1-2. Mbamba ndi nleme fé bebo bisaé be Yéhôva be bili?

E NE nya mfii na môta binam a bi ndi nlem a lat a ényiñe jé ya melu ma zu. Bôte béziñ ba nyamete mbamba nda aluk, ba bevo’o ba kômbô bi bon, wônaa bevo’o ki ba sili jôme jia ve na be bo mvo’é minsôn. Bekristene fe ba yi mam mete. Ve sa ke mme me ne mbôka’a ya ndi nleme jap; amu ba yeme na melu ma zu ba ye bi fane ya bu’uban ényiñe ya melu mese a bôte bap be nga mane wu.

² Nlômane Paul ô nga jô na: “Ma buni . . . na bôt ba ye wômô mesoñ, ba be ne zôsôô a ba be ne bikotekot.” (Mam. 24:15) Paul a nji be môt ôsu a nga jô na a too ndi na bewu ba ye wômô. Job fe a nga kobô de abui mimbu mvus. A mbe a too ndi na, nge a wu, Yéhôva é simesane nye a beta ve nye ényiñ.​—Job 14:7-10, 12-15.

3. Aval avé mejô me Paul bia koene me 1 Becorinthien kabetôlô 15 me ne volô bia?

³ “Ñwômane miñwuan” ô ne ñye’elane wua ya mi Bible a loene na “ñye’elane ya atata’a.” (Beh. 6:1, 2) Paul a kôme kobô ajô ñwômane miñwuane Becorinthien ôsu kabetôlô 15. Mam a jô kalate ate me nga yemete mbunane Bekristene ya ntete mimbu ôsu. Mejô mete me ne fe yemete mbunane wongane den.

4. Jé é ne mbôka’a ya ndi nleme ya ñwômane miñwuan?

⁴ Bi too ndi na bôte bangan be maneya wu ba ye beta bi ényiñ. Amu jé? Amu Krist émien a nga wômô. “Mbamba foé” ate nnye Paul a nga kañete Bekristene  ya Corinthe. (1 Bec. 15:1, 2) A nga jô jô na nge môt a sôane na Krist a nga wômô miñwuan, te môt ate a kusa jô na a bili mbunan. (1 Bec. 15:17) Ñwômane Yésus ñwô ô ne ñhe mbôka’a ya ndi nleme ya ñwômane miñwuan.

5-6. Jé mejô bia koene me 1 Becorinthien 15:3, 4 ma ye’ele bia?

⁵ Atata’a ya kabetôlô ate, Paul a ngôné beta be mam belal: (1) “Krist a nga wu amu mam abé mangan.” (2) “A nga jambe soñ.” (3) ‘A nga wômô môse lale, aval ane mintilan mia jô.’​—Lañe’e 1 Becorinthien 15:3, 4.

⁶ Jé mam mete ma ye’ele bia? Nkulu mejô Ésaïe a nga jô na Messie a ye “tyi’iban a vase si ya bevevee,” a na a ye ‘jambe soñ nsamba a mbia be bôt.’ Ve sa ke abim ete. A nga jô fe na Messie a ye be’e “abé ya bôt abui.” Nkulan ajô ôte ô nga tôéban éyoñe Yésus a nga ve ényiñe jé ane ntañ asu dangan. (És. 53:8, 9, 12; Mt. 20:28; Bero. 5:8) Bi ne ñhe jô na ñwômane Yésus wo yemete ndi nleme jangane na abé a awu bia ye vase bia menyul, a na ana’ana, bia ye beta yene bôte bangane be nga mane wu.

7-8. Jé é nga volô Bekristene ya ntete mimbu ôsu na be yeme na Krist a nga wômô miñwuan?

⁷ Asu na bi tu’a tabe ndi na ñwômane miñwuan wo ye boban, e ne nya mfii na bi taté yeme mam ma bo’olô na Yésus a nga wômô. Nde, mam mete me ne mevé?

