Skip to content

Skip to table of contents

NHLOKOMHAKA YA KAPA | NDLELA LEYI BIBELE DZRI HULUKIKI HA YONE

Dzrungula Dzra Bibele Dzri Huluke Ku Kanetiwa

Dzrungula Dzra Bibele Dzri Huluke Ku Kanetiwa

KHOMBO: Vazrangeli va wukhongoti ni va wuhosi va yentxe minzamu hinkwayu akuva va fihla dzrungula ledzri nga Bibeleni. Minkama yinyingi va tizrise wulawuli byavu akuva va sivela vhanu ku va ni Bibele, kuva dzri gandlisiwa, kumbe dzri ndzruluteliwa. Vona swikombiso swibidzri:

  • Kolomu ka 167 M.N.Y.: Hosi Seleucid  Antiochus Epiphanes a a djula ku sindzrisa va-Yuda akuva va tekelela wukhongoti bya xigriki. Xileswo, a lelete kuva ku helisiwa makopiya hinkwawu ya Matsralwa ya Xiheberu. Mukambisisi wa matimu Heinrich Graetz a tsrale leswaku: “Vatizri va mfumu wa hosi Antiochus, loko va kuma mabuku laya ntlhanu ya ku sungula ya Bibele, a va ma handzrulela, va ma hisa va tlhela va dlaya lava a va ma dondzra hi nkongometo wa ku djula ntxhavelelo ka wone.”

  • Kolomu ka 800 wa malembe lama khalutiki: Van’we va vazrangeli va Kezreke dzra Katolika va hlundzrukisiwe ngopfu hi leswi swizro swa kukazri swa Kezreke leswi a swi nga li vafundhisi a swi txhumayela leswi Bibele dzri swi dondzrisaka, a matsrhan’wini ya tidondzro ta Katolika. Leswo swi yentxe leswaku xizro xin’wana ni xin’wana lexi a xi li ni mabuku ya Bibele, handle ka Amapsalma ya Xilatini, a xi voniwa swanga mupfukeli. Ka ntlhanganu lowu vazrangeli va Kezreke va viki na wone, ku bekiwe xileleto lexi: “Vapfukeli lava a va fanela ku setxhiwa hi wunyaminyami . . . kuva ku setxhiwa miti hinkwayu ni mimbangu leyi a ku pimisiwa leswaku vapfukeli lava a va tsrhama ka yone . . . kumbe ku nga va ku bekiwe mabuku yavu ya Bibele. Yindlu leyi a ku kumiwa mupfukeli ka yone a yi gilhitiwa.”

Loko vakaneti va Bibele a ve kota ku dzri helisa, dzrungula dzra dzrone a dzri ta va dzri nge li kone namunhla.

Matsralwa ya xinghiza lama ndzruluteliwiki hi William Tyndale ma tsimbisiwile ma tlhela ma hisiwa. Tyndale hi ntshima a dlayiwile hi 1536, kambe wundzruluteli byakwe byi hulukile

NDLELA LEYI BIBELE DZRI HULUKIKI HA YONE: Minzamu hinkwayu leyi hosi Antiochus a yi yentxiki a yi ni nkongometo wa ku helisa wukhongoti bya tiko dzra Israyele. Kambe va-Yuda van’wana a va hangalake hi matiko. Swidondzri swin’wana swi kumbetela leswaku a minkameni ya Yesu, va-Yuda lava tlulaka 60 wa mapursentu a va tsrhama matikweni mambeni. Va-Yuda a va hlayise makopiya manyingi ya Matsralwa a masinagogeni yavu, ku nga Matsralwa lawa ma tizrisiwiki hi vhanu vanyingi kun’we ni vakriste.—Amintiṛo 15:21.

Kolomu ka 800 wa malembe lama khalutiki, vhanu lava a va zrandzra Bibele a va txhavanga ku xanisiwa, kambe va tame va dzri ndzrulutela ni ku yandzrisa makopiya ya Matsralwa. Kolomu ka 1450, ku khandhiwe a mutxhini wa ku gandlisa. Kambe na wu nge si khandhiwa, swiyenge swin’wana swa Bibele swi nga ha yentxeka na kutani a swi kumeka hi tindzrimi leti hambaka 33 wa tone. A ntsrhaku ka loko mutxhini wa ku gandlisa wu khandhiwile, Bibele dzri game dzri sungula ku ndzruluteliwa hi ndlela leyi hlamalisaka ngopfu swinene.

MIHANDZRU YA KONE: Bibele dzri kanetiwile hi vhanu lava a va tikomba va ni ntamu ngopfu swinene va ku fana ni tihosi ni vazrangeli va wukhongoti. Kambe Bibele i buku ledzri hangalasiwiki dzri tlhela dzri ndzruluteliwa ku tlula mabuku hinkwawu a misaveni hinkwayu. Buku ledzri dzri kutxetele milawu ni tindzrimi ta matiko manyingi, ku patsra ni wutomi bya magidigidi ya vhanu.