“Ko e Moʻoni ko e Huafa Lahi mo Māʻoniʻoni ʻEni ʻo e ʻOtuá”

“Ko e Moʻoni ko e Huafa Lahi mo Māʻoniʻoni ʻEni ʻo e ʻOtuá”

“Ko e Moʻoni ko e Huafa Lahi mo Māʻoniʻoni ʻEni ʻo e ʻOtuá”

Ko Nicholas ʻo Cusa naʻá ne fai ʻa e fakamatala ko iá ʻi ha malanga naʻá ne fai ʻi he taʻu 1430. a Ko ha tangata ia naʻe mahuʻingaʻia ʻi he ngaahi meʻa lahi, hangē ko ʻení, naʻá ne fakahangataha ʻene tokangá ki hono ako ʻo e lea faka-Kalisí, faka-Hepeluú, filōsofiá, teolosiá, fiká mo e ako ki he ngaahi meʻa ʻi he ʻataá. ʻI heʻene taʻu 22, naʻá ne hoko ai ko ha toketā ʻi he lao ʻa e Katolika Lomá. ʻI he 1448 naʻe fakanofo ia ko ha katinale.

ʻI he taʻu nai ʻe 550 kuo maliu atú, naʻe fokotuʻu ʻe Nicholas ʻo Cusa ha fale tauhiʻanga vaivai ʻi Kues, ʻa ia ʻoku ʻiloa he taimí ni ko Bernkastel-Kues, ko ha kolo ʻoku tuʻu ʻi he kilomita nai ʻe 130 ki he fakatonga ʻo Bonn, ʻi Siamane. Ko e fale tatau pē ko ʻení ʻoku tuʻu ai he taimí ni ʻa e laipeli ʻa Cusa ʻa ia ʻoku ʻi ai ʻo laka hake he ngaahi maniusikilipi ʻe 310. Ko e taha ʻo e ngaahi maniusikilipi aí ko e Codex Cusanus 220 ʻa ia ʻoku lava ke maʻu ai ʻa e malanga ʻa Cusa naʻe fai ʻi he 1430. ʻI he malanga ko iá, In principio erat verbum (ʻI he Kamataʻangá Naʻe ʻI Ai ʻa Folofola), naʻe ngāueʻaki ai ʻe Nicholas ʻo Cusa ʻa e sipela faka-Latina ko e Iehoua ki he Sihová. b ʻI he peesi 56 ʻoku maʻu ai ʻa e fakamatala ko ʻení fekauʻaki mo e huafa ʻo e ʻOtuá: “Ko e ʻomai ia mei he ʻOtuá. Ko e Tetakalamatoní ia, ʻa ia, ko e hingoa ʻoku faʻuʻaki ʻa e mataʻitohi ʻe fā. . . . Ko e moʻoni ko e huafa lahi mo māʻoniʻoni ʻeni ʻo e ʻOtuá.” Ko e fakamatala ʻa Nicholas ʻo Cusa ʻoku fehoanakimālie ia mo e moʻoni ko ia ʻoku hā ʻa e huafa ʻo e ʻOtuá ʻi he muʻaki konga tohi ʻo e Ngaahi Konga Tohi Tapu Faka-Hepeluú.—Eki. 6:3.

Ko e tohi lauʻi peesi ko ʻení mei he senituli hono 15 ko e taha ia ʻo e ngaahi tohi motuʻa taha ʻoku kei maʻu ʻa ia ʻoku liliu ai ʻa e Tetakalamatoní ko e “Iehoua.” Ko e fakamatala fakamoʻoni kuo hiki ko ʻení ko ha toe fakamoʻoni ia ko e ngaahi liliu ʻo e huafa ʻo e ʻOtuá ʻa ia ʻoku meimei tatau mo e “Sihova” kuo hoko ko e hiki tatau fakaetohi lahi taha ia ʻo e huafa ʻo e ʻOtuá ʻi he laui senituli.

[Fakamatala ʻi lalo]

a Naʻe toe ʻiloa ʻa Nicholas ʻo Cusa ko Nikolaus Cryfts (Krebs), Nicolaus Cusanus, pea mo Nikolaus von Kues. Ko e Kues ko e hingoa ia ʻo e kolo naʻe fāʻeleʻi ai ia ʻi Siamané.

b Naʻe pouaki ʻe he malangá ʻa e Tolu-Tahaʻi-ʻOtuá.

[Fakatātā ʻi he peesi 16]

Laipeli ʻa Cusa