⁸ Éyoñe Yésus a wômôya, abui bôt e nga yene nye a kañete de bôte befe. (1 Bec. 15:5-7) Nlômane Pierre (Céphas) ô mbe môte wua ya été. Abui beyé’é e nga bo’olô na Pierre a nga yene Yésus mvuse ñwômane wé. (Luc 24:33, 34) Wônaa minlômane mié “awôm a mibaé” mi nga yene fe nye. Mvuse ya valé, Yésus “a nga yené be bobenyañ bé adañe mintet mitan.” Éko éziñe jam ete e nga bobane Galilée avale bia lañe kalate Matthieu 28:16-20. “A nga yené [fe] be Jacques,” nnye ate a nji be a taté’ buni na Yésus a ne Messie. (Jean 7:5) Ve nné ane a nga yene nye mvuse ñwômane wé, a nga me’ete na ôwé, Yésus fo’o nnye a ne Messie. Éyoñ ébiene Paul a tili’i kalate Becorinthien ôsu bebé mbu 55 É.J., bôt abui be mbe ngule ya bo’olô na bebiene be nga kôme yene Yésus a mis map mvuse ñwômane wé.

9. Bela’ane Mam Minlôman 9:3-5 na ô kate jam é nga volô Paul na a kañese na Yésus a nga wômô fo’o miñwuan.

⁹ Yésus a zu yené be Paul valé a nto yôp. (1 Bec. 15:8) A nga bo na, Paul (Saul) a kele’e Damas, a nga wô’ô tyiñe Yésus, a yene fe nye étôto’o jé yôb été. (Lañe’e Mam. 9:3-5.) Ane Paul a nga zu ñhe yeme na ajô ya ñwômane Yésus ete e nji bo bivine bi nkumba.​—Mam. 26:12-15.

10. Ndi nleme Paul é nga tindi nye na a bo jé?

¹⁰ Abui bôt e mbe ve buni Paul tyi’ibi amu émien a nga taté be a siñi’i Bekristene nyé. Nné ane a nga yeme na Yésus a nga wômô miñwuan, Paul a nga ve ngul ése asu na a timine de bôte befe. A nga wobane bibôm, a jibi mimbôk, a nga ye fe wu wu mañ, fo’o ve mbôl a  mbe a kate’e bôte na Yésus a nga wu a wômô. (1 Bec. 15:9-11; 2 Bec. 11:23-27) Paul a mbe nkômesane ya wu, amu a mbe a too ndi na Yésus a nga wômô miñwuan. Nga minkañete mite mia yemete ndi nleme jôé na Yésus a nga wômô miñwuan? Nde, ye môt a ne ñhe kôme sôane na ñwômane miñwuan wé bobane nga?

11. Jé é mbe é bo’o na bôte béziñe ya Corinthe be biasé ndi nleme ya ñwômane miñwuan?

¹¹ Abui bôte ya tisone ya Corinthe e mbe e biasé’é ndi nleme ya ñwômane miñwuan, be jô’ô jô’ô na “ñwômane miñwuan ô ne momo.” (1 Bec. 15:12) Amu jé? Beyeme mame ya Athènes be mbe be kpwe’ele’e bôte ba buni na Yésus a nga wômô. Jam ete e mbe ve ndumekan ôsimesane bôte béziñe ya Corinthe. (Mam. 17:18, 31, 32) Bôte bevo’o ki be mbe be timi’in ajô ya ñwômane miñwuan aval afe. Be mbe be jô’ô na môt ase a nji meme Krist a ne ñwuan, wônaa a wômô éyoñ a taté na a buni Krist. Ve nya ajôô a ne na, mbunane wop ô mbe momo amu be nji be be tu’a wô’ô ajô ya ñwômane miñwuan. Amu nge Yésus a nji wômô miñwuan, yeme na a nji ya’an ntañ, a nge Yésus a nji ya’ane ntañ, nde ñhe be nga kôtéban aya? Bi lôô fo’o na ba bese be nga biasé ndi nleme ya ñwômane miñwuan be mbe fo’o be fu’u fé.​—1 Bec. 15:13-19; Beh. 9:12, 14.

