1. Gini ngbatunga nyemuse kiipaha kisusi, na tipagine duhe ti ni wo? (Oni bi gu sura duti tonatonaha.)

GU NYEMUSE du mburuhe rii agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai (a·gaˈpe), si nga gamahe be Yekova. Ko nga Baengehe. (1 Yo. 4:⁠7) Gi ngbatunga nyemuse re nga kikiipa nyemuse. Si rengbe ka koda beedi ngbanya na du wesewese, na i nainoho ti mangaapai tipa gu wenepai nga ga kura aboro. Ringbisihe kuti kura buku sa, gu nyemuse nga a·gaˈpe, “i nainoho ti gaha mangaapai.” Ho ani ayugo ndikidi nyemuse ni watadu ho i ayugoho ni furani, gaani raka nadu ni wenehe, na ngbarago na kidu na ndikidi rogoyo ti ni.

2, 3. Wai du Yekova nayugu nyemuse tipa ngbatunga aboro?

² Yekova ayugu nyemuse tipa aboro zavura mbata fu ko mbakadi aAdamu na Eva. Ko ambakadi kpotosende si du ni ga aboro nyenye kporo, nga gu ba aboro araka rogoho kini gbia ngbarago wenengai rogo raka yo. Yekova amangi gipai re tipa gaani undo, angianga tipa tiko ya. Ko ayugu ndikidi nyemuse berewe ni fuko gu maabangirise fu awiriko nga ga raka nyeanye kindi rogo gu Paradizo ko ambakadihe tipa yo.

³ Fuo aAdamu na Eva samungu, Yekova amangi bakerepa pai nga gu nayugu gako nyemuse. Ko amangi mbakadapai tipa ka fu motumo  tipa atita agu asamungu ue re, na ki ima du na gu kido nzunzu nga aguyo kinaho nika dia Gako nyemuse adia kugume. (Bam. P. 3:​15; 1 Yo. 4:​10) Ti kina gu regbo zaatu Yekova amangi kidohe tipa Batasi kumbatayo, ko abi gi motumo tumorii re wa gupai naaima manga. Sidu, fuo agarã wa 4,000 kusa, Yekova afu bangisa Wiriko ni motumo tipa ngbatunga aboro dunduko rogo zegino. (Yo. 3:​16) Nairiwo gu tambuahe du ani na ni tipa ga Yekova nyemuse!

4. Ginipai nayugo gupai nga kpakpa aboro ima rengba ka yugo nyemuse?

⁴ Ani na rengba ka yugo nyemuse bambiko gupai nga Mbori ambakadi rani rogo kpiako yo. Gu ingapai ani adihe ti atitarani nasaha furani ni mbumbuhe ani yugu nyemuse, ono si adianga gu rengba kusayo du ani na ni ka yugoho te. Ebere ayugu nyemuse tipa Mbori ni fuko guhe naangba kisusi fu Mbori. (Bam. P. 4:​3, 4) Noa ayugu nyemuse tipa akurako ni tungusa ko ga Mbori pangbanga fuyo tipa dungu bawe agarã wa i aavuranga kaa gia gupai ko aatungusaha vurũ ya. (2 Pet. 2:⁠5) Abarayama amoi nyemuse tipa Mbori mbatayo fu gako apai ho Mbori aya ni fuko ko fu wiriko nangia Yisaka ni motumo. (Yak. 2:​21) Wakina gu ruru akumba re, si naida ani yugu nyemuse si ki vura du vurũ nga ani nagbia tirani na akpakarapai.

