1. Le i lulombelo’ka lutumbe lotusa kwisambila’po?

BANTU bavule bayukile lulombelo lutumbe lutelwa bu Tata Wetu, nansha bu Lulombelo lwa Mfumwetu. Yesu wālombēle’lo mwanda wa kufundija bana bandi ba bwanga mwa kulombelela. Le wālombēle’mo bika? Ne mwanda waka luno lulombelo ludi na mvubu kotudi dyalelo?

2. I bintu’ka bisatu bya mvubu byētufundije Yesu kulomba?

² Yesu wānenene amba: “Nanshi, banwe mufwaninwe kulombela namino amba: ‘Tata wetu udi mūlu, dijina dyobe dipandulwe [nansha’mba, dijile kijila]. Bulopwe bobe bwiye. Kiswa-mutyima kyobe kilongeke, pamo na momwa mūlu, ne pano pa ntanda pene.’” (Tanga Mateo 6:9-13.) Mwanda waka Yesu wētufundije tulombe bino bintu bisatu?​—Tala Bilembwa bya ku Mfulo 20.

3. Le i bika byotufwaninwe kuyuka pa Bulopwe bwa Leza?

³ Twefundile amba dijina dya Leza i Yehova. Kadi twesambīle pa kiswa-mutyima kya Leza pa bantu ne pa ino ntanda. Ino i bika byādi bisaka kunena Yesu pawānenene amba: “Bulopwe bobe bwiye”? Tusa kuyuka Bulopwe bwa Leza i bika, bine byobukalonga, ne mobukapandwila dijina dya Leza.

4. Le Bulopwe bwa Leza i bika, ne Mulopwe wabo i ani?

⁴ Yehova i mushimike umbikalo wa mūlu ne kutonga Yesu ekale Mulopwe. Bible utela uno umbikalo bu Bulopwe bwa Leza. Yesu ye “Mulopwe wa boba  babikele bu balopwe kadi Mfumwandya boba babikele bu bamfumu.” (1 Temote 6:15) Yesu ubwanya kulonga bintu bivule biyampe kupita bibwanya kulonga muludiki ye-yense, kadi udi na bukomo kupita bantu bonso baludika nansha shi tubebatūla pamo.

5. Le umbikalo wa Leza ukaludikila kwepi? Ne ukaludika bika?

⁵ Mafuku makumi aná pa kupwa kwa Yesu kusanguka, wājokēle mūlu. Kupwa, Yehova wāmutonga bu Mulopwe wa Bulopwe bwandi. (Bilongwa 2:33) Umbikalo wa Leza, ao mūlu, ino ukaludika ntanda yonso. (Kusokwelwa 11:15) O mwanda Bible utela Bulopwe bwa Leza bu “Bulopwe . . . bwa mūlu.”​—2 Temote 4:18.

6, 7. I bika bilengeje Yesu ekale mulopwe mulumbuluke kupita bonso?

⁶ Bible unena’mba Yesu i mukatampe kupita mulopwe ye-yense, mwanda “aye bunka kabwanyapo kufwa.” (1 Temote 6:16) Baludiki bonso ba bantu bafwanga, ino Yesu kakafupo nansha dimo. Bintu byonso biketulongela Yesu bikekala bya nyeke ne nyeke.

⁷ Bupolofeto bwa mu Bible bunena’mba Yesu ukekala Mulopwe moloke kadi wa lusa: “Mushipiditu wa Yehova ukekala pādi, mushipiditu wa tunangu ne wa ñeni, mushipiditu wa madingi ne wa bukomokomo, mushipiditu wa buyuki ne wa kutyina Yehova. Kadi ukaloelelwa kutyina Yehova. Kakatyibepo mambo mwendele byobya bimweka ku meso andi, nansha kudingila’tu mungya byobya bivwana matwi andi. Ukatyibila bapēlulwe [nansha balanda] mambo na boloke.” (Isaya 11:2-4) Lelo kusakengapo mulopwe wa uno muswelo?