12. Bela’ane 1 Pierre 3:18, 22 na ô liti amu jé ñwômane miñwuane Yésus wo selan a mi mi nga bobane melu mvus.

¹² Paul émien a mbe a kôme’e yeme na “Krist a wômôya.” Teke ñwômane miñwuan éziñe ya mi mi nga bobane melu mvus ô mbe aval ane wu Yésus. Paul a nga jô na Yésus a ne “mbômô ébuma ya ba be nto ôyo.” Amu jé a loene Yésus na mbômô ébuma? Amu Yésus a mbe môt ôsu a nga wômô aval ane nsisim a ke nyiñe yôp.​—1 Bec. 15:20; Mam. 26:23; lañe’e 1 Pierre 3:18, 22.

13. Jé Paul a nga jô a lat a jam Adam ba Yésus be nga bo?

¹³ Aval avé awu môte wua e ne nyii bemillion be bôt? Paul a nga kôme timin ajô te. A nga taté liti jam Adam a nga bo bia, mvuse ya valé a nga liti avale Yésus a nga kôté bia. A nga kobô ajô Adam a jô’ô na: ‘A môte wua awu e nga zu.’ Nsem Adam ô nga soo émien a mvoñe bôte jé bidim. Azukui den bia kôme wô’ôtan ényane ya melo me Adam. Nte’e na Zambe a nga wômôlô Yésus miñwuan. Bible a kobô ajô ete a jô’ô na: ‘A môte wua ñwômane miñwuan fe ô nga zu.’ Nde Paul a fet ôsimesan ôte a jô’ô na: “Aval ane bese ba wu be Adam, nalé ate fe bese ba ye veban ényiñ be Krist.”​—1 Bec. 15:21, 22.

14. Ye Adam fe é wômô miñwuane nga? Timi’in.

¹⁴ Jé Paul a mbe a kômbô’ô jô éyoñ a nga tili na “bese ba wu be Adam”? A mbe a kobô’ ajô mvoñe bôt Adam, nje éte Adam a nga kôé nsem a metyi ya abé. (Bero. 5:12) Adam a lañebane ki a ba “ba ye veban ényiñ.” Ntañe Krist a nga ya’an wo buti ki minsem mi Adam amu ôsusua a mbe zôsôô ne tiññ, ve émien a nga tob amôs ava na a bo  Zambe melo. Adam a ba bese “Mona môt” a ye yen ane “bikela” be ne ébañe jia; bese bé jañ nnôm éto.​—Mt. 25:31-33, 46; Beh. 5:9.

15. Beza be ne ba “bese ba ye veban ényiñ”?

¹⁵ Paul a jô na “bese ba ye veban ényiñ be Krist.” (1 Bec. 15:22) Beza? Te bia vuane na a tili Bekristene ya Corinthe, mbe bete be mbe be bili ndi nleme ya ke nyiñe yôp. Bekristene bete “be ne ba be nga teléban [étyi] be Krist Yésus, nloene ya bo bôte ya Zambe.” Paul a kobô fe ajô ba ‘be maneya wu be Krist Yésus.” (1 Bec. 1:2; 15:18; 2 Bec. 5:17) Éyoñ a nga tili Bekristene ya Rome, Paul a nga jô na ba be ne “nlatane be [Yésus] éfunane ya awu dé été, ba ye fe tabe éfunane ya ñwômane wé été.” (Bero. 6:3-5) Yésus a nga wômô ane nsisim asu ényiñe ya yôp. Aval ete nde fe ba be ne “nlatane be nye” ba ye wômô.

16. Amu jé Paul a nga loone Yésus na “mbômô ébuma”?

¹⁶ Paul a nga jô na Krist a nga wômô ane “mbômô ébuma ya ba be nto ôyo.” Bia yeme fo’o na bôte béziñ ane Lazare be nga wômô a ke ôsu a nyiñe si va, ve Yésus a ne môt ôsu a nga wômô ane nsisim a bi ényiñe ya nnôm éto. Bi ne ve’e nye a mbômô bibuma bone b’Israël be mbe be va’a Yéhôva éyoñe ya nkôane bidi. Ajô te, éyoñe Paul a loone Yésus na “mbômô ébuma,” a kômbô liti na bôte befe ba ye fe wômô asu ényiñe ya yôp. Minlôman a bôte bese bevo’o be ne nlatane be Krist bé tôñe Yésus yôp éyoñe be’efe bé wômô.

