Kũhe Andũ Aingĩ Irio Kũgerera o Andũ Anini
Kũhũthĩra O Andũ Anini Kũhe Andũ Aingĩ Irio
“[Jesu] akĩenyũranga mĩgate, akĩmĩnengera arutwo ake, nao arutwo makĩmĩnengera kĩrĩndĩ.”—MAT. 14:19.
ŨNGĨCOKIA ATĨA?
Jesu aahũthĩrire njĩra ĩrĩkũ kũhe kĩrĩndĩ irio cia kĩĩmwĩrĩ?
Atũmwo na athuri thĩinĩ wa Jerusalemu maahũthagĩrũo nĩ Jesu atĩa?
Kristo aamũrire rĩ njĩra ĩmwe ĩrĩa ahũthagĩra kũheana irio cia kĩĩroho?
1-3. Tarĩria ũrĩa Jesu aaheire kĩrĩndĩ kĩnene irio gũkuhĩ na Bethisaida. (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)
TA HŨŨRA mbica ũndũ ũyũ. (Thoma Mathayo 14:14-21.) Nĩ kahinda kanini mbere ya Bathaka ya mwaka wa 32. Kĩrĩndĩ kĩa arũme ta 5,000, atumia na ciana matataranĩirio kĩrĩ hamwe na Jesu na arutwo ake werũ-inĩ gũkuhĩ na itũũra rĩa Bethisaida, rũgũrũ rwa Iria rĩa Galili.
2 Jesu arora kĩrĩndĩ kĩu, agakĩiguĩra tha, na nĩ ũndũ ũcio akahonia arĩa arũaru thĩinĩ wao na akamaruta maũndũ maingĩ megiĩ Ũthamaki wa Ngai. Mathaa mathianga, arutwo ake makamwĩra arekererie andũ mathiĩ nĩguo makegũrĩre irio matũũra-inĩ marĩa marĩ hakuhĩ. Ĩndĩ Jesu akera arutwo ake ũũ: “Mahei irio arĩ inyuĩ.” No mũhaka akorũo arutwo ake nĩ maagegirio nĩ ciugo cia Jesu tondũ marĩ na mĩgate ĩtano na thamaki igĩrĩ tu.
3 Nĩ ũndũ wa kũringwo nĩ tha, Jesu akaringa kĩama, kĩrĩa kĩandĩkĩtwo nĩ aandĩki othe ana a Injiri. (Mar. 6:35-44; Luk. 9:10-17; Joh. 6:1-13) Jesu akeera arutwo ake mere kĩrĩndĩ kĩu gĩikare thĩ nyeki-inĩ kĩĩbangĩte ikundi cia andũ 50 na cia andũ 100. Thutha wa kũhoya, akambĩrĩria kwenyũranga mĩgate na kũgayania thamaki. Ĩndĩ, handũ ha Jesu kũhe andũ irio ĩmwe kwa ĩmwe, agacinengera ‘arutwo ake, nao arutwo ake makanengera kĩrĩndĩ.’ Thutha wa Jesu kũringa kĩama kĩu gũkagĩa na irio nyingĩ, andũ othe makarĩa makahũna na igatigara! Ta wĩcirie ũndũ ũcio, Jesu aaheire andũ ngiri nyingĩ irio akĩhũthĩra o andũ anini na nĩo arutwo ake. *
4. (a) Jesu aahang’agĩra mũno kũheana irio irĩkũ, na nĩkĩ? (b) Nĩ maũndũ marĩkũ tũkwarĩrĩria thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ na kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?
