Skip to content

Skip to table of contents

Matewu Tindzrima 5-7

Matewu Tindzrima 5-7

5 Loko a vona switsrhungu, a tlhantukela a nhaveni, kutani loko a tsrhame hansi, a vadondzrisiwa vake va mu tsrhindzrekelela. 2 Kutani a sungula ku va dondzrisa, a ku:

3 “Va nyonxa lava tikazratelaka ku va ni wuxaka na Xikwembu Nkulukumba, hikusa Mfumu wa matilo i wavu.

4 “Va nyonxa lava dzrilaka, hikusa va ta txhaveleliwa.

5 “Va nyonxa lava ku zrula, a hikusa va ta da pfindla dzra misava.

6 “Va nyonxa lava nga ni ndlala ni tozra dzra leswa ku lulama, hikusa va ta xuzrisiwa. b

7 “Va nyonxa lava nga ni timpswalu, hikusa va ta kombisiwa timpswalu.

8 “Va nyonxa lava basiki timbilu, hikusa va ta vona Xikwembu Nkulukumba.

9 “Va nyonxa lava kondletelaka ku zrula, c hikusa va ta vitaniwa vana va Xikwembu Nkulukumba.

10 “Va nyonxa lava xanisiwaka hi kola ka leswa ku lulama, hikusa Mfumu wa matilo i wavu.

11 “Nyonxani loko vhanu va mi zruka, va mi xanisa ni ku mi lumbeta mintxhumu ya yinyingi ya ku biha hi kola kwanga. 12 Nyonxani mi nyonxisisa, hikusa a hakelo dzrenu i dzrikulu a matilweni; na vone vaprofeta lava hanyiki na mi nga si va kone va xanisiwile hi ndlela yoleyo.

13 “N’wine mi fana ni munyu a misaveni, kambe loko munyu wu heleliwa hi ntamu wa wone, xana a ku twala ka wone ku nga pfuxetiwa hi ndlela yini? A wu nge he pfuni ntxhumu loko ku nga li ku va wu txukumetiwa handle wu pswanyeteliwa hi vhanu.

14 “N’wine mi livaningu dzra misava. A doropa a dzri nge fihleki loko dzri kumeka henhla ka nhava. 15 Loko vhanu va tlhavika motsre a va wu tlhoti, kambe va wu tlhanteka henhla ka menza, kutani wu vaningela hinkwavu lava nga ndlwini. 16 Hi ndlela leyi fanaka, a ku vaninga kwenu a ku voniwe hi vhanu hinkwavu, akuva va ta vona mintizro yenu leyinene kutani va dzrumisa Papayi wenu lweyi a nga matilweni.

17 “Mi nga pimisi leswaku ni teli ku ta helisa Nawu kumbe tindondzro ta Vaprofeta. Ni teli ku ta swi hetisisa, ku nga li ku swi helisa. 18 Na mi tiyisekisa leswaku swi nga nabyala ngopfu kuva matilo ni misava swi khaluta ku tlula kuva a letra ledzritsrongo kumbe xintsrhatana xa Nawu xi nyamalala na xi nga hetisekanga. 19 Kambe mun’wana ni mun’wana lweyi a tlulaka wun’we ka milawu leyi vhanu va pimisaka leswaku a hi ya lisima, a tlhela a dondzrisa vambeni ku yentxa leswo, a nga fanekeli ku nghena Mfun’wini wa matilo. Kambe mun’wana ni mun’wana lweyi a yi landzraka a tlhela a dondzrisa vambeni ku yi landzra, a ta fanekela ku nghena Mfun’wini wa matilo. 20 Na mi byela leswaku loko mintizro yenu ya ku lulama yi nga tluli ya vatsrali ni Vafarisi, a mi na ku nghena Mfun’wini wa matilo.

  21 “Mi swi twile leswaku lava khale va byeliwe leswi: ‘U nga txhuki u dlaya, kambe mun’wana ni mun’wana lweyi a dlayaka a ta tihlamulela a tribunali.’ 22 Nambitanu, ni mi byela leswi: Mun’wana ni mun’wana lweyi a tamaka a hlundzrukela makwavu, a ta tihlamulela a tribunali; ni lweyi a zruketelaka makwavu a mu poyila, a ta tihlamulela a Tribunali Ledzrikulu; kasi lweyi a liki: ‘Ximphunta ndzriwene!’ a ta petiwa ndzrilweni wa Gehena. d

23 “Xileswo, loko u ya nyikela nyiko a altarini kutani kohala u dzrimuka leswaku makwenu a ku kwatelile, 24 siya nyiko yaku mahlweni ka altari, u famba. U zranga u ya lulamisa mhaka ya kone ni makwenu, u gama u tlhela u ta nyikela nyiko yaku.

