“Faitōnunga ʻi he Malumalu ʻo e ʻAhiʻahí”

“Faitōnunga ʻi he Malumalu ʻo e ʻAhiʻahí”

“Faitōnunga ʻi he Malumalu ʻo e ʻAhiʻahí”

ʻI HE konga ki muʻa ʻo ʻEpeleli 1951, naʻe ʻohofi fakatuʻupakē ai ʻe he puleʻanga mālohi ʻo e Sovietí ha kulupu taʻehalaia ʻo e kau Kalisitiane ʻi he fakahahake ʻo e Sovieti ʻIunioní—ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Ko e laui afe ʻo e ngaahi fāmilí—kau ai ʻa e fānau iiki, kau fefine feitama, mo e kau vaivai—naʻe fakaheka kinautolu ki ha ngaahi taulani ki ha fononga lēlue faingataʻa ʻi he ʻaho ʻe 20 ki Saipīlia. Naʻa nau fetaulaki ai mo e fakaheeʻi tuʻumaʻu ʻi ha ngaahi tuʻunga fefeka mo taʻefakasivilaise.

ʻI ʻEpeleli 2001, ko e fakamanatu taʻu 50 ʻo e meʻa fakahisitōlia ko ʻeni naʻe hokó naʻe fakaʻilongaʻi ia ʻi Mosikou ʻaki hono tukuange ʻo e foʻi vitiō naʻe hiki ai ʻa hono fakafeʻātungiaʻi ʻi he ngaahi hongofuluʻi taʻu ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi he Sovieti ʻIunioni ki muʻá. ʻI he foʻi filimí, naʻe fakamatala ai ʻa e kau faihisitōlia mo e kau sio tonu fekauʻaki mo e founga naʻe hao moʻui ai ʻa e Kau Fakamoʻoní pea naʻa mo ʻenau lakalakaimonū neongo ʻa e faingataʻa lahi fakaʻuliá.

Ko e foʻi filimi ko ʻení, ko e Faithful Under Trials—Jehovah’s Witnesses in the Soviet Union (Faitōnunga ʻi he Malumalu ʻo e ʻAhiʻahí​—Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova ʻi he Sovieti ʻIunioní), kuo mamata ai he taimí ni ʻa e laui miliona ʻi Lūsia mo e ngaahi feituʻu kehe pea kuo maʻu ai ʻa e fakavīkiviki lahi mei he kakaí ʻi he tuʻunga fakalūkufuá pea mei he kau faihisitōliá. ʻOku hoko atu ʻaki ha ongo fakamatala naʻe fai ʻe ha ongo mataotao Lūsia ʻa ia ʻokú na nofo ʻi he ʻēlia ʻa ia naʻe fakaheeʻi ki ai ʻa e tokolahi taha ʻo e ngaahi fāmili Fakamoʻoní:

“Naʻá ku saiʻia ʻaupito ʻi he foʻi filimi ko ení. Kuó u saiʻia maʻu pē ʻi he kau fakafofonga ʻo homou lotú, ka ʻi he hili ʻeku mamata ʻi he foʻi filimí, ʻoku toe mālohi ange ai ʻa ʻeku ongoʻi lelei fekauʻaki mo kimoutolú. Naʻe fuʻu fakapalōfesinale ʻaupito ʻa e foʻi filimí! Naʻe tautefito ʻeku saiʻiá ʻi he founga naʻa mou fakahaaʻi ai ʻa e tokotaha kotoa ʻi he tuʻunga tāutahá. Neongo ko ha ʻOfotokisī au pea ʻoku ʻikai ha taumuʻa ke liliu ʻeku lotú, ʻoku ou mālieʻia ʻi he Kau Fakamoʻoní. ʻOku ou saiʻia ke tauhi ʻe homau ʻapiakó ha tatau ʻo e foʻi filimi ko ení. Ko au mo hoku ngaahi kaungā-ngāué kuo mau fakapapauʻi ke fakahaaʻi ia ki heʻemau kau akó pea fakakau ia ʻi he taimi kalasí.”—Palōfesa Sergei Nikolayevich Rubtsov, pule ʻo e akoʻanga hisitōlia ʻo e ʻUnivēsiti Fakafaiako ʻa e Puleʻangá, Irkutsk, Lūsia.

