1. Mambe mabéhna ñoma Paul a bi ti bikristen bi ngéda yé? (Béñge titii i bibôdle.)

ÑÔMA Paul a bi tilna bikristen bi Kôlôsé kaat i mamélél ma mok mé mi bisu i Rôma, tole bebee le i nwii 60-61 N.Y. A bi unda bo nseñ i yéñ bana “bañga yi i mbuu yosôna.” (Kôlôsé 1:9) Paul a kônde ki le: “Me nkélél ya hala, le ndi mut nye ki nye a lôk bañ bé i yoña bé ni bipôdôl gwé. Ni yihge loñge, le mut a tiga le a kena bé minkôm ni pék bôt ni biyôglô bi malôga, kingéda bilem bi bôt ba binam, to kingéda bibuk bi mbôk ikété maéba ma nkoñ isi, ndi ha kingéda Kristô bé.” (Kôlôsé 2:4, 8) Paul a bi toñol inyuki mahoñol ma ngandak bôt ma yé mabe, ni inyuki bikwéha bi bôt bi ngwés mo. Kiki hihéga, hala a nla tinde mut i hoñol le a nyi jam iloo bôt bobasôna. I kaat i, i bé lama hôla lôk kéé i tjél mahoñol ma nkoñ isi ni maboñok mabe.​—Kôlôsé 2:16, 17, 23.

2. Inyuki di ga wan dihéga di mahoñol ma nkoñ isi?

² Mahoñol ma nkoñ isi ma nyan mabéhna ma Yéhôva, ndék ni ndék ma yé ki le ma tômbôs hémle yés. I len ini, bés bobasôna di nla kwo i hiandi i bana mahoñol ma nkoñ isi. Mo ni mo mon ma mpôda i nkuu biliñgeliñge, i internet, i bôlô tole i suklu. Munu yigil ini, d’a tehe bimbe bitelbene di nla yoñ inyu boñ le mahoñol ma, ma yoña bañ bés. Di ga  wan ki dihéga di-tan di mahoñol ma nkoñ isi, ni lelaa di nla tjél bana mo.

3. Mambe mahoñol ngandak bôt i gwé, ni inyuki?

³ “Me nla ba loñge mut to ibale me nhémle bé Djob.” Ikété ngandak biloñ, libim li bôt li mbéna kal le ba nhémle bé le Djob a yé; ba nyoñ bomede kiki bôt le ba gwé bé base. Bebek, ba nyoñok bé ngéda i yéñ yi too Djob a yé, ndi ngôñ i boñ yom i nlémél bo i ñôt bo. (Añ Tjémbi 10:4.) Bape ba nla bana pék i nkoñ isi le: “Me nla boñ loñge ibabé le me hémle Djob.”

4. Lelaa di nla timbhe mut nu a nhoñol le Nhek a ta bé?

⁴ Baa i jam lini, bangitophémle ba nkal le Djob a ta bé, li umne i ngii manjom ma téé sép? Ibale mut a nwas le njôôñ yi yon i hôla nye i yi too niñ i bi héga, ngandak biniigana i nla yumus nye. Ndi i pot maliga, ndimbhe i nlet bé. Ibale inyu oñ ndap i mbéda mut, bôô ni ngélé yañen bihégél bi bi nhép! I len ini, to di nyoñ hihéga hi disii di mam hana isi, ba nsébél ni Pulasi le cellules, niñ yap i nlet i toñol iloo ndap yo ki yo, inyule di nla boñ yom ndap i nla bé boñ​—di ngwal, di bôlôk ki. Disii di mam ti, di nla tééda, ni yoñ biniigana bi bi mbéda inyu boñ le di laa bôl. Njee a bi hek disii si di mam ti, ti di gwé niñ? Bibel i ntimbhe le: “Hi ndap ni ndap i ñôña ni mut, ndi Nyambe nyen a oñ mam momasôna.”​—Lôk Héber 3:4.

5. Kii di nla kal inyu bini biniigana le mut binam a nla yi kii i yé loñge ibabé i hémle Djob?

⁵ Lelaa di nla wan jam lini le mut, a nla yi jam li yé loñge tole béba ibabé nye i hémle le Djob a yé? Bañga i Djob i nyis bés le bangitophémle ba nla boñ ngim mam malam. (Rôma 2:14, 15) Kiki hihéga, ba nla ti bagwal bap lipém, ba gwés ki bo. Ndi ibale mut a noñ bé matiñ ma Djob nu gwéha, inyu yi loñge ni béba, a nla yoñ makidik mabe. (Yésaya 33:22) I len ini, ngéda ba ntehe mandutu ma nkoñ isi, ngandak bôt ba pék, i neebe le mut binam a gwé toi ngôñ ni mahôla ma Djob. (Añ Yérémia 10:23.) Jon di nlama bé hoñol le mut a yé le a yi toi kii i yé loñge ibabé nye i hémle Djob, ni i neebe matiñ mé.​—Tjémbi 146:3.