8. Le tubayuka namani amba Yesu kakaludikapo bunka?

⁸ Leza i mutonge bantu bamo bakaludike na Yesu mu umbikalo wa mūlu. Kimfwa, mutumibwa Polo wānenene  Temote amba: “Shi twendelele kūminina, nankyo netu tukabikalanga pamo nandi bu balopwe.” (2 Temote 2:12) Lelo i bantu banga bakaludika na Yesu bu balopwe?

9. Le i bantu banga bakaludika na Yesu? Leza wāshilwile kwibatonga tamba kitatyi’ka?

⁹ Monka motwefundile’kyo mu Shapita 7, mutumibwa Yoano wāmwene kimonwa mwine mwaāmwene Yesu Mulopwe wimene mūlu pamo na balopwe bakwabo 144 000. Le bano ba 144 000 i bāni? Yoano ushintulula’mba i “balembwe dijina dyandi [Yesu] ne dijina dya Shandi pa mapala abo.” Kadi ubweja’ko amba: “Bano’ba bo balondanga nyeke Kana ka Mukōko [ko kunena’mba Yesu] konso kokenda. Bano’ba bapotelwe mu bantu.” (Tanga Kusokwelwa 14:1, 4.) Bano 144 000 i bene Kidishitu ba kikōkeji batongelwe na Leza, kadi “bakabikalanga bu balopwe pa ntanda” pamo na Yesu. Shi abafu, basangwilwanga ku būmi bwa mūlu. (Kusokwelwa 5:10) Yehova wāshilwile kutonga bano bene Kidishitu ba kikōkeji tamba mu mafuku a batumibwa, amba bekale mu kakisumpi ka balopwe 144 000.

10. Mwanda waka kupebwa kotupelwe Yesu ne ba 144 000 baketuludike kulombola buswe bwituswele Yehova?

¹⁰ Yehova witutele mutyima bininge pa kukwata’ko mulangwe amba kwikale bantu ba kukaludika pamo na Yesu. Yesu ukekala muludiki muyampe mwanda uyukile motwikadile. Wituyukile mwanda wāikele bu muntu kadi wāsusukile. Polo wānenene amba Yesu witwivwaninanga lusa, ne ubwanya “kwitūla pa kyetu kyaba mu bukōkekōke bwetu,” kadi amba “watompelwe mu byonso pamo bwa batwe.” (Bahebelu 4:15; 5:8) Ba 144 000 nabo bayukile makambakano etu mwanda nabo badi  enka motwikadile. Bāsusukile na kubulwa kubwaninina ne na misongo. Nanshi tukulupilei amba Yesu ne ba 144 000 bakayuka motwiivwanina kadi ne makambakano etu mene.

11. Mwanda waka Yesu wāfundije bana bandi ba bwanga balombe kiswa-mutyima kya Leza kilongeke mūlu?

¹¹ Yesu wāfundije bana bandi ba bwanga balombe kiswa-mutyima kya Leza kilongeke mūlu. Mwanda waka? Twefundile mu Shapita 3 amba Satana Dyabola wātombokēle Yehova. Satana pa kutombokela Yehova, nandi wāmuleka aye ne bamwikeulu bampikwa kikōkeji, ke bandemona kadi, bendelele kushikata mūlu mu kitatyi kampanda. Nanshi ke bonsopo bādi balonga kiswa-mutyima kya Leza mūlu. Mu Shapita 10, tukefunda’mo bivule bitala padi Satana ne bandemona.

12. I binkumenkume’ka bibidi bikatampe bitelelwe mu Kusokwelwa 12:10?

¹² Bible ushintulula’mba kitatyi kityetye Yesu pa kupwa kubikala bu Mulopwe wa Bulopwe bwa Leza, wadi wa kutamba Satana divita. (Tanga Kusokwelwa 12:7-10.) Vese 10 utela binkumenkume bibidi bikatampe. Kibajinji i kya Bulopwe bwa Leza bwashilula kuludikwa na Yesu Kidishitu, ne kya bubidi i kya kupangwa kwa Satana mūlu ne kwelwa’ye pano pa ntanda. Enka na motusa kwifundila’kyo, bino binkumenkume ke bilongeke kala.