5. Rogo gini agene rengbe ani ka yugo ndikidi nyemuse?

⁵ Ziazia Kekeapai nasakarogo gupai yo nga i nayugo ndikidi nyemuse, ‘rogo fugo yo, na ni mirãse te; ono rogo mangapai yo na rogo rengo yo.’ (1 Yo. 3:​18) Ya mo gere nayugo gupai nga ka ani yugungo nyemuse rogo fugo rani yo te? Wagusa te! (1 Tesa. 4:​18) Kuba gure, si nayugo gupai nga si aidanga ani naayugo gaani nyemuse sa kina rogo afugo yo te, gbe ho si aida ani mangi pai amanga ni. Ni kpiapai, ho adunga kuarani Kristano ni na agu ahe du ni na zingoho tipa raka ya, si naida ani mangipai amanga, angianga kina fugo gbua ya. (Yak. 2:​15, 16) Wakina gure a, nyemuse tipa Yekova na tipa akuarani nafõngbadu rani yo ka ani mangingo kina kparakpee sa fu Yekova ko ‘kedi abamangisunge ku ati yo’ ya, ono ani du a ni agu aboro namangasunge tungusapai wenengai.​​—⁠Mt. 9:​38.

6, 7. (a) Ginihe nga “ndikidi nyemuse”? (b) Gini bete akpiapai duho nga ga gu nyemuse angianga ndikidihe ya?

⁶ Gu mokedi nangia Yoane akepai nga si naida ani naayugo nyemuse ‘rogo mangapai yo na rogo rengo yo.’ Sidu, si naida gaani nyemuse du ‘zanga biriki,’ watadu ni “ndikidihe.” (Rom. 12:9; 2 Kor. 6:⁠6) Gere nayugo gupai nga ani arengbanga ka yugo ndikidi nyemuse te ho ani amanga tirani ni kadu ni guhe angianga ani ya, si kidu wa ka i ya ani navo korobongo kpakpurani yo. Ani rengbe ka bakabangirani nga, ‘Ya mo he kina ti ni nzunzu nga gu nyemuse du na biriki?’ He ho wo nzunzu te. Gere dunga ni nyemuse kandara tooni te, ono kungbo wirika nyemuse gbua.

⁷ Ani bingo bete akpiapai nga ga gu nyemuse angianga ndikidihe ya. Satana amangi tiko wa ko aaida wenepai tipa Eva ati Edene yo, ono gako mangaapai angia ga gbangbati gbiati biriki. (Bam. P. 3:​4, 5) Ti rago Davide, Aitofere ayugu gupai nga gako pabakure na bakindo angia pa biriki gbua. Aitofere asatiko ni basamungu ho ko abihe ni nga ko ima rengba ka gbia undo. (2 Sam. 15:31) Wakina gure areme, abasamungu kuti ndikidi pambori gbiati agu aboro nakusa kparakaro rogo dungurati namangasunge na “zomia he na abia he” tipa ka manga tiyo nga i nga aboro nyemuse, ono gu ndikidi ndupai i amanga gipai re ti ni ni gbegberẽhe.​​—⁠Rom. 16:​17, 18.

8. Gini asanahe si aida ani sana tirani na ni?

⁸ Yugo gu nyemuse angianga ndikidihe ya nga pazee bambiko si nga kungbo kpia gu sino Mbori nga nyemuse. Gu ngbatunga biriki re ima rengba ka nanga aboro, ono ka si nangingo Mbori te. Yesu ape gupai zaatu nga agu aboro  du wa airabiriki, i nika ‘taka yo ni pai’ kisusi. (Mt. 24:51) Rengo ngaha nga, ga Yekova amoyambu arengbanga ka ida ka yugo gu nyemuse angianga ndikidihe ya te. Ono tie, si naida ani sananga tirani nga, ‘ya mo gimi nyemuse nidu ti aregbo dunduko ni ndikidihe, zanga du na gbangbati watadu nangahe rogoho?’ Ani furanga awere tipa agene ribua nga gu rengbe ani ka yugo “ndikidi nyemuse” ngbaha.

