Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Tuelangane meji bua malu a kukema adi Nzambi muenze

Tuelangane meji bua malu a kukema adi Nzambi muenze

Tuelangane meji bua malu a kukema adi Nzambi muenze

‘Yehowa Nzambi wanyi, wakuvudija malu a kukema awakuenza ne malu awakupangadija bua kutuenzela; kakuena mukuabu utudi bamanye mua kuelekeja nebe.’​—MUSAMBU 40:5.

1, 2. Ntshijadiki kayi tshitudi natshi tshia malu a kukema adi Nzambi muenze, ne bidi ne bua kutusaka bua kuenza tshinyi?

 PAUDI ubala Bible, udi mua kumona diakamue ne: Nzambi wakenzela tshisamba tshiende tshia kale tshia Isalele malu a kukema. (Yoshua 3:5; Musambu 106:7, 21, 22) Nansha mudi Yehowa kayi wenzela bantu malu mushindu’au lelu, tudi tumona eku ne eku bijadiki bivule bia malu a kukema adiye muenze. Ke bualu kayi tudi mua kuamba tshiapamue ne mufundi wa Misambu ne: ‘Yehowa, mona mudi bungi bua mishindu ya midimu yebe! Wewe wakenza buonso buayi ne lungenyi luebe; buloba budi buule tente ne bintu biwakafuka.’​—Musambu 104:24; 148:1-5

2 Bantu ba bungi lelu badi babenga kuitaba bijadiki ebi bitoke bidi bileja malu adi Yehowa muenze. (Lomo 1:20) Kadi mbimpe bua tuetu tuele meji bua malu aa ne tupete mandamuna adi aleja luseke lutudi, ne bujitu butudi nabu kumpala kua Mufuki wetu. Yobo nshapita wa 38 too ne wa 41 udi utuambuluisha bimpe bitambe mu muanda eu, bualu mu nshapita eyi Yehowa wakatangija ntema ya Yobo ku imue ngikadilu ya malu Ende a kukema. Tangila imue nkonko ya mushinga ivua Nzambi mujule.

Malu a kukema ne a bukole

3. Mmalu kayi avua Nzambi mukonke adi mu Yobo 38:22, 23, 25-29?

3 Nzambi wakakonka Yobo umue musangu ne: ‘Wakufika ku nzubu idibu babutshilamu neige, anyi wakumona nzubu idibu babutshilamu mabue a mashika, bindi mulame too ne pafika tshikondo tshia dikenga, pafika dituku dia mvita ne dia kuluishangana anyi?’ Neje ne mabue a mashika bitu miaba ya bungi pa buloba. Nzambi wakatungunuka ne kuamba ne: ‘Nnganyi wakapandila mâyi a mvula njila yawu, ne njila ya makubakuba kuyilamu, bua kulokeshaye mvula pa buloba budi kabuyi ne bantu, ne mu tshipela mudi kamuyi muntu; bua kukutshisha buloba budi bunyanguke ne buatuke, ne bua kutolosha mashinde a lutende? Mvula udi ne tatuende anyi? Wakalela mamata a mume nnganyi? Mabue a mâyi makuatakaja kudi mashika akapatuka mu difu dia nganyi? Wakalela dibungi dia mu diulu didi dikuatakaja kudi mashika nnganyi?’​—Yobo 38:22, 23, 25-29.

4-6. Ntshinyi tshidi tshileja ne: muntu mmumanye anu malu makese pa bidi bitangila neje?

4 Bamue badi basombele muaba utu bantu benza malu anu lubilu lubilu ne batu benza ngendu badi mua kumona neje bu tshintu tshidi tshibapangisha bua kuenza malu abu. Kadi bakuabu bungi kabuyi kubala batu bamona neje bu tshintu tshidi tshisankisha, tshidi tshilengeja miaba mu muvu wa Hiver, ne tshipesha bantu mushindu wa kuenza manaya a pa buawu. Ne lukonko lua Nzambi elu mu mutu, udiku mumanye neje bimpe menemene, peshi mene tshidiye mufuanangane natshi anyi? Bushuwa, tudi bamanye mutu neje wa bungi umueneka, pamu’apa tukadi bamone mishiki ya neje mu foto peshi badimuenayi ne etu abidi. Kadi netuambe bishi bua bitatutatu bia neje? Udiku mumanye tshidibi bifuanangane natshi anyi, peshi ukadiku mubimuene muaba udibi bifumina?