25 “Hantla u lulamisa timhaka ni lweyi a nga ku mangalela, na ma ha ya tribunali, akuva hi ndlela ya kukazri lweyi a nga ku mangalela a nga ku yisi ka muyavanyisi, ni leswaku muyavanyisi a nga ku nyikeli ka mulaveleli wa djele kutani u pfaleliwa. 26 Na ku tiyisekisa leswaku a wu na ku huma na u nga si na hakela sentavhu e dzraku dzra wugamu.

27 “Mi swi twile leswaku ku hlayiwe leswi: ‘U nga txhuki u yentxa wumbuye.’ 28 Kambe na mi byela leswaku mun’wana ni mun’wana lweyi a tamaka a langusa wansati lakakuva a mu navela, a va na kutani a mbuyetile na yene a mbilwini yake. 29 Loko tihlo dzraku dzra xinene dzri ku dohisa, dzri xokoli u dzri txukumeta kule na wene. Hikusa swa yampswa u luzekeliwa hi xizro xin’we mizrini waku ku tlula ku va mizri waku hinkwawu wu txukumetiwa a Gehena. f 30 Nakone, loko voko dzraku dzra xinene dzri ku dohisa, dzri tsremi u dzri txukumeta kule na wene. Hikusa swa yampswa kuva u luzekeliwa hi xizro xin’we mizrini waku ku tlula kuva mizri waku hinkwawu wu txukumetiwa a Gehena. g

31 “Handle ka leswo, ku hlayiwe leswi: ‘Mun’wana ni mun’wana lweyi a tsrhikaka h nsati wake a a mu nyiki papela dzra ku dlaya wukati.’ 32 Nambitanu, na mi byela leswaku mun’wana ni mun’wana lweyi a tsrhikaka nsati wake, na ku nga li leswaku e yentxa swa tingana hi tlhelo dzra tinkuku, i a mu beka ndzringweni wa ku yentxa wumbuye, nakone lweyi a txhataka ni wansati lweyi a tsrhikiwiki hi nuna wake hi ndlela leyi, a yentxa wumbuye.

33 “Handle ka leswo, mi swi twile leswaku lava khale va byeliwe leswi: ‘U nga txhuki u funga u gama u nga swi hetisisi, kambe u fanela ku hetisisa leswi u swi dumbisiki a mahlweni ka Yehovha.’ 34 Nambitanu, na mi byela: Mi nga txhuki mi funga, nambi ku li hi tilo, hikusa i xiluvelo xa Xikwembu Nkulukumba, 35 nambi ku li hi misava, hikusa i wunalavutelo bya minkondzro yake, nambi ku li hi Yerusalema, hikusa i doropa dzra Hosi leyikulu. 36 U nga fungi hi nhloko yaku, hikusa a wu nge swi koti ku ndzruluta nsisi wun’we a nhlokweni yaku wu va wa ku basa kumbe wu va wa ntima. 37 A ‘Ina’ wenu a a ve ina, a ‘Im-him’ wenu a a ve im-him, hikusa leswi tlulaka leswo swi huma ka Diyavulosi. j

38 “Mi swi twile leswaku ku hlayiwe leswi: ‘Tihlo hi tihlo ni tinyo hi tinyo.’ 39 Nambitanu, na mi byela: Mi nga lwisani ni mhunu lweyi a mi yentxelaka swa ku biha, kambe lweyi a ku baka mpama ka zrama dzra xinene, tlhela u mu nyika ni ledzra ximatsri. 40 Loko mhunu a djula ku ku yisa a tribunali akuva a ku tekela xin’we xa swiyambalu swaku, tlhela u mu nyika ni xiyambalu xin’wana; 41 nakone loko mhunu lweyi a nga ni wulawuli a ku sindzrisa ku yentxa ntizro lowu djulaka kuva u famba kilometru dzrin’we, famba na yene makilometru mabidzri. 42 Nyika lweyi a ku kombelaka, nakone u nga yali loko mhunu a djula leswaku u mu voleka xa kukazri. k