4 Ũndũ ũrĩa Jesu aahang’agĩra makĩria nĩ kũhe arũmĩrĩri ake irio cia kĩĩroho. Nĩ aamenyaga atĩ kũrĩa irio cia kĩĩroho iria ciumaga thĩinĩ wa Kiugo kĩa Ngai, gũtongoragia muoyo-inĩ wa tene na tene. (Joh. 6:26, 27; 17:3) Nĩ ũndũ wa tha o ta iria ciatũmire ahe kĩrĩndĩ mĩgate na thamaki, nĩ aahũthagĩra mathaa maingĩ agĩthomithia arũmĩrĩri ake. (Mar. 6:34) O na kũrĩ ũguo, nĩ aamenyaga atĩ nĩ angĩacokire igũrũ, kwoguo ihinda rĩake rĩa gũikara gũkũ thĩ rĩarĩ ikuhĩ. (Mat. 16:21; Joh. 14:12) Thutha wa Jesu kwambata igũrũ-rĩ, angĩathiire na mbere atĩa kũhe arũmĩrĩri ake irio cia kĩĩroho gũkũ thĩ? Angĩahũthĩrire njĩra o ta ĩrĩa aahũthĩrĩte hau kabere. Angĩaheire andũ aingĩ irio akĩhũthĩra o andũ anini. Hihi andũ acio anini maarĩ a? Rekei tuone ũrĩa Jesu aaheaga gĩkundi kĩnene kĩa arũmĩrĩri ake aitĩrĩrie maguta irio cia kĩĩroho akĩhũthĩra o andũ anini hĩndĩ ya karine ya mbere. Thĩinĩ wa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire, nĩ tũkaarĩrĩria kĩũria gĩkĩ kĩa bata mũno harĩ o mũndũ: Tũngĩhota atĩa kũmenya andũ anini arĩa Kristo arahũthĩra gũtũhe irio cia kĩĩroho ũmũthĩ?
JESU AATHURIRE O ANINI
5, 6. (a) Jesu aatuire itua rĩrĩkũ iritũ nĩguo atigĩrĩre atĩ arũmĩrĩri ake nĩ mararũmbũiyo kĩĩroho ona thutha wa gũkua gwake? (b) Jesu aaharĩirie atũmwo ake atĩa nĩguo akaamahũthĩra wĩra-inĩ wa bata thutha wa gĩkuũ gĩake?
5 Angĩkorũo mũtwe wa famĩlĩ nĩ arũmbũyagia famĩlĩ yake, nĩ abangaga ũrĩa ĩgaaikara angĩkua. Tondũ Jesu nĩwe warĩ atuĩke Mũtwe wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano-rĩ, nĩ aabangire maũndũ nĩguo atigĩrĩre atĩ arũmĩrĩri ake nĩ mangĩathire na mbere kũrũmbũiyo kĩĩroho o na thutha wa gĩkuũ gĩake. (Ef. 1:22) Kwa ngerekano, Jesu nĩ aatuire itua iritũ mũno kĩndũ ta mĩaka ĩrĩ mbere ya gĩkuũ gĩake. Nĩ aathurire andũ a mbere a gakundi kanini karĩa angĩahũthĩrire kũhe andũ aingĩ irio cia kĩĩroho thutha-inĩ. Rekei twarĩrĩrie ũrĩa gwathire.
6 Thutha wa Jesu kũhoya ũtukũ wothe, nĩ aacemanirie na arutwo ake na kuuma thĩinĩ wao agĩthuura atũmwo 12. (Luk. 6:12-16) Kwa ihinda rĩa mĩaka ĩrĩ ĩrĩa yarũmĩrĩire, nĩ aarutithanirie wĩra mũno na acio 12, akĩmarutaga na ciugo na kĩonereria gĩake. Jesu nĩ aamenyaga atĩ kwarĩ na maũndũ maingĩ maabataraga kũrutwo na nĩkĩo maathire na mbere gwĩtwo “arutwo.” (Mat. 11:1; 20:17) Marĩ mũndũ ũmwe ũmwe, nĩ aamaheaga ũtaaro wa kũmaguna na akamamenyeria biũ thĩinĩ wa ũtungata. (Mat. 10:1-42; 20:20-23; Luk. 8:1; 9:52-55) Hatarĩ nganja, aamaharagĩria nĩguo akaamahũthĩra wĩra-inĩ wa bata mũno thutha wake gũkua na gũcoka igũrũ.
