb. 11:25) Nzambi mulelela mmusue bua wewe upete masanka mimpe mapite apa. Mmusue bua wikale ne disanka bua kashidi ne tshiendelele. Nunku padibu bakusaka bua kuenza bualu buudi mumanye ne: mbubi ku mêsu kua Nzambi, vuluka ne: malu onso adi Yehowa ukulomba bua kuenza adi bua diakalenga diebe dia kashidi.

19 Wewe nsonga udi ne bua kumanya ne: nansha wewe musankishe balunda bebe mpindieu, panuakola ba bungi ba kudibu kabakuvuluka nansha dîna diebe to. Kadi paudi ubakandamena, Yehowa udi umona ne kakukupua muoyo ne lulamatu luebe to. ‘Neakunzuluile bibi bia mu diulu, neakulokeshile masanka, kuyi ukengela bintu bikuabu kabidi.’ (Mal. 3:10) Udi kabidi ukupesha nyuma wende muimpe bua kukumbaja tshiudi mupangile mpidieu. Bulelela, Yehowa udi mua kukuambuluisha bua kukandamena balunda babi.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 14 Tangila kazubu kadi ne tshiena-bualu tshia ne: “Contre la pression du groupe” mu mukanda wa Les jeunes s’interrogent​—Réponses pratiques, Volime 2, dibeji dia 132 ne dia 133.

Udi muvuluke anyi?

• Mbukole kayi budi nabu dijinga dia kusankisha balunda?

• Mmunyi mudi ditabuja mua kukuambuluisha bua kukandamena balunda babi?

• Ntshinyi tshiudi mua kuenza bua kudilongolola bua kukandamena balunda babi?

• Mmunyi muudi mumanye ne: Yehowa udi wangata lulamatu luebe ne mushinga?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 8]

Bua tshinyi Alona wakitaba bua kuenza kana ka ngombe ka or?

[Tshimfuanyi mu dibeji 10]

Udilongolole: dianjila kumanya tshia kuamba