“ʻOku ou talitali lelei ʻa e aʻu mai ʻa e foʻi filimi ko ení. ʻI he taimi ʻoku faʻu ai ʻe ha taha ha foʻi filimi fekauʻaki mo e fakaehauá, ʻoku fuʻu faingataʻa maʻu pē ke fakatupulekina ʻa e talanoá ʻi ha founga totonu. Ka naʻa mou malava ʻo fai ia. Kātaki ʻo ongoʻi tauʻatāina ke ʻomi haʻamou toe ngaahi foʻi filimi kiate au.”—Palōfesa Sergei Ilyich Kuznetsov, pule ʻo e akoʻanga hisitōlia ʻo e ʻUnivēsiti Irkutsk ʻa e Puleʻangá, Lūsia.

Ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova ʻoku nofo ʻi Saipīliá ʻoku nau toe houngaʻia loloto foki ʻi he foʻi filimí. ʻOku hoko heni ha fakatātā ʻo e anga ʻo ʻenau ngaahi talí:

“Lolotonga ʻa e taimi naʻe hoko ai ʻa e ngaahi meʻa ʻoku hā ʻi he foʻi filimi ko ení, naʻe fakamatalahalaʻi ai ki he tokolahi ʻi Lūsia ʻa e ngaahi ngāue ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Ka ʻi he hili e mamata ʻi he foʻi filimí, naʻe lava ke nau sio ai ko ʻetau kautahá ʻoku ʻikai ko ha lotu mavahe nai pē ia, ʻo hangē ko ia naʻa nau fakakaukau ki ai ki muʻá. Ko e faʻahinga kuo nau toki hoko ki muí ni mai ko e Kau Fakamoʻoní ʻoku nau pehē: ‘Naʻe ʻikai mei malava ke mau fakakaukau atu naʻa mau moʻui mo ngāue fakataha mo e fanga tokoua Kalisitiane ko ia naʻa nau kātaki lahí!’ Hili ʻa e mamata ʻi he foʻi filimí, naʻe fakahaaʻi ai ʻe ha Fakamoʻoni ʻa ʻene holi ke hoko ko ha faifekau tāimuʻa taimi-kakato.”—Anna Vovchuk, ʻa ia naʻe fakaheeʻi ki Saipīlia.

“ʻI he taimi naʻe fakahaaʻi ai ʻi he foʻi filimí ʻa e polisi fufū ʻoku tukituki ʻi he matapā ʻo e ʻapi ʻo ha Fakamoʻoní, naʻá ku tetetete. Naʻe hangē ia ko e tukituki ʻi homau matapaá, pea naʻá ku manatuʻi ʻeku fineʻeikí heʻene pehē: ‘Mahalo ʻoku ʻi ai ha vela ʻi ha feituʻu.’ Ka ʻoku toe fakamanatu mai kiate au ʻe he foʻi filimí naʻe tokolahi ʻa e Kau Fakamoʻoni naʻa nau faingataʻaʻia lahi ange ʻiate au. Ko e kotoa ʻo e ngaahi fakamatala ko ení ʻoku ʻomai ai kia kitautolu ʻa e mālohi pea mo e loto-faivelenga lahi ange ke hokohoko atu ʻi he tauhi kia Sihová.”—Stepan Vovchuk, ʻa ia naʻe fakaheeʻi ki Saipīlia.

“Ko e foha au ʻo ha ongo Fakamoʻoni naʻe fakaheeʻi. Ko ia ai, naʻá ku fakakaukau, naʻá ku ʻosi fanongo he meʻa lahi ʻo fekauʻaki mo e taimi ko iá. Ka ʻi he hili ʻa e mamata ʻi he foʻi filimi ko ʻení, naʻá ku ʻiloʻi naʻe ʻikai ke u meimei ʻiloʻi ʻe au ha meʻa. ʻI heʻeku fanongo ki he ngaahi fakaʻekeʻeké, naʻá ku fakatē loʻimata. ʻI he taimí ni ko e ngaahi meʻa naʻe hokosiá ʻoku ʻikai ko e ngaahi talanoa pē kia au ka ko e meʻa moʻoni ʻi he moʻuí. Naʻe fakamālohiʻi ʻe he foʻi filimí ʻa hoku vahaʻangatae mo e ʻOtuá pea naʻe tokoni ia ke teuʻi ai au ke u kātakiʻi ʻa e ngaahi faingataʻa kotoa ʻi he kahaʻú.”—Vladimir Kovash, Irkutsk.

