AMAKIKỌ-WHENU wẹ to 1931. Afọzedaitọ he wá sọn otò 23 mẹ lẹ gọ́ họntonu nupọntẹn daho Pleyel tọn to Paris. Mọto-taxi lẹ to gbẹtọ he doaṣọ́ ganji lẹ bẹ wá nupọntẹn lọ nukọn, podọ to ojlẹ vude godo gbẹtọ gọ́ ohọ̀ lọ mẹ. Nudi omẹ 3 000 wẹ wá, e ma yin nado pọ́n aihundida de gba, ṣigba nado dotoaina Joseph F. Rutherford, mẹhe to anadena azọ́n yẹwhehodidọ tọn mítọn to ojlẹ lọ mẹ. Hodidọ etọn lẹ gọ́ na zohunhun bo yin lilẹdo Flansegbe, Allemagbe-gbè, po Pologne-gbè po mẹ. Ogbè Mẹmẹsunnu Rutherford tọn dohuhlọn bo nọ siọ to ohọ̀ lọ mẹ.

Plidopọ Paris tọn enẹ yinuwado azọ́n yẹwhehodidọ Ahọluduta lọ tọn ji to France to aliho ayidego tọn mẹ. Mẹmẹsunnu Rutherford na tuli mẹplidopọ he wá sọn otò voovo mẹ enẹlẹ, titengbe jọja Klistiani lẹ, nado sẹ̀n taidi gbehosọnalitọ to France. John Cooke, yèdọ jọja afọzedaitọ de sọn Angleterre gbẹ́ nọ flin hogbe tudohomẹnamẹ tọn lọ lẹ dọmọ: “Nudepope ma dona doalọtena mìwu jọja lẹ to owhè glọ nado biọ azọ́n gbehosọnalitọ tọn mẹ!” *

Gbọnvona John Cooke he wá lẹzun mẹdehlan, mẹsusu sọ kẹalọyi oylọ-basinamẹ ehe, he taidi dawe Makedonianu lọ tọn. (Owalọ 16:9, 10) Na nugbo tọn, sọha gbehosọnalitọ lẹ tọn to France jideji sọn 27 to 1930 jẹ 104 to 1931, yèdọ agayiyi ayidego tọn de to owhe dopo poun gblamẹ. Na suhugan mẹhe yin gbehosọnalitọ to ojlẹ lọ mẹ lẹ tọn ma nọ do Flansegbe wutu, nawẹ yé na pehẹ nuhahun gbèmase tọn, akuẹzinzan tọn po ṣokẹdẹninọ po gbọn?

Gbehosọnalitọ jonọ lọ lẹ nọ yí kalti kunnudide tọn lẹ zan, ehe nọ dọho do otẹn yetọn mẹ gando nuhe Ahọluduta lọ na wá wà lẹ go. Mẹmẹsunnu Allemagne-nu de he yí adọgbigbo do dekunnu to Paris dọmọ: “Mí yọnẹn dọ Jiwheyẹwhe mítọn tindo huhlọn. Enẹwutu, to whenue mí to lizọnyizọn lọ mẹ bọ ahun mítọn to hihò, e ma nọ yin na obu gbẹtọ tọn wutu gba, amọ́ obu lọ dọ mí ni ma wọn hodidọ kleun ehe blo:‘Voulez-vous lire cette carte, s’il vous plaît? [Mì jaale, be e na jlo mì nado hia kalti ehe ya?]’ Mí kudeji dọ azọ́n mítọn yin nujọnu taun.”

To whenue gbehosọnalitọ lẹ dọyẹwheho yì owhé daho lẹ gbè, whéṣọtọ lẹ nọ saba yàn yé. To gbèdopo, mẹmẹyọnnu Glẹnsinu awe he ma sè Flansegbe ganji delẹ pehẹ whéṣọtọ hùnylantọ de he kàn mẹhe gbé yé tọ́n sè yé. Dile dopo to yé mẹ to tintẹnpọn nado fahomẹ na whéṣọtọ he to homẹgble ji lọ, e mọ plaki pẹvi de hlan to ohọ̀n de go. Nuhe yin kinkando e ji wẹ:“Tournez le bouton [Mì zín ogàn họngboji tọn lọ].” Na mẹmẹyọnnu lọ lẹndọ yinkọ whétọ lọ tọn wẹ wutu, e gblọn po zohunhun po dọmọ: “Nawe he nọ yin ‘Tournez le bouton’ dè wẹ mí wá.” Nujijọ he nọ whẹ́n kikò mọnkọtọn lẹ gọalọna gbehosọnalitọ zohunhunnọ enẹlẹ taun!