9. Ndikidi nyemuse nika fõngbaduraniyo ani mangi ginipai?

⁹ Oni du na ngbarago ka mangasunge zanga aboro bironi abi na ni. Si naida ani du na nyemu ka manga gu mangaapai nga ga nyemuse fu awirinarani “ni gbuko,” watadu zanga aboro birani abi na ni, ho du rengba ni tipa ka mangaha wo. (Oni gedi Matayo 6:​1-4.) Anania na Safira aamanganga ha wo te. Mbiko i aadunga na nyemu ka fu gayo gamahe zanga gbe berã aboro koyo du yo ni te, i abiapa gu gayo gamahe i afuhe gbaiga na gberãngo ki gbiayo mbiko gayo biriki. (Amo. 5:​1-​10) Ono tipa ndikidi nyemuse tigaha, si nafõngbadurani yo ani gbia ngbarago ti manga ani apai fu awirinarani zanga ida gupai nga kura aboro inipa gupai ani namangihe. Ni kpiapai, agu awirina naundo Riigbu Bipasunge ti mbakada gu riahe nga ga toro namangaha wo ni gbuko, zanga gbe berã aboro koyo du yo ni watadu zanga kusa pa agu ahe i namangisunge ti ni.

10. Wai du rengbe ani ka ngbembatayo rogo fu irisa fu aboro?

¹⁰ Oni ngbembatayo rogo fu irisa fu aboro. (Oni gedi ARomo 12:10.) Yesu amoi wene kpiapai nga ga fu irisa fu kura aboro ni mangako agu asunge naadu na umbapaha. (Yo. 13:​3-5, 12-​15) Si naida ani mangisunge nyanyaki tipa ka sonosa gu umbasitise si aidaha tipa ka fu irisa fu kura aboro rogo gi gene re. Zavura gako abawiriki, i aarengbanga ka giarogo gako mangaapai yo wenengai te da kinaho i agbia ziazia toro ni. (Yo. 13:⁠7) Ani rengbe ka yugo irisa fu kura aboro ni zanga berã ani pa tirani gbe mbiko gaani wirikapai, aũkumuko watadu amomu tingba ga Yekova sunge. (Rom. 12:⁠3) Na kuba gupai nga kaa kpi agu aboro i atambua yo, si naida ani ngi na yo ka si vura du vurũ nga ani nabihe nga ani ima rẽ ka gbia irisa watadu tambuahe sa na yo tipa gupai mangi.

11. Tipagine si aida gaani tambuahe du ti ni ni ndikidihe?

¹¹ Oni fu ndikidi tambuahe fu awirinaroni. Si naida ani mangisunge na agu amomu ani agbiaha tipa ka fu tambuahe fu akuarani bambiko manga wo “ngba angba sa nyakasa.” (Ef. 4:​29) Ono tie si naida ani naafu ndikidi tambuahe. Ka si adunga wo ya, gure nga ani nafu gu tambuahe funi angianga ndikidihe ya na ani nane gu gaani tindiro nga ga fu gu rugute si aidaha tipa ni. (Snz. 29:⁠5) Tambua boro na kini fura berewe tipa ni gbegberẽ ho adunga ni ni ya nga biriki. Gu mokedi nangia Pauro aima ne gu gbina re na ki moi wene kpiapai ni yugo ko ndikidi nyemuse rogo gu gene ko aatambua kura aboro ngbaha. Ni kpiapai, ko afu ndikidi tambuahe fu agu aKristano naadu Korinda yo nibipa kura gayo sino mangaapai. (1 Kor. 11:⁠2) Ono ho i aamanga agu apai ni naarẽnga tipa i fu tambuahe fuyo tipaha ya, ko asakirogo gu ndupai yo fuyo ziazia ngba wene gene ko aatambuanga yo ti ni ya.​​—⁠1 Kor. 11:​20-​22.