13. I bika byalongekele mūlu papangilwe’mo Satana?

¹³ Bible utela nsangaji yaivwene bamwikeulu ba kikōkeji papangilwe Satana ne bandemona mūlu. Tutanga’mba: “Sangalai manwe madiulu ne banwe bekele’mo!” (Kusokwelwa 12:12) Pano mūlu mudi ndoe ne bumo  bwa kashā, mwanda bonso badi’mo baloñanga kiswa-mutyima kya Leza.

14. I bika bilongeka pano pa ntanda mwanda wa Satana upangilwe mūlu?

¹⁴ Inoko būmi pano pa ntanda budi bingi. Padi bintu bibi bifikila bantu ‘mwanda Dyabola watūkila’po’ kadi “udi na bulobo bukatampe, pa kuyuka’mba udi na kakitatyi katyetye.” (Kusokwelwa 12:12) Satana i mukalabale. I mupangwe mūlu, kadi uyukile amba usa konakanibwa panopano ponka. Uloñanga bukomo bwa kulengeja tuvutakanya, misanshi, ne masusu pa ntanda yonso.

15. Le kiswa-mutyima kya Leza kitala ino ntanda i kya namani?

¹⁵ Inoko kiswa-mutyima kya Leza kitala ino ntanda kekishintyilepo. Ukisakanga bantu babwaninine bekale nyeke ne nyeke mu paladisa pano pa ntanda. (Ñimbo ya Mitōto 37:29) Ino le Bulopwe bwa Leza busa kubwanya’kyo namani?

16, 17. Le Danyele 2:44 witufundija bika pa Bulopwe bwa Leza?

¹⁶ Bupolofeto budi mu Danyele 2:44 bunena’mba: “Mu mafuku a boba balopwe, Leza wa mūlu ukemika bulopwe kebukonakanibwapo nansha dimo. Kadi buno bulopwe kebukapebwapo bantu bakwabo, mhm. Bukavingakanya ne kufudija ano malopwe onso, kadi abo kete bukemananga nyeke.” Le buno bupolofeto bwitufundija bika pa Bulopwe bwa Leza?

¹⁷ Kibajinji, bwitufundija’mba Bulopwe bwa Leza bukashilula kuludika “mu mafuku a boba balopwe.” Kino kishintulula’mba imbikalo mikwabo ikekala’ko kitatyi kikashilula kuludika Bulopwe. Kya bubidi, bwitufundija’mba Bulopwe bwa Leza bukekala’ko nyeke ne nyeke kadi kebukapingakanibwapo nansha dimo na umbikalo  mukwabo. Ne kya busatu, kukekala divita pa bukata bwa Bulopwe bwa Leza ne imbikalo ya ino ntanda. Bulopwe bwa Leza bukanekenya ne kwikala ke umbikalo umo kete uludika ntanda. Papo bantu bakekala mu umbikalo muyampe okebaikele’mo kashā.

18. Le divita dya mfulo dikalwa Bulopwe bwa Leza na imbikalo ya ino ntanda ditwanga namani?

¹⁸ Le Bulopwe bwa Leza bukaludika ntanda yonso muswelo’ka? Kumeso kwa divita dya mfulo kulongeka, ditwa bu Amakedona, bandemona bakongola “balopwe ba ntanda yonso ikelwe na bantu, kwibakongakenya ku divita dya difuku dikatampe dya Leza Mwinē Bukomo Bonso.” Bine, imbikalo ya bantu ikalwa na Bulopwe bwa Leza.—Kusokwelwa 16:14, 16; tala Bilembwa bya ku Mfulo 10.

19, 20. Mwanda waka tusakilwa Bulopwe bwa Leza?

¹⁹ Mwanda waka tusakilwa Bulopwe bwa Leza? I pa mwanda wa bubinga busatu. Bubajinji, twi ba bubi, o mwanda tubela ne kufwa. Inoko Bible unena’mba mu Bulopwe bwa Leza tukekalanga’ko nyeke ne nyeke. O mwanda Yoano 3:16 unena’mba: “Mwanda Leza byaasenswe ino ntanda bikatampe mpata, wapēne wandi Mwana wa bunka, amba ense ulombola lwitabijo mudi aye kakyonakanibwa, ino amone būmi bwa nyeke.”