5 Bamue bantu mbenze bidimu bia bungi balonga bitatutatu bia neje ne babikuata foto. Tshitatutatu tshimuepele tshia neje tshidi mua kuikala tshienza ne mabue a mashika 100 kabukabu a mishindu ne mishindu. Mukanda kampanda (Atmosphère) udi wamba ne: “Bantu mbamanye katshia kuonso eku ne: kutu bitatutatu bia neje mishindu ne mishindu kayiyi kubala, ne nansha mudi bena meji basuminyina ne kuamba ne: kakuena mukenji wa ku tshifukilu udi upangisha tshitatutatu tshimue bua kulela tshikuabu, katshia kabatu banji kusangana bitatutatu bia neje bibidi bifuanangane nansha. Wilson Bentley, wakalonga tshilumbu etshi bikole, wakenza bidimu bipite pa 40 ulonga bitatutatu bia neje ne ubikuata foto ku tshiamu tshia mikroskope, ne kavuaku muanji kupeta bitatutatu bibidi bia neje bikale bifuanangane menemene to.” Nansha bu biobi mua kuenzeka mu mpukapuka ne: bitatutatu bibidi bia neje bimueneke bifuanangane, abi bidiku mua kushintulula bualu budi bukemesha bua se: kudi mishindu ne mishindu kayiyi kubala ya bitatutatu bia neje anyi?

6 Vuluka lukonko lua Nzambi lua ne: ‘Wakufika ku nzubu idibu babutshilamu neige anyi?’ Bantu ba bungi batu bela meji ne: matutu ke nzubu idibu babutshile neje. Udiku mua kufuanyikija udimona ukadi uya mu nzubu idibu babutshila neje eyi bua kubadika bitatutatu bia neje bia mishindu ne mishindu kabukabu ne bua kukeba bua kumanya mushindu wakafikawu ku dikalaku anyi? Tshibungu kampanda tshia bena meji tshidi tshiamba ne: “Bantu kabatu anu bajingulula bimpe menemene mushindu utu tubulu tukese tutu tukuatakaja mabue a mashika ne muaba ututu tufumina, tuotu etu ke tutu tukuatakaja tumata tukese tua matutu mu mashika makole adi abangila nansha ku degré Celsius 40 muinshi mua tshijengu.”​—Musambu 147:16, 17; Yeshaya 55:9, 10.

7. Bantu badiku ne dimanya dia bungi menemene pa bidi bitangila mvula anyi?

7 Kadi netuambe tshinyi bua mvula? Nzambi wakakonka Yobo ne: ‘Mvula udi ne tatu wende anyi? Wakalela mamata a mume nnganyi?’ Tshibungu tshine atshi tshidi tshiamba ne: “Pa kumona mudibi bikole bua kumvuija mushindu udi luendu lua lupepe ludi muulu emu ne mudi lubungibungi lua mâyi ne tubulu tutambe bukese tudi tuenza lupepe bitueku bitueku, kakuena mushindu wa kufila diumvuija dijalame dia mushindu udi matutu atuadija, ne dia mudi mvula anyi neje bienzeka to.” Ntshia bushuwa, bena meji mbumvuije amue malu bimpe, kadi kabena mua kumvuija tshidi mvula to. Pabi se udi mumanye ne: padi mvula uloka, udi ubolesha buloba, ukolesha bikunyibua ne wambuluisha bua bantu kuikalabu ne muoyo wa disanka.

8. Bua tshinyi mêyi adi Paulo mufunde mu Bienzedi 14:17 mmakanyine?

8 Kuenaku witaba mêyi akalua mupostolo Paulo kuamba anyi? Wakabela bakuabu bua kuangata bintu ebi bia dikema bu tshijadiki tshia dikalaku dia Eu udi ubienza. Paulo wakamba bua Yehowa Nzambi ne: ‘Yeye kakashala kayi ne ntemu; wakanuenzela bimpe, wakanupa mvula ne bidimu bia kuvudija biakudia bifume mu diulu, wakuuja mitshima yenu tente ne bidia ne disanka.’​—Bienzedi 14:17; Musambu 147:8.