12. Wai du rengbe ani ka yugo ndikidi nyemuse ho ani adia aboro ni kugume?

¹² Oni naadia aboro kugume. Yekova nazinahe furani dunduko nga ani naagama ahe fu awirinarani. (Oni gedi 1 Yo. 3:​17.) Ono tie, si naida ani naamanga ha wo na ndikidi ndupai, ki zanga du na gu sino nga ga gbangbati. Ani rengbe ka sana tirani nga: ‘Ya mo mi naadia kina mbembedi abakureami, nyanyakipa aboro, watadu agu aboro nika manga apai amanga fere kugume? Watadu kuba gure, mi naangera tipa agene kaa yugo weneringise fu agu awirina mi ainongo yo wenengai ya watadu nga aguyo adunga he beyo ka i fu mosoro fere na ni ya?’ (Rk. 14:​12-​14) Watadu na ka si du nga  kuarani Kristano ti ku rogo zingo mbiko ni aasonga gima pai wenengai te watadu ka ani di ni kugume ka ni afunga tambuahe ya. Ti gu ngbatunga regbo re, si naida ani mangipai kuti gu rugute nga: “Oni dì akuaroni ku gume ku rogo gaoni akporo ki he kpakanahe.” (1 Pet. 4:⁠9) Ka mo pekefuo gu rugute re, mo nika gbia gu mosoro nga ngbarago nga gu naye mbiko fu gamahe na wene nduhe.​​—⁠Amo. 20:⁠35.

13. (a) Gini regbo gbe rengbehe kadu ni kpakarakpakaraha ka undo agu aboro du ni rurungbura yo? (b) Gini apai rengbe ani ka mangaha tipa ka songoda agu aboro du ni rurungbura yo?

¹³ Oni songodi aguyo du ni rurungbura yo. Gu rugute nga ga Ziazia Kekeapai du tipa ‘songoda agu yo narungbura, kini hi pai ni gbanga ha fu aboro dunduko’ ima rengba ka asada gaani nyemuse singia si ni ndikidihe. (1 Tesa. 5:​14) Wa vura duhe nga badungu agu aboro du ni rurungbura yo naye kada kusa ni nyanyaki yo rogo idapase yo, agu akurayo naida gupai nga ani du na zerangbaduse na yo na kini songodi yo asongoda kindi. Gipai re rengbe ka koda peka agu aberãpai fuyo nga ga Ziazia Kekeapai nga gu nanyakasa boro, nduge na yo gene tungusapai yo, watadu ka dia regbo ka degaturani fuyo. Kurigure, kuba gupai nga ani niberẽ gupai gbua nga gi wirina re ni “nyanyaki ni” watadu ni “rurungbura ni,” si naida ani ini gupai nga, wa du ani dunduko apai kinaho nyaki ani rogoho na arungbura kina tirani a. Zavura gu mokedi nangia Pauro aima inopa gako arungbura. (2 Kor. 12:​9, 10) Rogo gi gene re, ani dunduko rengbe ka gbia undo ti gu songodahe nga ga akuarani aKristano.

14. Ginipai si aida ani du na nyemu ka mangaha tipa ka banda zereda na awirinarani?

¹⁴ Oni banda zereda. Si naida ani mangipai na omerani dunduko ka banda zereda na awirinarani, zavura ho ani abihe ni nga aboro ima zanga ka gia rani watadu i mangi furani gbegberẽ. (Oni gedi ARomo 12:​17, 18.) Hõmbupai ima rengba ka sa boro ni du wenengai ho i naimisi ni ni, ono si naida si du ni ndikidi hõmbupai. Ni kpiapai, kuba gupai nga ka ya gbua wẽ, “Mi nga sore (je suis désolé) nga wo mo abihe,” mo rengbe ka ida gamo ingahe rogo gupai re niya mo, “Mi nga sore nga gupai mi nigumbaha ima imisa ro.” Zereda na nyanyakipaha gbe rogo rogatise yo. Si aidanga kumbakudee watadu diakumba mangi tiyo nga i ima kpinyemu tiyo ho du yo ni dagba aboro ono kini ongo kungba kurayo, ka pe gbegberẽ fugo, watadu ka igirãsi kpoto kurani ho du yo ni nisayo te.