To owhe 1930 lẹ gblamẹ, suhugan gbẹtọ lẹ tọn wẹ tindo nuhahun akuẹzinzan tọn to France, etlẹ yin gbehosọnalitọ jonọ lẹ lọsu. Mẹmẹyọnnu Glẹnsinu de he nọ yin Mona Brzoska, dọ gando nuhe jọ do ewọ po gbehosọnalitọ hatọ etọn po go dọmọ: “Ohọ̀ wamọnọ tọn de mẹ wẹ mí nọ nọ̀, podọ nuhahun daho devo wẹ yindọ e nọ vẹawu nado hẹn ohọ̀ lọ mẹ hùnmiyọ́n to avivọ-whenu. Mí nọ saba to dandannu glọ nado nọ ohọ̀ he fá taun enẹ mẹ, podọ to afọnnu lẹ, mí dona nọ gbà osin-agó he nọ tin to osin nukunmẹ to sinhẹnnú mẹ sẹ̀ nado sọgan fún nukunmẹ.” Be ninọmẹ ehelẹ hẹn gbehosọnalitọ enẹlẹ gbọjọ wẹ ya? Paali! Dopo to yé mẹ yí homẹhunhun do dọ numọtolanmẹ yetọn to kleun mẹ dọmọ: “Mí ma do nude, amọ́ mí ma jẹdò nudepope tọn.”—Mat. 6:33.

Gbehosọnalitọ adọgbotọ enẹlẹ sọ dona doakọnna ṣokẹdẹninọ. To owhe 1930 lẹ gblamẹ, sọha wẹnlatọ lẹ tọn to France ma hugan 700, podọ suhugan yetọn nọ tin to fidindẹn do ode awetọ. Etẹwẹ gọalọna gbehosọnalitọ he dẹn do yede enẹlẹ nado hẹn ayajẹ yetọn go? Mona he po gbehosọnalitọ hatọ etọn po pehẹ nuhahun mọnkọtọn dọmọ: “Mí nọ plọn owe Ogbẹ́ tọn lẹ dopọ whẹwhẹ nado sọgan duto ṣokẹdẹninọ ji. To ojlẹ lọ mẹ, na mí ma nọ basi gọyìpọn po plọnmẹ Biblu lẹ po wutu, to whèjai lẹ mí nọ kanwehlan hagbẹ whẹndo mítọn tọn lẹ, podọ na taun tọn hlan gbehosọnalitọ devo lẹ bo nọ dọ numimọ mítọn lẹ na yé bosọ nọ na tuli ode awetọ.”—1 Tẹs. 5:11.

Gbehosọnalitọ he tindo gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn enẹlẹ nọ hẹn pọndohlan dagbe go mahopọnna aliglọnnamẹnu lẹ. Wekanhlanmẹ he yé dohlan alahọ mẹ to whenue yé ko basi gbehosọnalitọ na owhe susu to France godo lẹ do enẹ hia ganji. Annie Cregeen he yin mẹmẹyọnnu mẹyiamisisadode de po asu etọn po basi gbejizọnlin gbọn lẹdo France tọn susu mẹ sọn owhe 1931 wá 1935. E flin ojlẹ he wayi lẹ bo dọmọ: “Gbẹzan mítọn gọ́ na ayajẹ, podọ mí duvivi ojlẹ dagbedagbe lẹ tọn! Mìwu gbehosọnalitọ lẹ vẹ́ taun. Dile apọsteli Paulu dọ do dọ, ‘Yẹn dó, bọ Apolo húsinna, ṣigba Jiwheyẹwhe wẹ to hinhẹn ẹn whẹ́n.’ Hẹndi hogbe ehelẹ tọn nọ hẹn ayajẹ wá na delẹ to mí mẹ he ko tindo dotẹnmẹ lọ nado gọalọ to owhe susu die.”—1 Kọl. 3:6.

Na nugbo tọn, gbehosọnalitọ enẹlẹ ze apajlẹ akọndonanu po zohunhun po tọn dai na mẹdevo lẹ he jlo nado gbloada na lizọnyizọn yetọn. To egbehe, nudi gbehosọnalitọ 14 000 wẹ tin to France. Susu to yé mẹ to sinsẹ̀n to agun kavi kándo he nọ do jonọ-gbè lẹ mẹ. * Taidi lehe mẹhe jẹnukọnna yé lẹ wà do, yelọsu ma nọ na dotẹnmẹ nudepope nado doalọtena yé to owhè glọ!—Sọn onú hoho sẹdotẹn mítọn to France.