Mbadilo ya bitatyi bya mu Bible ilombola’mba Bulopwe bwa Leza bwashimikelwe mūlu mu 1914. Uno ye mulangwe uleta bupolofeto busonekelwe mu shapita 4 wa mukanda wa mu Bible wa Danyele.

 Myanda idi mu bupolofeto. Leza wālotēje Mulopwe Nebukaneza kilotwa kya bubopofeto kya mutyi mukatampe wātētelwe. Kitako kyao kekyāshipukilepo mu “bitatyi bisamba-bibidi,” kupwa mutyi wādi wa kusanza monka.​—Danyele 4:1, 10-16.

 Kufikidila kubajinji kwa bupolofeto. Mutyi mukatampe wādi welekeja Mulopwe Nebukaneza aye mwine. (Danyele 4:20-22) ‘Wātētelwe mu kyelekejo’ paājininwe ñeni ne kujimija bulopwe mu bula bwa myaka isamba-ibidi. (Danyele 4:25) Leza pa kumujokejeja ñeni, Nebukaneza wājokela pa lupona lwandi, ebiya wāitabija’mba bulopwe bwa Leza budi’ko.​—Danyele 4:34-36.

 Bukamoni bulombola’mba bupolofeto budi na kufikidila kukatampe. Bupolofeto bwādi na kitungo kya kulombola “bantu bōmi bayuke amba Mwine wa Peulu Mwine i Mulopwe mu bulopwe bwa bantu ne amba upanga’bo yewa ense wasaka, kadi ubikikanga’po enka ne muntu mupēlulwe bininge.” (Danyele 4:17) Lelo Leza wādi usaka kupa Nebukaneza wa mitatulo buno bulopwe bwandi? Aa, mwanda Leza wāmulotēje dibajinji kilotwa kya bupolofeto, wāmulombola’mo amba kakamupeto bulopwe nansha kupabo mulopwe mukwabo wa ino ntanda. Ino, Leza wādi wa kwimika “bulopwe kebukonakanibwapo nansha dimo.”​—Danyele 2:31-44.

 Dibajinji, Leza wāshimikile bulopwe bwa kutangidila buludiki bwandi pano pa ntanda: muzo wa Isalela wa kala. Leza wālekele buno bulopwe ‘busalwe’ mwanda balopwe babo bālekele kukōkela, ino wālaya kupa “mwine upelwe lupusa” bulopwe. (Ezekyele 21:25-27) Bible utela Yesu Kidishitu bu mwine upelwe lupusa lwa kupebwa buno bulopwe. (Luka 1:30-33) Yesu i mwishile na Nebukaneza, mwanda udi na “mutyima wa kwityepeja,” monka mokyālailwe mu bupolofeto.​—Mateo 11:29.

 Le mutyi wa mu Danyele shapita 4 welekeja bika? Mu Bible, kyaba kimo mityi yelekejanga bulopwe. (Ezekyele 17:22-24; 31:2-5) Mu kufikidila kukatampe kwa Danyele shapita 4, mutyi mukatampe welekeja bulopwe bwa Leza.

 Le kutētwa kwa mutyi kushintulula bika? Kutētwa kwa mutyi byokwādi kwelekeja kukankajibwa kwa bulopwe bwa Nebukaneza, nanshi kutētwa kwa’o kwelekeja ne kukankajibwa kwa bulopwe bwa Leza pano pa ntanda. Kino kyālongekele kitatyi kyobāonakenye Yelusalema kudi Nebukaneza, kibundi kine mwādi mushikata balopwe pa “lupona lwa Yehova” bu mikendi ya Leza.​—1 Bilongwa bya Mafuku 29:23.

 Le “bitatyi bisamba-bibidi” byelekeja bika? “Bitatyi bisamba-bibidi” byelekeja kitatyi kyālekele Leza mizo iludike pano pa ntanda pampikwa kukalakanibwa na bulopwe bwaādi wa kushimika. “Bitatyi bisamba-bibidi” byāshilwile mu Kweji 10, 607 Yesu kaile, mungya mbadilo ya bitatyi bya mu Bible, kitatyi kine kyobāonakenye Yelusalema kudi bene Babiloni. a​—2 Balopwe 25:1, 8-10.

 Le “bitatyi bisamba-bibidi” i bilampe namani? Abyo kebyālongelepo myaka isamba-ibidi na mobyāikadila kudi Nebukaneza. Yesu wāletele malondololo paānenene amba “Yelusalema [mwine welekeja bulopwe bwa Leza] ukanyantwanyantwa na mizo enka ne bifikidila bitatyi bitungwe bya mizo.” (Luka 21:24) “Bitatyi bitungwe bya mizo,” kitatyi kine kyālekele Leza bulopwe bwandi ‘bunyantwenyantwe na mizo’ i bimo na “bitatyi bisamba-bibidi bya mu Danyele shapita 4. Ko kunena’mba “bitatyi bisamba-bibidi byādi bikyendelela’nka ne kitatyi kyādi Yesu pano pa ntanda.

 Bible uleta muswelo wa kuyuka bula bwa bino “bitatyi bisamba-bibidi” bya bupolofeto. Unena’mba “bitatyi” bisatu ne kipindi i mafuku 1 260, nanshi “bitatyi bisamba-bibidi” i kino kibalwa misunsa ibidi, nansha mafuku 2 520. (Kusokwelwa 12:6, 14) Shi twingidije kijila kya bupolofeto kya “difuku dimo mwaka umo,” mafuku 2 520 i myaka 2 520. O mwanda “bitatyi bisamba-bibidi” byādi bya kufula mu Kweji 10, 1914.​—Umbadilo 14:34; Ezekyele 4:6.