7. Jesu onanirie atĩa ũndũ ũrĩa atũmwo mangĩekĩrĩire mũno?
7 Wĩra wa atũmwo ũngĩarĩ ũrĩkũ? Rĩrĩa Bendegothito ya mwaka wa 33 yakuhĩrĩirie, nĩ kwamenyekanire wega atĩ wĩra wa atũmwo ũngĩatuĩkire wa “ũramati.” (Atũm. 1:20) Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, nĩ ũndũ ũrĩkũ mangĩekĩrĩire mũno? Jesu akĩaria na Petero thutha wa kũriũka gwake, nĩ aagwetire ciugo cingĩtũteithia kũmenya ũndũ ũcio. (Thoma Johana 21:1, 2, 15-17.) Atũmwo amwe marĩ ho, Jesu eerire Petero ũũ: “Heaga tũgondu twakwa gĩa kũrĩa.” Na njĩra ĩyo, Jesu akĩonania atĩ atũmwo ake mangĩatuĩkire amwe a andũ anini arĩa angĩahũthĩrire kũhe andũ aingĩ irio cia kĩĩroho. Ningĩ ciugo icio nĩ ironania ũrĩa Jesu endete ‘tũgondu twake.’ *
KŨHE ANDŨ AINGĨ IRIO KUUMA BENDEGOTHITO GŨTHIĨ NA MBERE
8. Hĩndĩ ya Bendegothito Akristiano erũ moonanirie atĩa nĩ maamenyaga wega njĩra ĩrĩa kristo aahũthagĩra?
8 Thutha wa Kristo kũriũkio, kwambĩrĩria Bendegothito ya mwaka wa 33 nĩ aahũthĩrire atũmwo ake marĩ njĩra ya kũhe arutwo arĩa angĩ ake aitĩrĩrie maguta irio cia kĩĩroho. (Thoma Atũmwo 2:41, 42.) Ayahudi na andũ matarĩ Ayahudi arĩa maacokire gũtuĩka Akristiano aitĩrĩrie maguta nĩ maamenyaga wega njĩra ĩyo Kristo aahũthagĩra. Maathire na mbere “kũgwatĩria kana kũrũmia ũrutani ũrĩa wa atũmwo” matarĩ na itherũ. Akristiano acio erũ maakoragwo na bata mũnene wa irio cia kĩĩroho na nĩ maamenyaga harĩa mangĩciruta. Marĩ na wĩhokeku biũ, meetagĩrĩra atũmwo mamatarĩrie maũndũ marĩa Jesu oigire na marĩa eekire na mamateithie kũgĩa na ũtaũku wa maandĩko marĩa marĩtie ũhoro wake. *
9. Atũmwo moonanirie atĩa atĩ nĩ mooyaga na ũritũ wĩra wao wa kũhe ng’ondu cia Jesu irio cia kĩĩroho?
9 Atũmwo nĩ mooyaga na ũritũ wĩra ũrĩa meehokeirũo wa kũhe ng’ondu cia Jesu irio. Kwa ngerekano-rĩ, ta rora wone ũrĩa meekire rĩrĩa kwoimĩrire ũndũ ũngĩarehire nyamũkano thĩinĩ wa kĩũngano kĩmwe gĩakoretwo kĩambĩrĩria. Ũndũ wa kũgegania nĩ atĩ, ũndũ ũcio wakoniĩ irio cia kĩĩmwĩrĩ. Andũ amwe nĩ maarakaraga tondũ atumia a ndigwa Ayunani matiaheagwo irio ciao cia o mũthenya, ĩndĩ atumia a ndigwa Ahibirania no maathiaga na mbere kũheo. Atũmwo mahiũranirie atĩa na ũndũ ũcio mũritũ? “Nao arĩa ikũmi na erĩ” magĩthuura ariũ a Ithe witũ mũgwanja agĩrĩru nĩguo maramatage “wĩra ũcio” wa kũgayaga irio. O na gũtuĩka aingĩ thĩinĩ wa atũmwo nĩ arĩa maarutĩte wĩra wa kũhe kĩrĩndĩ irio cia kĩĩmwĩrĩ hĩndĩ ĩrĩa Jesu aaringĩte kĩama-rĩ, nĩ moonire ũrĩ ũndũ wa bata makĩria harĩ o gwĩkĩrĩra wĩra wa kũhe andũ irio cia kĩĩroho. Nĩ ũndũ ũcio, o makĩĩrutanĩria mũno harĩ “kũheana ũhoro.”