43 “Mi swi twile leswaku ku hlayiwe leswi: ‘U fanela ku zrandzra vhanu van’wana, l kambe u nyenya nala waku.’ 44 Nambitanu, na mi byela: Yanani mahlweni mi zrandzra valala venu nakone mi khongotelela lava va mi xanisaka, 45 akuva swi ta tikomba leswaku mi vana va Papayi wenu lweyi a nga matilweni, lweyi a humesaka dambu dzrake akuva dzri vaningela lava yentxaka swa ku biha ni lava yentxaka leswinene, a tlhela a nisela mpfula lava ku lulama ni lava kalaka va nga lulamanga. 46 Hikusa loko mi zrandzra ntsena lava va mi zrandzraka, mi pfuneka hi yini? Xana na vone vahakelisi va tinemba a va yentxi leswi fanaka? 47 Nakone loko u losa vamakwenu ntsena, xana u va tlula hi yini van’wana? A hi swone leswi vamatiko va swi yentxaka xana? 48 Mi fanela ku va lava hetisekiki, a swanga hi leswi Papayi wenu wa le tilweni a hetisekiki.

6 “Tivonelani akuva mi nga yentxi mintxhumu ya ku lulama hi ku djula ku voniwa hi vhanu, hikusa loko mi yentxa leswo Papayi wenu lweyi a nga matilweni a nge ti mi tovokisa. 2 Xileswo, loko u hanana swisiwana mintxhumu ya kukazri, u nga zrangi hi ku ba mpepo, hi lani vakanganyisi va yentxaka ha kone a masinagogeni ni le tindleleni akuva va dzrumisiwa hi vhanu. Kunene na mi byela, a va nge ti tovokisiwa hi Xikwembu Nkulukumba. 3 Kambe wene, loko u nyika swisiwana tinyiko ta kukazri, u nga byeli voko dzraku dzra ximatsri leswi yentxiwaka hi ledzra xinene, 4 leswaku ku nyika kwaku ku va ka le xihundleni. Kutani Papayi waku lweyi a lavisisaka swa le xihundleni a ta ku hakela.

5 “Nakone loko mi khongota, mi nga fani ni vakanganyisi, hikusa va zrandzra ku khongota na va yime masinagogeni ni lomu tindlela letikulu ti tlhanganaka kone akuva va voniwa hi vhanu. Kunene na mi byela, a va nge ti tovokisiwa hi Xikwembu Nkulukumba. 6 Kambe loko u khongota, nghena ndlwini u pfala xipfalu, u gama u khongota ka Papayi waku lweyi a kalaka a nga voniwi. Kutani Papayi waku lweyi a lavisisaka swa le xihundleni a ta ku tovokisa. 7 Loko u khongota, u nga phindheteli mazritu wolawa ya man’we hi lani vamatiko va yentxaka ha kone, hikusa va pimisa leswaku va ta yingeliwa loko va tizrisa mazritu ya manyingi. 8 Mi nga fani na vone, hikusa Papayi wenu awa swi tiva leswi mi swi vilelaka nambiloko mi nga si na mu kombela.

9 “Kambe, mi fanela ku khongota hi ndlela leyi:

“‘Papayi wezru lweyi a nga matilweni, a vito dzraku a dzri xwengisiwe. b 10 A Mfumu waku a wu te. A ku zrandzra kwaku a ku yentxeke la misaveni, hi lani ku yentxekaka ha kone matilweni. 11 Hi nyike swakuda swezru swa siku dzra namunhla; 12 nakone hi dzrivaleli swidoho swezru, swanga hi leswi na hine hi dzrivalelaka lava hi dohelaka. 13 U nga hi tsrhiki hi nghena ndzringweni, kambe hi sizreleli c ka lweyi wa ku biha.’

14 “Loko mi dzrivalela vambeni swidoho swavu, na yene Papayi wenu lweyi a nga matilweni a ta mi dzrivalela; 15 kambe loko mi nga va dzrivaleli swidoho swavu, na yene Papayi wenu a nge na ku mi dzrivalela swidoho swenu.