“Kiate au, ko e foʻi filimi ko ʻení naʻe mālohi ange ia ʻi ha fakamatala tohi-nima. ʻI heʻeku mamata mo fanongo ki hono fakaʻekeʻeke ʻo e fanga tokouá, naʻá ku ongoʻi ʻo hangē naʻá ku moʻui fakataha mo kinautolu ʻi he kotoa ʻo e ngaahi meʻa naʻa nau hokosiá. Ko e faʻifaʻitakiʻanga ʻa e tokoua naʻá ne tā ʻa e pousikaati maʻa hono ongo kiʻi ʻofefiné lolotonga ʻa ʻene ʻi he pilīsoné ʻoku ueʻi ai au ke u feinga ke u aʻu ki he loto ʻo ʻeku fānaú tonu ʻaki ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e Tohi Tapú. Mālō ʻaupito! Ko e foʻi filimi ko ʻení kuó ne ʻai ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova ʻi Lūsiá ke nau ongoʻi ʻo lahi ange ʻi ha toe taimi ki muʻa ko e konga kinautolu ʻo e kautaha fakaemāmani lahi ʻa Sihová.”—Tatyana Kalina, Irkutsk.

“Ko e lea ʻoku pehē, ‘Ko e mamata tuʻo tahá ʻoku lelei ange ia ʻi he tuʻo teau ʻo e fanongoá’ ʻoku ngāueʻaki totonu ia ki he foʻi filimi ko ení. ʻOku fuʻu maeʻeeʻa, fuʻu hā moʻoni, fuʻu felāveʻi mo kitautolu! Hili ʻa e mamata aí, naʻá ku fiemaʻu ai ha taimi lahi ke fakakaukau. Naʻe ʻai au ʻe he foʻi filimí ke u fakakaukau lahi ki he moʻui ʻa e Kau Fakamoʻoni ko ia naʻe fakahēʻí. ʻI he taimí ni ʻi heʻeku fakafehoanaki hoku ngaahi tuʻungá ki haʻanautolú, ʻoku tokoniʻi ai au ke u fai ha toe fakakaukau ki hotau ngaahi palopalema ʻi he lolotonga ní.”—Lidia Beda, Irkutsk.

Ko ia ai, ko e Faithful Under Trials kuo tukuange mai ia ʻi he ngaahi lea ʻe 25 pea ʻoku talitali māfana ia takatakai ʻi he māmaní. a Ko e kotoa ʻo e foʻi filimí kuo fakamafola ia ʻi he ngaahi fale televīsone ʻi St. Petersburg, Omsk, pea mo e ngaahi kolo lalahi kehe ʻi Lūsiá, pehē foki ki he ngaahi kolo ʻIukalaine lalahi kehe ko Vynnytsya, Kerch, Melitopol pea ʻi he vahefonua Lviv. Kuó ne toe maʻu foki ʻa e ngaahi pale mei he ngaahi poate sivi filimi fakavahaʻapuleʻangá.

Ko e mālohi ʻo e pōpoaki ʻoku ʻomai ʻi he foʻi filimi ko ʻení ʻoku hā ia ʻi he ngaahi faʻifaʻitakiʻanga ʻo e laui afe ʻo e kakai anga-maheni kuo nau fakahāhā ʻa e loto-toʻa mo e mālohi fakalaumālie anga-kehe ʻi he kotoa ʻo e ngaahi taʻu lōloa ʻo e fakatangá. Ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova ʻi he Sovieti ʻIunioní kuo nau fakamoʻoniʻi moʻoni ne nau faitōnunga ʻi he malumalu ʻo e ngaahi ʻahiʻahí. Kapau te ke saiʻia ke sio ʻi he foʻi filimi ko ení, ʻe fiefia ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ke ʻoatu ia kia koe. Kātaki ʻo fetuʻutaki ki ha taha ʻo kinautolu ʻi ho feituʻú.

[Fakamatala ʻi lalo]

a Ko e foʻi vitioó ʻoku ala maʻu ia ʻi he faka-Falaniseé, Finilaní, Hōlaní, Hungalí, Kalisí, Kenitoní, Kōleá, Lituēniá, Lumēniá, Lūsiá, Meniteliní, Noaué, Pilitāniá, Pōlaní, Pulukāliá, Sekí, Siamané, Siapaní, Sipeiní, Solovakí, Solovēniá, Suētení, Tenimaʻaké, ʻInitonīsiá mo e faka-ʻĪtalí.

[Maʻuʻanga ʻo e Tā ʻi he peesi 8]

Sitālini: U.S. Army photo

[Maʻuʻanga ʻo e Tā ʻi he peesi 9]

Sitālini: U.S. Army photo