6. Lelaa ngandak bôt i ntehe base?

⁶ “U nla ba maséé to ibale u ta bé base.” Mana mahoñol ma nkoñ isi ma nlémél ngandak bôt, inyule i ntehe base kiki yom i tééñga, ni i i gwé bé nseñ. Ni le, ngandak bibase i nyumus bôt inyu boñ le ba yi bañ Djob, ni minkoda nwap mi biniigana kiki bo bee hié, liti nsul, tole i tinde bôt i yoñ ngaba i mam ma m’bô. Jon, hala a nhélés bé bés i tehe le nsoñgi bôt u u nhoñol le u nla ba maséé ibabé i jôp i base u mbet ndigi, bet ni bet! Nya bôt i, i nla kal le: “Mam ma mbuu ma nlémél me, ndi me gwé bé ngôñ i ba i ngim base.”

7. Lelaa bañga base i nhôla bôt i bana niñ maséé?

⁷ Baa i yé toi maliga le mut a nla ba maséé nye ngi jôp i base? Maliga ma yé le, mut a nla ba maséé ngi ba i kwéha base, ndi a nla bé maséé ibale a gwé bé maada ni Yéhôva, nu Bibel i nkal le a yé ‘Djob li maséé.’ (1 Timôtéô 1:11) Hiki jam Djob a mboñ, li yé inyu loñge i bôt bape. Yak bagwélél bé ba yé maséé inyule ba nyéñ manjel i hôla bôt bape. (Minson mi baôma 20:35) Kiki hihéga, bañga bibégés i nhôla mahaa i ba maséé. Base maliga i niiga bés i ti sobiina wés lipém, i tehe mbônga wés  u libii kiki yom i pubhaga, i keñgle ndéñg, i niiga bon bés i ti bôt lipém, ni i unda bañga gwéha ipôla bijô bi lihaa. Lisuk li yé le, nya base i, i ñat bôt ikété makoda ma ma yé maséé, ni ikété ngim lihaa li mbuu ntjamak ni nkoñ isi wonsôna, li li niñ ikété maséé.​—Añ Yésaya 65:13, 14.

8. Lelaa di nla gwélél Matéô 5:3 inyu wan jam lini, kii i mboñ le bôt ba ba maséé?

⁸ Baa mut a nla ba maséé, ibabé nye i gwélél Djob? Di wan le mbadga ini: Kii i nti bôt maséé? Inyu bahogi, ba yé maséé ngéda ba nyila bañga bôt, bôt bakeñi ba mintuk, tole ngeñ ba ntégbaha loñge ngéda. Bape ngeñ ba nyoñ ndun ni bôt bap ba lihaa, tole ni mawanda map. Mam ma momasôna ma nlona maséé ma ngim ngéda, ndi bés bôt ba binam, di bi héga inyu ba maséé mba ni mba. Maselna ni binuga, bés di nla pam i yi Djob, nu a yé Nhek wés, di téñbe ki i gwélél nye. Di bi héga i nya i yé le di ba maséé ngéda di mboñ mam ma. (Añ Matéô 5:3.) Kiki hihéga, bañga bagwélél ba Djob ba nléba hogbe ni makénd ngéda ba nkodba inyu bégés Yéhôva ntôñ. (Tjémbi 133:1) Ba yé ki maséé i ba ñadbak ni lihaa li mbuu li li yé nkoñ isi wonsôna, ba ban-ga maboñok malam, ni bañga botñem inyu bilôl.

9. (a) Mambe mahoñol inyu malal, ma ntôl i len ini i nkoñ isi? (b) Inyuki Bañga i Djob i nkal le malal ma nlama ndik bôña ikété libii?

⁹ “Inyuki hala a yé béba, i lalna mut nu we ni nye ni ta bé mbiibak?” Bôt ba nla kal bés le: “Inyuki ni nwo nnidik? Ni tuk niñ. Inyuki ba sôñga bé i lalna bôt, ba bé ni bo ni ta bé mbiibak?” Mahoñol mana le kristen i nla bana malal ma nyega, ma yé mabe. Inyuki? Inyule Bañga i Djob i nsôñga malal ma nyega. * (Añ 1 Tésalônika 4:3-8.) Yéhôva a yé kunde i ti bés mambén inyule nyen a bi hek bés. Ikété mbén Nyambe, ndik munlôm bo muda ba ba yé mbiibak bon ba gwé kunde i lal. Nyambe a bi ti bés mambén inyule a ngwés bés. Ma yéne bés nseñ. I mahaa ma noñ mambén ma, ma niñ ikété gwéha, ba tin-ga lipém, ibabé bo i kon woñi le libii li ga mal. Djob a’ kogse i bôt ba nkôôba bôk mbén yé.​—Lôk Héber 13:4.