9. Mmunyi mudi malu a kukema a Nzambi aleja bukole buende bua bungi?

9 Kakuena mua kuikala mpata nansha mikese bua se: Muenji wa malu mimpe a kukema aa udi ne meji a bungi ne bukole kabuyi kutua tshiadi. Bua kuleja tshidi bukole buende ebu, elabi pebe meji bua bualu ebu: Badi bamba ne: mvula mikole ya mikenyi ne makubakuba mitue ku 45 000 itu iloka ku dituku, mmumue ne: ku tshidimu mmipite pa miliyo 16. Mbuena kuamba ne: mvula ya buina eyi mitue ku 2 000 idi iloka pa buloba bujima patudi tuambangana apa. Mavuba mashilangane atu alokesha mvula mukole wa mikenyi ne makubakuba atu ne bukole bua bombe ya nikleere dikumi anyi mipite apu ivuabu bele mu Mvita Mibidi ya Buloba bujima. Utu umuenena ndambu wa bukole ebu mu mikenyi ya mvula. Nansha mutu mikenyi ikuatshisha buôwa, itu ipatula bintu bienza ne azote bidi bibuela mu buloba bilua bufuke ne babikoka kudi bikunyibua. Eyowa, mikenyi idi ileja bukole, kadi idi kabidi yambuluisha bikole.​—Musambu 104:14, 15.

Bidi bikupesha meji kayi?

10. Mmunyi muudi mua kuandamuna nkonko idi mu Yobo 38:33-38?

10 Ditekabi pa muaba wa Yobo, ne mpindieu Nzambi Wa-Bukole-Buonso muikale ukuela nkonko. Pamu’apa newitabe ne: bantu ba bungi kabatu batamba kuelangana meji bua bintu bia dikema bidi Nzambi muenze to. Yehowa udi utuela nkonko itudi tubala mu Yobo 38:33-38 (Mukanda wa Mvidi Mukulu) ne: ‘Udi mumanye mikenji indi muelele bidi mu diulu anyi? Udi mua kubitumina dîyi bua kukumbajabi mudimu wabi pa buloba anyi? Udi mua kutumina mavuba dîyi bua mvula kulokaye wa bungi anyi? Wewe udi mua kutumina miele ya mvula dîyi bua kuyayi, ikuambila ne: ‘Tukadi tuya’ anyi? [Nnganyi wakela meji mu bikaba bia mavuba, anyi nnganyi wakapesha malu a muulu lungenyi]? Nganyi udi mutekeshe mua kubadika mavuba, ne kupumuna mâyi adi mu milondo ya mu diulu, bua lupuishi lubatame, mabuwa a buloba akuatakane?’

11, 12. Ng’amue malu kayi adi aleja ne: Nzambi Mmuenji wa malu a kukema?

11 Tudi balenge anu malu makese tshianana a ku avua Elihu muleje Yobo, ne imue nkonko ivua Yehowa muele Yobo bua andamune “bu muntu mulume.” (Yobo 38:3) Tudi tuamba ne: “imue” nkonko bualu mu nshapita wa 38 ne wa 39, Yehowa Nzambi wakakoka ntema yende ku bintu bikuabu biakafukaye. Tshilejilu, wakatela bisumbu bia mitoto ya mu diulu. Nnganyi udi mumanye mikenji yonso idibi bilonda? (Yobo 38:31-33) Yehowa wakatelela Yobo imue nyama bu mudi ntambue ne tshikololo, mbuji wa ku mikuna ne ngomba-ngole (zèbre), mbowa ne nyunyu wa mfiondo, pashishe kabalu ne mukanku. Bushuwa, Nzambi wakakonka Yobo bikalaye nyeye uvua mupeshe nyama mishilangane eyi ngikadilu yayi, idi iyambuluisha bua kushalayi ne muoyo ne bua kuvulanganayi. Imue misangu udi mua kujinga bua kulonga nshapita eyi, nangananga biwikala utu musue tubalu anyi nyama mikuabu.​—Musambu 50:10, 11.

12 Udi mua kukonkonona kabidi nshapita wa 40 ne wa 41 ya mukanda wa Yobo, muvua Yehowa muambile kabidi Yobo bua kuandamunaye nkonko ivua itangila bifukibua bikuabu bibidi bisunguluke. Bifukibua ebi ntshiboko (Bekemote), nyama munene wa bukole bua bungi, ne ngandu (Leviyatane) udi ukuatshisha buôwa wa mu musulu wa Nil. Yonso wa ku nyama eyi ntshifukibua tshidi tshikemesha ne tshitudi mua kuelangana meji bua bualu buatshi. Tumonayi mpindieu tshitudi mua kuamba ku ndekelu.