10. Jesu aahũthagĩra atũmwo na athuri thĩinĩ wa Jerusalemu atĩa?
10 Gũkinyĩria mwaka wa 49, atũmwo arĩa maarĩ muoyo nĩ maarutithanagia wĩra hamwe na athuri angĩ agĩrĩru a kĩũngano. (Thoma Atũmwo 15:1, 2.) ‘Atũmwo acio na athuri thĩinĩ wa Jerusalemu’ nĩo maarĩ kĩama kĩrĩa gĩatongoragia. Arĩ Mũtwe wa kĩũngano, Kristo aahũthagĩra gakundi kau kanini ka arũme agĩrĩru, gũtua matua megiĩ mawĩtĩkio ma Gĩkristiano na gũtongoria wĩra wa kũhunjia na kũrutana ũhoro ũrĩa mwega wa Ũthamaki.—Atũm. 15:6-29; 21:17-19; Kol. 1:18.
11, 12. (a) Nĩ kĩĩ kĩonanagia Jehova nĩ aarathimire njĩra ĩrĩa Mũriũ wake aahũthagĩra kũhe ciũngano cia hĩndĩ ya atũmwo irio cia kĩĩroho? (b) Njĩra ĩrĩa Kristo aahũthagĩra kũheana irio cia kĩĩroho yakũrĩkanaga wega atĩa?
11 Hihi Jehova nĩ aarathimire njĩra ĩyo yahũthagĩrũo nĩ Mũriũ wake kũhe ciũngano cia hĩndĩ ya atũmwo irio cia kĩĩroho? Hatarĩ nganja! Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma twĩtĩkie ũguo? Ibuku rĩa Atũmwo rĩtwĩraga ũũ: ‘Na rĩrĩa mũtũmwo Paulo na arĩa maagendaga nake maathiangaga matũũra-inĩ, makĩmenyithagia andũ akuo matuĩro marĩa maatuĩtwo nĩ atũmwo o na athuri kũu Jerusalemu, nĩ getha matũũre mamarũmagia-rĩ, makanitha makĩgĩa na hinya ũhoro-inĩ wa gwĩtĩkia, magĩikara makĩongererekaga andũ o mũthenya.’ (Atũm. 16:4, 5) Ta rora wone atĩ ciũngano icio ciagacĩrire nĩ ũndũ wa gũkorũo ikĩnyitanĩra irĩ na wĩhokeku na kĩama kĩrĩa gĩatongoragia thĩinĩ wa Jerusalemu. Na githĩ ũcio ti ũira atĩ Jehova nĩ aarathimire mũbango ũrĩa Mũriũ wake aahũthagĩra kũhe ciũngano irio cia kĩĩroho? Rekei tũririkanage atĩ ũgaacĩru wa kĩĩroho umanaga na irathimo cia Jehova.—Thim. 10:22; 1 Kor. 3:6, 7.
12 Gũkinyĩria hau nĩ tuona atĩ harĩ njĩra ĩrĩa Jesu aahũthagĩra kũhe arũmĩrĩri ake irio. Aaheaga andũ aingĩ irio akĩhũthĩra o andũ anini tu. Njĩra ĩrĩa aahũthagĩra kũhe andũ irio cia kĩĩroho nĩ yakũrĩkanaga wega. Kwa ngerekano, atũmwo maarĩ na ũhoti wa kũringa ciama kuonania atĩ maarĩ na kĩrathimo kĩa Jehova. Atũmwo acio nĩo maarĩ a mbere thĩinĩ wa kĩama kĩrĩa gĩatongoragia. Atũmwo 5:12 yugaga ũũ: “Ciama nyingĩ ikĩringwo, o na morirũ maingĩ magĩĩkwo andũ na moko ma atũmwo.” * Nĩ ũndũ ũcio, arĩa maatuĩkaga Akristiano matingĩeyũririe, ‘Hihi nĩa Kristo arahũthĩra kũhe ng’ondu ciake irio cia kĩĩroho?’ O na kũrĩ ũguo, mũico-inĩ wa karine ya mbere maũndũ nĩ magarũrũkire.