²⁰ Bubinga bwa bubidi, tusakilwa Bulopwe bwa Leza mwanda twi bajokolokwe na bantu babi. Bantu bavule babepanga, beba, ne kulonga busekese. I kutupu kyotubwanya kulonga pa kwibatalula’ko, ino Leza aye ubwanya. Bantu bendelela na kulonga bibi basa konakanibwa pa divita dya Amakedona. (Tanga Ñimbo ya Mitōto 37:10.) Bubinga bwa busatu, tusakilwa Bulopwe bwa Leza mwanda imbikalo ya bantu i mizoze, ya kasusu, kadi myoneke. Keidipo na mutyima wa kukwasha bantu  bakōkele Leza. Bible unena’mba “muntu [i mubikale] muntu mwanda wa kumusanshija.”—Musapudi 8:9.

21. Le Bulopwe bwa Leza bukalengeja namani kiswa-mutyima kya Leza kilongeke pano pa ntanda?

²¹ Pa kupwa kwa Amakedona, Bulopwe bwa Leza bukalengeja kiswa-mutyima kya Leza kilongeke pano pa ntanda. Kimfwa, bukatalula’ko Satana ne bandemona bandi. (Kusokwelwa 20:1-3) Kupwa, kekukikekalapo muntu ukabēla nansha kufwa. Pa mwanda wa kinkūlwa, bantu bonso ba kikōkeji bakekala’ko nyeke mu Paladisa. (Kusokwelwa 22:1-3) Bulopwe bukapandula dijina dya Leza. Le ko kunena namani? Ko kunena’mba umbikalo wa Leza poukaludika ntanda, bantu bonso bakalēmeka dijina dya Yehova.—Tala Bilembwa bya ku Mfulo 21.

22. Le tubayuka namani amba Yesu kabikikilwepo bu Mulopwe paādi ukidi pano panshi nansha kinondanonda’tu na kusangulwa kwandi?

²² Yesu wāfundije bandi bana ba bwanga balombele amba: “Bulopwe bobe bwiye.” Nanshi kibamweka patōka’mba umbikalo wa Leza wadi wa kwiya mu mafuku a kumeso. Yehova wadi bidi wa kushimika umbikalo wandi ne kubikika Yesu bu Mulopwe. Le Yesu wābikikilwe’nka kinondanonda na paājokēle mūlu? Aa, wādi unenwe kwilaija bidi. Kitatyi kimo kupwa kwa Yesu kusanguka,  ba Petelo ne Polo bāshintulwile’kyo patōkelela pobēsambīle pa bupolofeto budi mu Ñimbo ya Mitōto 110:1 amba butalanga padi Yesu. Yehova unena mu buno bupolofeto amba: “Shikata ku kuboko kwami kwa lundyo enka ne byontūla balwana nobe ke kitūlo kya maulu obe.” (Bilongwa 2:32-35; Bahebelu 10:12, 13) Le Yesu wādi unenwe kwilaija myaka inga pa kusaka’mba Yehova amubikike bu Mulopwe?

23. (a) Le Yesu washilwile kuludika bu Mulopwe wa umbikalo wa Leza kitatyi’ka? (b) Le i bika byotukefunda mu shapita ulonda’ko?

²³ Myaka mivule kumeso kwa kufika mu 1914, kibumbo kya bene Kidishitu ba mityima myoloke bāivwanije amba uno mwaka ukekala wa mvubu mu bupolofeto bwa mu Bible. Bintu bilongekele tamba mu 1914 bilombola’mba banenene bya bine. I mu uno mwaka’u mwashilwile Yesu kuludika bu Mulopwe. (Ñimbo ya Mitōto 110:2) Ne kwija mpika, Satana waelwa pano panshi, kadi pano “udi na kakitatyi katyetye.” (Kusokwelwa 12:12) Mu shapita ulonda’ko, tukamona’mo kine kitukulupija’mba tudi mu kene kakitatyi’ko. Kadi tukayuka’mo amba panopano ponka, Bulopwe bwa Leza busa kulengeja kiswa-mutyima kya Leza kilongeke pano pa ntanda.​—Tala Bilembwa bya ku Mfulo 22.