13. Nkonko yakela Nzambi yakafikisha Yobo ku diamba tshinyi, ne malu aa adi ne bua kutusaka petu ku tshinyi?

13 Yobo nshapita wa 42 udi utuleja tshiakalua Yobo kumvua bua nkonko yakamuela Nzambi. Kumpala Yobo uvua utamba kuela meji anu bua malu avua amutangila yeye ne bakuabu. Kadi, pakitabaye mubelu uvua Nzambi mumupeshile mu nkonko yakamuelaye, Yobo wakashintulula meji ende. Wakatonda ne: ‘Ndi mumanye ne: wewe [Yehowa] udi ne bukole bua kuenza malu onso, ne kakuena muntu udi mua kukanda bualu buwakupangidija. Nnganyi udi usokoka meji padiye kayi ne lungenyi? Nunku ngakuamba malu andi tshiyi mujingulule bimpe, malu adi atamba kunkemesha amvua tshiyi mumanye.’ (Yobo 42:2, 3) Yobo mumane kuelangana meji bua malu a kukema adi Nzambi muenze, wakamba ne: malu aa avua atamba kumukemesha. Tuetu bamane kukonkonona bifukibua bia dikema ebi, tudi petu ne bua kukema bua meji a bungi ne bukole bidi nabi Nzambi. Bua tshinyi? Bidi anu bua tuetu kukema patupu bua bukole ne bukokeshi bunene bidi nabi Nzambi anyi? Peshi kudi ne bua kuikala tshintu tshikuabu tshidi tshitusaka bua kuenza nanku?

14. Ntshinyi tshiakenza Davidi pakamonaye malu a kukema a Nzambi?

14 Mu Musambu wa 86, tudi tusangana mêyi a muomumue akamba Davidi, wakamba mu musambu mukuabu ne: ‘Diulu didi diamba butumbi bua Nzambi; bia mu diulu bibaluluke bidi bimuenesha midimu ya bianza biende. Dituku dimue didi diakulangana ne dikuabu dituku, ne butuku budi bumanyisha bukuabu lungenyi.’ (Musambu 19:1, 2) Kadi Davidi kakashikidila anu apu to. Tudi tubala mu Musambu 86:10, 11 ne: ‘Bualu bua wewe udi munene, ne udi wenza malu a kukema; anu wewe nkayebe udi Nzambi. Unyishe njila webe, Yehowa, bua ngende mu bushuwa buebe; uvuije mutshima wanyi mutshima umue udi utshina dîna diebe.’ Davidi uvua utshina ne unemeka Mufuki pakamonaye malu onso a dikema avuaye muenze. Udi mua kumvua bua tshinyi bivua nanku. Davidi kavua musue kubungamija Eu udi ne bukole bua kuenza malu a dikema aa to. Nansha tuetu katuena basue kumubungamija to.

15. Bua tshinyi mushindu uvua Davidi utshina ne unemeka Nzambi uvua muakanyine?

15 Davidi uvua ne bua kuikala mujingulule ne: bu mudi Nzambi muikale ne bukole bua bungi menemene budi kabuyi bumupita dikanda, udi mua kubutula nabu bantu bonso badiye kayi wanyisha. Bua bantu ba nanku, bidi biumvuija kabutu. Yehowa wakakonka Yobo ne: ‘Wakufika ku nzubu idibu babutshilamu neige, anyi wakumona nzubu idibu babutshilamu mabue a mashika, bindi mulame too ne pafika tshikondo tshia dikenga, pafika dituku dia mvita ne dia kuluishangana anyi?’ Neje, mabue a mvula, mvula ya bipupu, tshipepele ne mikenyi bidi bionso mu tshilaminu tshiende tshia bia-mvita. Bintu ebi bidiye mufuke bidi ne bukole bua dikema!—Yobo 38:22, 23.

16, 17. Mbinganyi bidi bileja bukole budi nabu Nzambi budi butshinyisha bantu, ne mmunyi muvuaye mukuate mudimu ne bukole ebu kale?

16 Pamu’apa udi muvuluke tshipupu kampanda tshikebesha kudi tshimue tshia ku bintu ebi tshivua tshienzeke mu musoko wenu: tshipepele tshikole, mvunde, mvula wa mabue peshi mvula idi yuwuja misulu mâyi asapapala. Tshilejilu, ku ndekelu kua tshidimu tshia 1999, tshipepele tshikole tshiakatuta mu tshitupa tshia ku Sud-Ouest ku Mputu. Tshiakapapula too ne bantu batu balonga bimanyinu bia kuulu batu badianjila kumanyisha dituta dia mpepele mikole anyi mvula peshi munya. Mpepele mikole eyi yakafikisha lubilu lua kilometre 200 ku dîba, yakambula binunu ne binunu bia misaka ya nzubu, kukosa makunji a nshinga ya nzembu ne kutonkola tuminyo tuvule. Tangila tshiakenzeka: Tshipepele atshi tshiakashimbula anyi kutshibula mitshi mitue ku miliyo 270, ne bua mu lupangu lua Versailles nkayamu, tshiakanyanga mitshi 10 000. Mêku miliyo mivule akashala kaayi ne nzembu. Bantu batue ku 100 bakafua. Bionso abi biakenzeka mu katantshi kakese patupu. Mbukole kayipu abu!