RĨRĨA THAWANI YARĨ NYINGĨ GŨKĨRA NGANO
13, 14. (a) Jesu aarathĩte atĩa igũrũ rĩgiĩ kĩũngano gũkĩrĩrũo, na ciugo ciake ciambĩrĩirie kũhinga rĩ? (b) Kĩũngano kĩngĩokĩrĩirũo atĩa? (Rora ũhoro mũico-inĩ wa gĩcunjĩ.)
13 Jesu nĩ aarathĩte atĩ kũrĩ hĩndĩ kĩũngano gĩa Gĩkristiano kĩngĩokĩrĩirũo. Ririkana atĩ thĩinĩ wa ngerekano yake ĩgiĩ ngano na thawani, nĩ aarathĩte atĩ mũgũnda mwerũ wa ngano (Akristiano aitĩrĩrie maguta) nĩ ũngĩkahandĩrĩrũo thawani (Akristiano a maheeni). Oigire atĩ, Akristiano acio a mũhaano wa ngano mangĩgaakũranĩra hamwe na acio a mũhaano wa thawani o nginya hĩndĩ ya magetha, “ithirĩro-inĩ rĩa mahinda maya.” (Mat. 13:24-30, 36-43) Gũtiathire ihinda inene ciugo cia Jesu itambĩrĩirie kũhinga. *
14 Nĩ kwagĩire na ũregenyũki thĩinĩ wa karine ya mbere, ĩndĩ atũmwo ehokeku a Jesu nĩ ‘maagiragia’ ciũngano ithũkio nĩ morutani mahĩtanu. (2 Thes. 2:3, 6, 7) O na kũrĩ ũguo, thutha wa mũtũmwo wa mũico gũkua, ũregenyũki nĩ wekĩrire mĩri na ũgĩtherema ciũngano-inĩ ciothe, ngano na thawani ikĩambĩrĩria gũkũranĩra hamwe kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ. Ihinda-inĩ rĩu, thawani nĩ yaingĩhire nayo ngano ĩkĩnyiha. Gũtiarĩ na mũbango mwega wa kũheaga andũ irio cia kĩĩroho. Ũndũ ũcio nĩ ũngĩacokire ũcenjie. No rĩrĩ ũngĩacenjirie rĩ?
NŨ ŨKAHEANAGA IRIO HĨNDĨ YA MAGETHA?
15, 16. Kĩyo kĩa Arutwo a Bibilia gĩa kwĩruta Maandĩko kĩagĩire na moimĩrĩro marĩkũ, na tũngĩĩyũria kĩũria kĩrĩkũ?
15 Rĩrĩa ihinda rĩa gũkũranĩra kwa ngano na thawani rĩakuhĩrĩirie gũthira, kũrĩ andũ maambĩrĩirie kuonania wendi mũnene wa kwĩruta ma cia Bibilia. Ririkana atĩ mĩaka-inĩ ya 1870 gakundi kanini ka andũ, arĩa hĩndĩ ĩyo meetagwo Arutwo a Bibilia, nĩ maambĩrĩirie irathi cia kwĩruta Bibilia. Irathi icio itiarĩ na ũkuruhanu o na hanini na kanitha kana gĩkundi o gĩothe kĩa ndini iria ciĩĩtaga cia Gĩkristiano. Arutwo acio a Bibilia enyihia, meerutaga Kiugo kĩa Ngai na ũbacĩrĩru marĩ na muoroto wa gũcaria ma.—Mat. 11:25.
16 Kĩyo kĩa Arutwo acio a Bibilia gĩa kwĩruta Maandĩko nĩ kĩagĩire na moimĩrĩro mega. Athuri na atumia acio ehokeku nĩ maaguũririe morutani ma maheeni na magĩtheremia ũhoro wa ma kũndũ kũingĩ, magĩcabaga na makĩheanaga mabuku maarĩ na ũhoro umĩte Bibilia-inĩ. Wĩra wao nĩ wateithirie andũ aingĩ arĩa maanyoteire ũhoro ũrĩa wa ma. Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, hihi Arutwo acio a Bibilia arĩa maatũraga mĩaka ĩyo yarĩ mbere ya 1914 nĩo maarĩ njĩra ĩrĩa Kristo angĩahũthĩrire kũheaga ng’ondu ciake irio cia kĩĩroho? Aca. Ngano na thawani no ciakũranagĩra hamwe, na gĩkundi kĩrĩa Kristo angĩahũthĩrire kũhe ng’ondu ciake irio cia kĩĩroho gĩtiarĩ gĩthondeke. Ihinda rĩtiarĩ ikinyu rĩa kwamũrania Akristiano a maheeni na Akristiano a ma.