16 “Loko mi titsrona swakuda, tsrhikani ku tixukuvalisa hi lani vakanganyisi va yentxaka ha kone, hikusa va titsrhika d akuva vhanu va ta swi vona leswaku va titsrona swakuda. Kunene na mi byela, a va nge ti tovokisiwa hi Xikwembu Nkulukumba. 17 Kambe n’wine, loko mi titsrona swakuda, tolani mafuzra tinhlokweni tenu mi tlhela mi hlamba wuso, 18 akuva vhanu va nga swi voni leswaku mi titsrona swakuda kambe swi voniwa ntsena hi Papayi wenu lweyi a vonaka hinkwaswu. Kutani Papayi wenu lweyi a lavisisaka swa le xihundleni, a ta mi tovokisa.

19 “Tsrhikani ku tihlengeletelela wukosi a misaveni, ku nga lomu nsumba e ni ku kuzra swi honaka kone ni lomu vayivi va tlhanyaka va yiva. 20 A matsrhan’wini ya leswo, tihlengeletelani wukosi a matilweni lomu a nsumba ni ku kuzra swi nga liki kone akuva swi hona ni lomu vayivi va nga liki kone akuva va tlhanya va yiva. 21 Hikusa lani wukosi byaku byi nga kone, hi lani na yone mbilu yaku yi taka va kone.

22 “A motsre wa mizri i tihlo. Kutani, loko tihlo dzraku dzri li dzrinene, a mizri waku hinkwawu wu ta vaninga. f 23 Kambe loko tihlo dzraku dzri bihile, a mizri waku hinkwawu wu ta va munyama; loko hakunene a ku vaninga loku u nga na kone ku li munyama, a munyama wolowo i wukulu ngopfu.

24 “A nga kone lweyi a nga tizrelaka tihosi tibidzri; hikusa a ta nyenya yin’we a zrandzra leyin’wana, kumbe a namazrela yin’we a dzrela leyin’wana. A mi nge swi koti ku tizrela Xikwembu Nkulukumba ni Wukosi.

25 “Hi kola ka leswo, na mi byela: Tsrhikani ku hlatiyela hi wutomi byenu g mi ku hi ta da yini, hi ta nwa yini, kumbe ku hlatiyela hi mizri wenu mi ku hi ta yambala yini. Xana a wutomi h a hi bya lisima ku tlula swakuda, ni mizri a hi wa lisima ku tlula mpahla? 26 Lavisisani ha hombe tinyanyana ta tilo, a ti byali mbewu, a ti tsrhoveli nakone a ti hlengeleteli a tsrhaleni, kambe Papayi wenu wa le tilweni awa ti wundla. Xana a mi va lisima ku ti tlula? 27 I mani kwenu lweyi hi ku va a hlatiyela a nga swi kotaka ku lehisanyana wutomi byake? 28 Nangweso ha yini mi hlatiyela hi leswaku mi ta yambala yini? Dondzrani ka ndlela leyi swiluva swa nhova i swi kulaka ha yone, a swi tizri, nakone a swi zrungi mpahla, 29 kambe na mi byela, nambi Solomoni lweyi a a ganye ngopfu j a nga zanga a yambala ku fana ni xin’we xa swone. 30 Kutani loko Xikwembu Nkulukumba a yambexa swimila swa nhova leswi namunhla swi nga kone na mundzruku swi ta yisiwa xitikweni, a nga hlula ha yini ku mi yambexa, n’wine lava nga ni lipfumelo dzritsrongo? 31 Kutani mi nga txhuki mi hlatiyela mi ku: Hi ta da yini? Kumbe, hi ta nwa yini? Kumbe, hi ta yambala yini? 32 Hikusa a mintxhumu leyo hinkwayu hi leyi vamatiko va yi hlongoliselaka hi nkhinkhi. Papayi wenu wa le matilweni awa swi tiva leswaku ma yi vilela mintxhumu leyi hinkwayu.

33 “Xileswo, yanani mahlweni mi zrangisa Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba ni ku lulama kwake, kutani a mintxhumu leyi hinkwayu mi ta yengeseleliwa yone. 34 Mi nga txhuki mi hlatiyela hi swa mundzruku, hikusa siku dzra mundzruku dzri ta va ni mivilelo ya dzrone. Siku dzrin’wana ni dzrin’wana dzri ni mivilelo ya dzrone.