17. Bekristene be ne nlatane be Yésus ba bi ma’ane map éyoñ évé?

¹⁷ Éyoñe Paul a tili’i Bekristene ya Corinthe, bôte be mbe “nlatane be [Yésus]” be mbe be nga’ane teke taté na ba wômô. Paul a nga kate be na ñwômane miñwuan ôte wo ye bobane melu ma zu ôsu. A nga jô na: “Ve bôte bese éyoñe jap: Krist, mbômô ébuma; wônaa ba be ne ba ya Krist, éyoñ a [nto Njôô].”(1 Bec. 15:23; 1 Bet. 4:15, 16) Den, Yésus a nto Njôô. Ve minlôman a miñwo’an mife mi nga wu melu mvus, mi nga taté na mia wômô “éfunane ya ñwômane [Krist] été,” fo’o ve éyoñ a nga nyoñ éto Njôô yôp mbu 1914.

18. (a) Jé ja liti na ñwômane miñwuan ôfe wo ye tôñe wu miñwo’an? (b) Bela’ane 1 Becorinthien 15:24-26 na ô timine jame dé bobane yôp.

¹⁸ Môt a ne sili na: ‘Bekristene ki be nji bi ndi nleme ya ke nyiñe yôp, ye be bé fo’o wômô nga?’ Éyalan é ne na ôwé! Bible a jô na ba bese be bili ndi nleme ya ke nyiñe yôp be “bili ngabe ya ñwôman ôsu.” (Nli. 20:6) Nga jam ete da liti na ñwôman ôfe wé boban? Ñwômane miñwuan ôte ñwô Job a mbe a yange’e. (Job 14:15) “Ba be ne ba ya Krist” ba ye bo be nto yôp a Yésus éyoñ a ye zu kok bijôé ya mbia émo nyi. É fite fite fe ‘nsiñ a su’ulan,’ nnye ate a ne awu. Bôte bese bé ke nyiñe yôp ba ye beta wu môs éziñ. Ba ke bé li’i si va?​—Lañe’e 1 Becorinthien 15:24-26.

19. Ndi nleme fé bôte bé nyiñe si va be bili?

¹⁹ Bi maneya kobô ajô Bekristene be bili ndi nleme ya ke nyiñe yôp. Jé ke ja yange ba bé li’i si va? Mejô me Paul ma me ne yemete ndi nleme jaba: “Ma buni . . .  na bôt ba ye wômô mesoñ, ba be ne zôsôô a ba be ne bikotekot.” (Mam. 24:15) Bia yeme na ékotekote môt é vo’o ke nyiñe yôp, jôm ete nje bi ne jô na ñwômane miñwuan ôte wo fombô bôte bé nyiñe si va.

20. Ye ndi nleme ya ñwômane miñwuan ja te yemete mbunane wôé? Kate’e bia aval avé.

²⁰ Teke fo’o aval afe, “bôt ba ye wômô mesoñ”! Ba bese ba ye wômô asu ényiñe ya si va ba ye bi fane ya nyiñe nnôm éto. Ndi nlem éte é ne abôm ane koé. É ne bôé wo nleme si éyoñe wo simesane bôte bôé be maneya wu. Amu ô too ndi na be ne wômô éjôé ya Toyini mimbu si. (Nli. 20:6) To’o da kui na womien ô wu den, ô ne tabe ndi na wé wômô éjôé ya Toyini mimbu si. Ôwé, bia yeme na bia ye ke same. (Bero. 5:5) Ndi nlem éte ja ve bia ngule ya ke ôsu a bo Yéhôva ésaé meva’ été. Ve Becorinthien ôsu kabetôlô 15 a ye’ele bia jam afe. Bii yene de ayé’é da zu.