17. Nĩ maũndũ marĩkũ ma bata maambĩrĩirie gwĩkĩka 1914?
17 O ta ũrĩa tũronire thĩinĩ wa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩhĩtũku-rĩ, ihinda rĩa magetha rĩambĩrĩirie 1914. Kuuma mwaka ũcio, nĩ kũrĩ maũndũ maigana ũna ma bata maambĩrĩirie gwĩkĩka. Jesu nĩ aatuĩkire Mũthamaki, na matukũ ma kũrigĩrĩria makĩambĩrĩria. (Kũg. 11:15) Kwambĩrĩria 1914 nginya kĩambĩrĩria-inĩ kĩa 1919, Jesu marĩ na Ithe nĩ mookire gũthuthuria na gũtheria hekarũ ya kĩĩroho.[6] (Mal. 3:1-4) Narĩo kuuma 1919 ihinda rĩa kũgetha ngano rĩkĩambĩrĩria. Hihi rĩrĩ nĩrĩo rĩarĩ ihinda rĩa Kristo kwamũra njĩra ĩmwe ĩrĩa arĩhũthagĩra kũheana irio cia kĩĩroho? Hatarĩ nganja, nĩrĩo!
18. Jesu aarathĩte angĩkaamũra kĩĩ, na nĩ kĩũria kĩrĩkũ kĩa bata kĩoimĩrire matũkũ ma kũrigĩrĩria maambĩrĩria?
18 Ũrathi-inĩ wake wĩgiĩ matukũ ma kũrigĩrĩria, Jesu nĩ aarathĩte atĩ nĩ angĩkaamũra njĩra ya kũheana ‘irio cia kĩĩroho cia ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire.’ (Mat. 24:45-47) Hihi angĩkaahũthĩra njĩra ĩrĩkũ? O ta ũrĩa eekaga hĩndĩ ya karine ya mbere, angĩkaahũthĩra andũ anini kũhe andũ aingĩ irio. Rĩrĩa matukũ ma kũrigĩrĩria maambĩrĩirie, kĩũria kĩa bata mũno kĩarĩ: Andũ acio anini nĩa? Kĩũria kĩu na ingĩ ciĩgiĩ ũrathi wa Jesu, nĩ ikaarĩrĩrio gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire.
ŨHORO MŨICO-INĨ WA GĨCUNJĨ: (Ũthomwo ta ũrĩa kohoro ka magũrũ-inĩ gathomagwo.)
Mohoro ma magũrũ-inĩ
^ kib. 3 Kĩbungo gĩa 3: [1] Thutha ũcio rĩrĩa Jesu aaheire arũme 4,000 irio, atumia na ciana matataranĩirio, o narĩo ‘aacinengerire arutwo ake; nao arutwo magĩcinengera kĩrĩndĩ.’—Mat. 15:32-38.
^ kib. 7 Kĩbungo kĩa 7: [2] Hĩndĩ ĩrĩa Petero aarĩ gũkũ thĩ “tũgondu” tũrĩa twabataraga kũheo irio cia kĩĩroho othe nĩ Akristiano maarĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũthiĩ igũrũ.
^ kib. 8 Kĩbungo gĩa 8: [3] Gũkorũo atĩ Akristiano arĩa erũ nĩ maathiaga na mbere “kũgwatĩria kana kũrũmia ũrutani ũrĩa wa atũmwo” kũronania atĩ atũmwo maamarutaga hingo ciothe. Morutani mamwe ma atũmwo nĩ maandĩkirũo thĩinĩ wa Maandĩko ma Kĩngiriki ma Gĩkristiano.
^ kib. 12 Kĩbungo gĩa 12: [4] Akristiano matarĩ atũmwo o nao nĩ maaheagwo iheo cia roho. No maita maingĩ maaheagwo nĩ atũmwo kana ikamaikũrũkĩra rĩrĩa marĩ na atũmwo.—Atũm. 8:14-18; 10:44, 45.