7 “Tsrhikani ku yavanyisa van’wana akuva na n’wine mi nga yavanyisiwi; 2 hikusa ndlela leyi mi yavanyisaka van’wana ha yone na n’wine mi ta yavanyisiwa ha yone, nakone mpimu lowu mi pimaka van’wana ha wone, na n’wine mi ta pimiwa ha wone. 3 Kutani, ha yini u lavisa xilavi lexi nga tihlweni dzra makwenu kambe u nga xi voni xigodo lexi nga tihlweni dzraku? 4 Kumbe, u mu byelisa kuyini makwenu u ku: ‘Ni pfumeleli ni ku susa xilavi lexi nga tihlweni dzraku’, nakasi wene u ni xigodo a tihlweni dzraku? 5 Mukanganyisi! Zranga hi ku susa xigodo lexi nga tihlweni dzraku kutani u ta swi kota ha hombe ku susa xilavi lexi nga tihlweni dzra makwenu.

6 “Mi nga nyiki timbyana mintxhumu ya ku xwenga nambi ku teka maperola yenu mi nyika tinguluve, hikusa ti ta ma pswanyetela ti tlhela ti ndzruluka ti mi hahlulela.

7 “Yanani mahlweni mi kombela, kutani mi ta nyikiwa; yanani mahlweni mi djuletela, kutani mi ta swi kuma; yanani mahlweni mi gongondzra, kutani mi ta pfuleliwa; 8 hikusa lweyi a kombelaka awa nyikiwa, lweyi a djuletelaka awa swi kuma, ni lweyi a gongondzraka a ta pfuleliwa. 9 Hi ntiyiso wa kone, i mani kwenu lweyi loko n’wanake a mu kombela pawu a nga mu nyikaka zribye? 10 Kumbe loko a mu kombela hlampfi, a nga mu nyikaka nyoka xana? 11 Kutani leswi n’wine nambileswi mi nga vadohi, mi swi kotaka ku nyika vanenu mintxhumu leyinene, xana Papayi wenu lweyi a nga matilweni a nge swi koti ku va nyika tinyiko letinene hi lani ku tlulisaka lava va mu kombelaka?

12 “Xileswo, hinkwaswu leswi mi djulaka leswaku van’wana va mi yentxela swone, na n’wine mi fanela ku va yentxela swone. Nakunene, leswi hi leswi hlayiwaka hi Nawu ni Vaprofeta.

13 “Nghenani hi nyangwa ya yitsrongo, hikusa nyangwa leyi yisaka ku suvisiweni i yikulu nakone a ndlela ya kone yi yanamile, futsrhi i vanyingi lava va fambaka ha yone; 14 nakasi nyangwa leyi yisaka wuton’wini i yitsrongo nakone ndlela ya kone yi lalile, futsrhi i vatsrongo lava va yi kumaka.

15 “Tivonelani ka vaprofeta va madzrimi lava mi telaka ingiki i tihamba, kasi hi ntiyiso wa kone i timbyana ta nhova leti hahlulelanaka. 16 Mi ta va tiva hi mihandzru k yavu. A swi yentxeki kuva vhanu va khaya mawuvha ka nsinya wa mitwa, kumbe va khaya makuwa ka nsinya wa mitwa, a hi swone xana? 17 Hi lani ku fanaka, nsinya wun’wana ni wun’wana lowunene wu pswala mihandzru leyinene, kambe nsinya wun’wana ni wun’wana lowu nga liki wunene wu pswala mihandzru ya ku bola. 18 Nsinya lowunene a wu pswali mihandzru ya ku bola, na wone nsinya lowu nga liki wunene a wu pswali mihandzru leyinene. 19 Nsinya wun’wana ni wun’wana lowu nga liki wunene wa tsremiwa wu txukumeteliwa ndzrilweni. 20 Kunene, vhanu lavo mi ta va tiva hi mihandzru l yavu.

21 “A hi vhanu hinkwavu lava ni vitanaka va ku: ‘Hosi, Hosi’, va taka nghena Mfun’wini wa matilo, kambe ku ta nghena ntsena lava yentxaka ku zrandzra ka Papayi wanga lweyi a nga matilweni. 22 Hi siku dzroledzro vanyingi va ta ni byela leswi: ‘Hosi, Hosi’, xana a hi profetanga hi vito dzraku, a hi hlongolanga mademona hi vito dzraku, a hi yentxanga mintizro yinyingi ya ku hlamalisa hi vito dzraku? 23 Kutani ni ta va hlamula ni ku: ‘A ni zanga ni mi tiva! Sukani la, n’wine vayentxi va leswa ku biha!’