17 Bantu badi mua kuangata mvula ya mpepele mikole eyi bu bintu bia mu mpukapuka, bidi kabiyi kulongolola anyi kuludika. Kadi, ntshinyi tshidi mua kuenzeka bu Eu wa-bukole-buonso mua kuenza malu a dikema pa kukuata mudimu ne bintu ebi bia bukole mu mushindu muludika ne mulongolola bimpe? Wakenza bualu bua mushindu’au kale mu tshikondo tshia Abalahama, eu wakafika ku dimanya ne: Nzuji wa buloba bujima uvua mukonkonone malu mabi a bimenga bibidi ebi: tshia Sodoma ne tshia Amola. Bua malu mabi a dikema avua mu bimenga ebi, lubila lua dibisonguela nalu luakafika too ne kudi Nzambi, eu wakenza bua bantu bakane bonso bapatuke mu bimenga abi bifundila kabutu. Bible udi ulonda ne: ‘Pashishe Yehowa wakamatshishila [bimenga abi] soufre ne kapia bia mu diulu.’ Abu buvua bualu bua dikema: kusungila bantu bakane ne kubutula bantu babi bavua kabayi basue kushintuluka.​—Genese 19:24.

18. Yeshaya nshapita wa 25 udi wakula bua malu kayi a kukema?

18 Musangu mukuabu kunyima, Nzambi wakangata dipangadika dia kubutula tshimenga tshia kale tshia Babulona, tshidibu mua kuikala bakuila mu Yeshaya nshapita wa 25. Nzambi wakamanyisha ne: tshimenga kampanda tshivua ne bua kushala anu bibundu: ‘Wakuvuija musoko munene dikolo, wakuvuija musoko wa ngumbu ya mvita dibutuka, wakuvuija muaba mukole wa bantu ba bende patupu bua kawikadi musoko kabidi, ne kabena bawibaka kabidi tshiendelele.’ (Yeshaya 25:2) Bantu badi baya kuendakana lelu muaba uvua Babulona badi mua kujadika ne: mulayi eu mmulelela. Dibutuka dia Babulona divua dienzeke anu mu mpukapuka nanku anyi? Tòo, tudi mua kuitaba bualu buakamba Yeshaya ne: ‘Yehowa, wewe udi Nzambi wanyi; nenkutumbishe, nentumbishe dîna diebe; bualu bua wewe wakuenza malu a kukema, malu awakadipangidijila kale kale bua kuenza mu kujalama kuebe tshishiki.’​—Yeshaya 25:1.

Malu a kukema enzeka mu matuku atshilualua

19, 20. Mmalu kayi adi mu Yeshaya 25:6-8 atudi mua kutekemena ne: neakumbane?

19 Nzambi wakakumbaja mulayi utudi batele kuulu eu kale, ne neenze malu a kukema mu matuku atshilualua. Mu mvese idi ilonda eu udi Yeshaya utelamu “malu a kukema” adi Nzambi muenze, mudi mulayi wa kueyemena udi kauyi muanji kukumbana, wakumbana anu muakakumbana tshibawu tshivuabu bafundile Babulona. ‘Mbualu bua kukema’ kayi budibu balaye? Yeshaya 25:6 udi wamba ne: ‘Mu mukuna eu Yehowa wa misumba nealongoluele bantu bonso bidia bia disanka bia manyi, bidia bia disanka bia mvinyo muladika ndala, biakudia bia manyi bisangisha ne buongo bua mu mifuba, bia mvinyo muladika ndala mulengejibue bimpe.’