^ kib. 13 Kĩbungo gĩa 13: [5] Ciugo cia Paulo iria irĩ thĩinĩ wa Atũmwo 20:29, 30 cionanagia atĩ kĩũngano nĩ kĩngĩgookĩrĩrũo na njĩra igĩrĩ. Ya mbere, Akristiano a maheeni (“itindiĩ kana thawani”) ‘nĩ mangĩgaatonya’ thiritũ-inĩ ya Akristiano a ma. Ya kerĩ, “gatagatĩ-inĩ” ka Akristiano a ma amwe nĩ mangĩkaaregenyũka, maaragie “maũndũ ma ũtũrĩka kana mahĩtanu.”
Kĩbungo gĩa 17: [6] Rora thĩinĩ wa ngathĩti ĩno gĩcunjĩ kĩrĩ na kĩongo, “Ndĩ Hamwe na Inyuĩ Mĩthenya Yothe,” karatathi-inĩ ga 11, kĩbungo gĩa 6.
[Ciũria cia wĩruti]
1-3. Tarĩria ũrĩa Jesu aaheire kĩrĩndĩ kĩnene irio gũkuhĩ na Bethisaida. (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)
4. (a) Jesu aahang’agĩra mũno kũheana irio irĩkũ, na nĩkĩ? (b) Nĩ maũndũ marĩkũ tũkwarĩrĩria thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ na kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?
5, 6. (a) Jesu aatuire itua rĩrĩkũ iritũ nĩguo atigĩrĩre atĩ arũmĩrĩri ake nĩ mararũmbũiyo kĩĩroho ona thutha wa gũkua gwake? (b) Jesu aaharĩirie atũmwo ake atĩa nĩguo akaamahũthĩra wĩra-inĩ wa bata thutha wa gĩkuũ gĩake?
7. Jesu onanirie atĩa ũndũ ũrĩa atũmwo mangĩekĩrĩire mũno?
8. Hĩndĩ ya Bendegothito Akristiano erũ moonanirie atĩa nĩ maamenyaga wega njĩra ĩrĩa kristo aahũthagĩra?
9. Atũmwo moonanirie atĩa atĩ nĩ mooyaga na ũritũ wĩra wao wa kũhe ng’ondu cia Jesu irio cia kĩĩroho?
10. Jesu aahũthagĩra atũmwo na athuri thĩinĩ wa Jerusalemu atĩa?
11, 12. (a) Nĩ kĩĩ kĩonanagia Jehova nĩ aarathimire njĩra ĩrĩa Mũriũ wake aahũthagĩra kũhe ciũngano cia hĩndĩ ya atũmwo irio cia kĩĩroho? (b) Njĩra ĩrĩa Kristo aahũthagĩra kũheana irio cia kĩĩroho yakũrĩkanaga wega atĩa?
13, 14. (a) Jesu aarathĩte atĩa igũrũ rĩgiĩ kĩũngano gũkĩrĩrũo, na ciugo ciake ciambĩrĩirie kũhinga rĩ? (b) Kĩũngano kĩngĩokĩrĩirũo atĩa? (Rora ũhoro mũico-inĩ wa gĩcunjĩ.)
15, 16. Kĩyo kĩa Arutwo a Bibilia gĩa kwĩruta Maandĩko kĩagĩire na moimĩrĩro marĩkũ, na tũngĩĩyũria kĩũria kĩrĩkũ?
17. Nĩ maũndũ marĩkũ ma bata maambĩrĩirie gwĩkĩka 1914?
18. Jesu aarathĩte angĩkaamũra kĩĩ, na nĩ kĩũria kĩrĩkũ kĩa bata kĩoimĩrire matũkũ ma kũrigĩrĩria maambĩrĩria?
[Mbica karatathi ka 15]
[Mbica karatathi ka 17]
Andũ ngiri nyingĩ maaheirũo irio kũgerera o andũ anini
(Rora kĩbungo gĩa 4)
[Mbica karatathi ka 19]
Karine ya mbere arĩa Jesu aahũthagĩra kũhe kĩũngano irio cia kĩĩroho nĩ maakũrĩkanaga wega
(Rora kĩbungo gĩa 12)
)