15. Wai du rengbe ani ka yugo gupai nga ani ima mbupai nzunzu?

¹⁵ Oni vu aboro kpaima. Ani navu aboro ho ani ambupai ni fu gu boro ingi kuti rani na ka ani akpingo pai kuti ni ya. Ka ani “hi pai fu [akuarani] ni nyemuse; nike na ka kuti gu du sa nga ga Toro zikazika, ni gu ũkpamiatise nga zereda,” ani rengbe ka mbupai kpaima fu agu aboro arengbanga ka inoho nga i ima inga kuti rani ya. (Ef. 4:⁠2, 3) Tipa gupai nga gaani mbupai du ni ndikidihe, si naida gupai nga ani du na ome kurii gaani aberã tipa wa ka ani “aberã nga gbegberẽpai kuti boro” watadu ka kpipai ya. (1 Kor. 13:​4, 5) Ka ani kpipai kuti boro, si ima rengba ka gberesa gaani pagume na awirinarani gbiati Yekova a. (Mt. 6:​14, 15) Ani  rengbe ka yugo gupai nzunzu nga ani ima mbupai ni manga ani kparakpee tipa agu aboro nainga kuti rani.​​—⁠Rk. 6:​27, 28.

16. Wai du si aida ani bi amomu tingba ga Yekova sunge?

¹⁶ Oni mbupa kura agu apai ngba tironi. Ka ani gbia amomu tingba ga Yekova sunge, si naida ani bihe ni momu ka yugo gupai nga gaani nyemuse nga ndikidihe ni zanga ani ‘gbáta gu he ngba tirani, ono gu ngba fu kuarani.’ (1 Kor. 10:24) Ni kpiapai, ti regbo gaani bakere adunguratise, agu aboro nambakada ba aboro naima ye mbu regbo koyo kindi fu kura aboro. Kuba gupai nga i bi gu gayo sunge re ni momu ka sia wene aba tipa tiyo na tipa gayo aborokporo, badungu agi awirina re nasia ka sungo kina rogo agu aba angbanga angba kisusi akuraha ya kina rogo gu papara ba i nasia yo i mangisunge rogoho. Ho i ambupa gupai ni ngbatiyo ngba gi gene re, i nayugo nyemuse zanga na gbangbati. Wai du rengbe mo ka wirika gayo wene kpiapai?

17. Ginipai rengbe ndikidi nyemuse ka fõngbadu Kristano yo ni mangihe ka si du nga ni mangi kere ingapai?

¹⁷ Oni kusi gaoni aingapai na ki mbu mangaha ni gbuko. Kura aKristano nga aguyo mangi kere ingapai naasada ka okaha tipa gupai nga ka zee zingo yo ya watadu ka zanga ba gberãrago ti kura aboro. (Snz. 28:13) Ono wa vura duhe wo, gu ngbatunga mangaapai re, nyemuse rogoho te, mbiko anga kina gu boro sa mangi ingapai duhe na gbegberẽ sangbanaha kurini te, ono gu kura aboro a. Si rengbe ka sa gupai nga ka Mbori funga gako ziazia toro fu dungurati ya na si ki gberesipa gu zereda nga ga gu dungurati re. (Ef. 4:​30) Ndikidi nyemuse nafõngbadu agu aKristano yo mangi kere ingapai i fura na abaakumba tipa gupai nga abaakumba rengbe ka fu gu undo fuyo si aidaha.​​—⁠Yak. 5:​14, 15.

18. Wai du nyakipa ndikidi nyemuse?

¹⁸ Nyemuse nga bakerepa sino dagba asino yo dunduko. (1 Kor. 13:13) Si nayugo rani ni apefuo Yesu na ni agu aboro nawirika Yekova, nga guko nga Baenge nyemuse. (Ef. 5:​1, 2) Pauro akepai nga, “Ka . . . nyemuse adu nga ti re ya, mi du nga ni he te.” (1 Kor. 13:⁠2) Ani ndunga andu kindi kumbatayo kaa yugo nyemuse angianga kina “rogo fugo yo” sa ya ono “rogo mangapai yo na rogo rengo yo” a.