10. Lelaa kristen i nla ke malal ma nyega ngwéé?

¹⁰ Bañga i Djob i niiga bés i yi lelaa di nla ke malal ma nyega ngwéé. Njel yada inyu pam i boñ hala i yé le, di nlama yoñ yihe ni mam di mbéñge. Yésu a bi kal le: “Hi mut a nun muda ni bisômble bibe, wee a mal ke nye ndéñg ñem wé. Ndi ibale jis joñ li walôm li nkwéha we, sodol jo, u lep jo.” (Matéô 5:28, 29) Jon, kristen i nlama keñgle lem i béñge bititii bi malal, ni i emble nsik u mpuñgu. Ñôma Paul a bi tilna bikristen le: “Nola . . . bijô binan bi yé hana ’isi [inyu] ndéñg.” (Kôlôsé 3:5) A ke ni bisu i kal le, di nlama yoñ yihe ni mahoñol més ni bipôdôl gwés.​—Efésô 5:3-5.

11. Inyuki di nla bana ngôñ i yila bañga mut?

¹¹ “I yônôs ngôñ yoñ i yila bañga mut i yé hiliba hi maséé.” Ngandak bôt i ntinde bés i yila bañga bôt i nkoñ isi. I  sal ni ngui inyu yônôs nya njômbi i, i nla boñ le di bana tel keñi, lipém, ni ligwañ. Inyule ngandak i mbii ngôñ yap i yila bañga mut munu nkoñ isi kiki yom i bisu ikété niñ yap, yak kristen i yé le i la bôdôl bana nlélém litehge li mam.

12. Baa i yila bañga mut i yé toi hiliba hi maséé?

¹² Ndi baa i yé maliga le ngui, ni lipém di nkôs ngéda di nyila bañga mut i nkoñ isi bi nti bés maséé ma ma nom mba ni mba? To. Di hôya bañ le ngôñ keñi i ba i ngii bôt bobasôna, ni i yiba ni bôt bobasôna yon i yoña Satan, a bi yônôs ki yo. Ndi ibôdôl ha letee ni i len ini, a mah bé ba maséé, a yé ñunbak hiki ngéda. (Matéô 4:8, 9; Masoola 12:12) Hégha maséé makeñi ma yé, i hôla bôt i ôt nseñ ni pék i nlôl ni Djob, kayéle ba kôhna niñ boga, lôñni maséé ma ngim ngéda u nla bana, i yila bañga mut munu nkoñ isi unu. Ni le mbuu nkoñ isi unu u nlôôha ba nyonok ni mahoñol ma pémsan. U ntinde bôt i pémsan, i njôñ, kayéle i mamélél, i nene bo kiki “linoñ mbebi.”​—Ñañal 4:4.

13. (a) Lelaa di nlama tehe ngôñ i yéñ yila bañga mut? (b) Inoñnaga ni kaat Paul a tilna bôt ba Tésalônika, kii i bé ti nye bañga maséé?

¹³ I yé ntiik le, di nlama yéñ likala li kel, ni le i ta bé béba i pohol bôlô i nlémél bés. Ndi bôlô yés i nlama bé ba jam li bisu i niñ yés. Yésu a bi kal le: “Mut nye ki nye a nla bé gwélél bet ba, ndik le a’ oo wada, a gwés nuu; to le a’ adbe ni wada, a yan nuu. Ni ta bé le ni gwéélak Nyambe, ni gwéélak ki Nkus.” (Matéô 6:24) Ngéda di mbugus bibégés di nti Yéhôva, di niigaga ki bôt bape Bañga yé, di nkôhna maséé ma mbuma ñañ. Ñôma Paul, yak nye, a bi nôgda jam li. A bi hoo yila bañga mut i ngéda a bé i base i Lôk Yuda, ndi a bi léba bañga maséé ngéda a yila nyilha bôt banigil. A bi tehe ki, kiki bôt ba matén ba bé leege nwin u Nyambe, ni lelaa u bi héñha niñ yap. (Añ 1 Tésalônika 2:13, 19, 20.) Bôlô ipe i ta bé i i nti nya maséé i.

14. Inyuki mahoñol le mut binam a nla mélés mandutu mé ma nene malam?

¹⁴ “Bôt ba binam ba nla mélés mandutu map bomede.” I mahoñol ma nkoñ isi ma, ma nla lémél ngandak bôt. Inyuki? Ibale hala a bak mbale, ki hala a nkobla le mut a gwé bé ngôñ ni maéba ma  Djob, ni le nya mut i nla boñ kii yosôna i nlémél nye. Mahoñol mana le, mut a nla mélés mandutu mé nyemede, ma nla nene maliga inyule​—inoñnaga ni minyiña minhogi bôt ba mboñ​—gwét, bikuu bôt ba nkand, makon, ni liyep bi mbet ndigi bet ni bet. Yigil yada i ñunda le: “Njom yada i i mboñ le bôt ba binam ba ba loñge kiyaga i yé le, ba nyoñ makidik i lémés nkoñ isi.” Baa bipôdôl bini bi ñunda le mut a nyoñ bitelbene i yéñ mélés mandutu ma ma ntééñga nye ibôdôl behee? Inyu timbhe, di tibil wan mandutu ma.