20 Mêyi aa neakumbane mu bukua-panu bupiabupia budi Nzambi mulaye, bukadi anu pabuipi apa. Dîba adi, bantu kabakuikala kabidi ne ntatu idi mizengeje ba bungi lelu to. Mulayi wa mu Yeshaya 25:7, 8 udi utujadikila ne: Nzambi neakuate mudimu ne bukole buende buvuaye mufuke nabu bintu bua kuenza bualu bua dikema bua katshia ne katshia: ‘Yeye neamine lufu tshiendelele; ne Mukalenge Yehowa neakupule binsonji ku mêsu kua bantu bonso; neumushe tshipendu tshidibu bapenda natshi bantu bende, utshiumusha pa buloba buonso; bualu bua Yehowa wakuamba dîyi edi.’ Mupostolo Paulo wakalua kutela mêyi a mu mvese eu bua kuleja muikala Nzambi mua kubisha bantu ku lufu. Abu nebuikale bualu bua dikema menemene!​—1 Kolinto 15:51-54.

21. Mmalu kayi a kukema ikala Nzambi mua kuenza bua bafue?

21 Tshijadiki tshikuabu tshidi tshileja ne: binsonji bia kanyinganyinga nebijike tshidi se: bantu kabakusama kabidi nansha. Pavua Yezu pa buloba apa, wakuondapa bantu ba bungi, kutabejaye bampofu, kujikulaye matshi a bampudi-matshi, ne kukoleshaye bavua balema. Yone 5:5-9 udi ulonda ne: wakuondapa muntu uvua mushale mulema bidimu 38. Bantu bavua bamone muanda eu bakamba ne: ebu buvua bualu bua dikema. Ne tshia bushuwa, buvua bualu bua dikema! Kadi Yezu wakabambila ne: dibisha bantu ku lufu nedikale bualu bua dikema menemene: “Kanukemi bua bualu ebu, bualu dîba didi dilua diumvua aba bonso badi mu nkita ya tshivulukidi dîyi diende ne diapatukabu, aba bakenza malu mimpe bua dibika ku lufu bua kuikala ne muoyo.”​—Yone 5:28, 29, NW.

22. Bua tshinyi bapele ne bakengi badi mua kushala bindile ne ditekemena?

22 Muanda eu newenzeke bualu Yehowa ke udi muwulaye. Wikale mushindike ne: padiye wenza bualu ne bukole buende bunene, tshipeta tshiapatuka netshikale malu malenga a dikema. Musambu wa 72 udi uleja malu enzaye ku diambuluisha dia Muanende udi Mukalenge. Dîba adi muntu muakane neasampile. Ditalala nedivulangane. Nzambi neapikule bapele ne badibu bakengesha. Udi ulaya ne: ‘Blé neikale mivule pa buloba, too ne pa mitu pa mikuna, miepu yayi neipepe bu mudi mitshi ya mu Lebanona [wa kale] ipepa. Bantu nebavulangane mu musoko, nebadiunde bu mudi mashinde a pa buloba adiunda.’​—Musambu 72:16.

23. Malu a kukema a Nzambi adi ne bua kutusaka bua kuenza tshinyi?

23 Bushuwa, tudi ne tshitudi ne bua kuelela meji bua malu a dikema a Yehowa: avuaye muenze kale, adiye utuenzela lelu ne enzaye mu matuku makese kumpala eku. ‘Yehowa Nzambi, Nzambi wa Isalele, avudijibue disanka, anu yeye nkayende udi wenza malu a kukema. Dîna diende dia butumbi divudijibue disanka tshiendelele; buloba bujima buujibue tente ne butumbi buende. Amen ne Amen.’ (Musambu 72:18, 19) Aa ke malu atudi ne bua kuikala tuyikila dîba dionso ne balela betu ne bantu bakuabu. Bushuwa, ‘tuambile ba munkatshi mua bantu ba bende butumbi buende, tumanyishe ba munkatshi mua bantu bonso malu a kukema akenzaye.’​—Musambu 78:3, 4; 96:3, 4.

Newandamune munyi?

• Mmunyi mudi nkonko ivuabu bele Yobo ileja ne: mamanya a bantu adi ashikila?

• Mbilejilu kayi bia malu a kukema a Nzambi bidibu baleje mu Yobo nshapita 37-41 bidi bikukemeshe?

• Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza kunyima kua tuetu bamane kukonkonona amue malu a kukema a Nzambi?

[Nkonko ya dilonga]

[Bimfuanyi mu dibeji 10]

Ntshinyi tshiudi mua kuamba bua mabue a mashika kabukabu adi enza bitatutatu bia neje ne bukole budi bukuatshisha buôwa bua mikenyi ya mvula?

[Mêyi a dianyisha]

snowcrystals.net

[Bimfuanyi mu dibeji 13]

Malu a kukema a Nzambi ikale mu miyuki yenu dîba dionso