24 “Xileswo, mun’wana ni mun’wana lweyi a yingelaka leswi ni swi hlayaka a tlhela a hanya ha swone, a ta fana ni wanuna wa ku tlhazriha lweyi a yakiki yindlu yake henhla ka zribye. 25 Loko ku ne mpfula, ku va ni tindhambhi ku tlhela ku hunga moya lowukulu wu ba yindlu yoleyo, a yi wanga hikusa a yi yakiwe henhla ka zribye. 26 Kambe mun’wana ni mun’wana lweyi a yingelaka leswi ni swi hlayaka kambe a nga hanyi ha swone a ta fana ni wanuna wa ku phunta lweyi a yakiki yindlu yake ka xipfunye. 27 Loko ku ne mpfula, ku va ni tindhambhi ku tlhela ku hunga moya lowukulu wu ba yindlu yoleyo, yi wile, nakone ku hohloka ka yone ku ve kukulu.”

28 Loko Yesu a heta ku hlaya mazritu lawa, a switsrhungu swi hlamalisiwa hi madondzrisela yake, 29 hikusa leswi a a swi dondzrisa a swi pfa ka Xikwembu Nkulukumba, a a nga dondzrisi ku fana ni vatsrali.

a Kumbe: “lava va nga timbulwa”.

b Kumbe: “yanelisiwa”.

c Kumbe: “lava ku zrula”.

d Gehena i mbangu lowu a ku hiseliwa nsila ka wone, lowu a wu kumeka handle ka Yerusalema. I vito dzra Xigriki dzra Nkova wa Hinomu lowu kumekaka a nyingitimu wa mpeladambu wa Yerusalema wa khale. A ku na wumboni bya leswaku ka ke ku txukumeteliwa swihazri kumbe vhanu a Gehena akuva va hisiwa na va ha hanya kumbe ku xanisiwa. Xileswo a swi twali ku hlaya leswaku mbangu wolowo wu nga fanekisela mbangu lowu wu kalaka wu nga voniwi lani a mahika ya vhanu ma xanisiwaka hi lani ku nga helikiki hi ndzrilo wa kakunene. Ku hambana ni leswo, Yesu ni vadondzrisiwa vake va khanele hi Gehena akuva va fanekisela ku heliseliwa wugamu.

e Hi ku kongoma: “kwadranti”. Ku nga mali ya le hansi ya kone.

f Vona ntlhamuxelo wa le hansi wa  5:22.

g Vona ntlhamuxelo wa le hansi wa  5:22.

h Kumbe: “a divhorsiyaraka”.

i A xiga lexi xi pfa hi ka xiga xa Xigriki xa ku por·neiʹa, ku nga xiga lexi tizrisiwaka ka Matsralwa akuva ku vulavuliwa hi muxaka wa kukazri wa swiyentxo swa tinkuku lowu Xikwembu Nkulukumba a wu yilisaka. Swi patsra wumbuye, wunghwavana, timhaka ta tinkuku leti yentxiwaka hi vhanu vabidzri lava kalaka va nga txhatanga, vavanuna lava yentxaka swa tinkuku ni vavanunakulobye, kumbe vavasati lava yentxaka swa tinkuku ni vavasatikulobye, ni ku yentxa swa tinkuku ni xihazri.

j Kumbe: “lwemfani; lweyi wa ku biha”.

k Ku nga ku mu voleka na a nge ti ku bindzrulisa.

l Hi ku kongoma: “walekwenu”.

a Kumbe: “heleliki”.

b Kumbe: “hlawulekisiwe”.

c Kumbe: “huluxi”.

d Kumbe: “a va hlambi wuso”.

e I muxaka wa kukazri wa swidodwana swa ku haha leswi daka mpahla.

f Kumbe: “vaninga ngopfu”.

g Kumbe: “mahika yenu”.

h Kumbe: “hika”.

i Hi ku kongoma: “magon’wa”.

j Kumbe: “a a li xipfundzri lexikulu”.

k Kumbe: “mintizro”.

l Kumbe: “mintizro”.