15. Mambe mam ma ñunda le mandutu ma bôt ba binam ma nai?

¹⁵ Gwét: Gwét bi Ntôla gwobiba bi bi nol bebee le 60 didun di bôt tole iloo ha. Ndi ibôdôl i mamélél ma Gwét bi Ntôla II, bôt ba binam ba nigil bé i keñgle gwét. I nwii 2015, nsoñgi bôt, ba ba bé nyégsaga i tjôô mandap map inyu gwét tole ndééñga, u bi pam yom kiki bo 65 didun di bôt. Bebee le 12 ni pes i didun di bôt di bé nyégsaga i tjôô mandap map i nwii 2015 ndigi. Bikuu bôt ba nkand: Tolakii ngim manola ma nsôs i biloñ bipe, mintén mi manola mimpe, kii bo mi mi mbôña ni njel ordinater (tole ni Pulasi cyber criminalité), bisañ ikété mandap ma mahaa, ni bôt ba maki ba ngéda yés, ba ba nsébél le térôrist, mi mbet ndigi, bet ni bet. Ni ki le, ngandak bôt i nhoñol le lem i yéñ makala pati tole bitek i nai ni nkoñ isi wonsôna. Bôt ba binam ba nla bé mélés bikuu bi. Makon: Ba bi la mélés ngim makon. Ndi ñañga mam wada u nwii 2013, u bi tila le hiki nwii, didun di bôt bôô, di di yé ngi bana 60 ma nwii, di nwo inyu makon ma ñem, tensioñ, kon u pos, makon ma nhébék, ni kon u bombo. Liyep: Inoñnaga ni ndap moni ikeñi ba nsébél ni Pulasi le Banque mondiale, nsoñgi u bôt u u nlôôha yep i Afrika, u mbet. I nwii 1990, u bé 280 didun di bôt, ndi u bi bet letee ni 330 didun di bôt i nwii 2012.

16. (a) Inyuki Ane Djob yotama yon i nla mélés mandutu ma bôt ba binam? (b) Bimbe bisai Yésaya bo ntôptjémbi ba bi bôk ba pôdôl?

¹⁶ Minlôñ mi nyuñga ni mi m’bô mi nkoñ isi unu, mi nyôñôl ngui yap yak bôt ba ntôñ ndigi ni bomede. Di nla ni nok inyuki ba nla bé mélés gwét, bikuu bôt ba nkand, makon ni liyep​—ndik Ane Djob yotama yon i nla. Di tehe i mam Yéhôva a’ boñ inyu bôt ba binam. Gwét: Ane Djob i ga héya mam mabe momasôna ma nlona gwét, wim, bitek, bibégés bi loñ, kwéha base, i ga nol yak Satan nyemede. (Tjémbi 46:9, 10) Bikuu bôt ba nkand: Ane Djob i mbôdôl niiga didun di bôt i gwéhna ni i bana bôdôl ipôla yap. Ane ipe yo ki yo i nkoñ isi i nla bé boñ hala. (Yésaya 11:9) Makon: Yéhôva a ga ti bagwélél bé mbôô i nya i yôni. (Yésaya 35:5, 6) Liyep: Yéhôva a ga mélés jo, a ti ki bagwélél bé ligwañ i pes mbuu ni i pes minsôn. Niñ b’a bana i ga ba lam kiyaga iloo ligwañ li nkoñ isi.​—Tjémbi 72:12, 13.

17. Lelaa u nla ke mahoñol ma nkoñ isi ngwéé?

¹⁷ Ibale u nôgda le mahoñol ma nkoñ isi mahogi ma noode hémle yoñ, yéñ yom Bañga i Djob i nkal mu jam li, u kwélél ki mu ni minhôôlak mi lôk kéé mimpe. Wan inyuki bôt ba ngwés mahoñol ma, inyuki ma ta bé malam, ni lelaa u nla tjél mo. I yé mbale le, bés bobasôna di nla ke mahoñol ma nkoñ isi ngwéé, ngéda di noñ mabéhna Paul a ti likoda li Kôlôsé le: ‘Hiômgana kiki bôt ba pék bisu bi bôt ba ta bé bikristen . . . Ni yik kiki ni nlama timbhe hiki mut.’​—Kôlôsé 4:5, 6.