Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

¿Tragota yapatachu ufiajuni?

¿Tragota yapatachu ufiajuni?

 Huaquin gentecunaca estresado cashpa, sololla sintirishpa o aburrido cashpa yapatami tragota ufian. Quiquinga ¿tragotaca ashtahuanllu ufiajungui? Tragota ama yapata ufiangapaj jarcaringapaca ¿imatata rurai ushapangui? Caipica huaquin ali ayudacunatami ricugripanchi.

 Na yapata ufianaca ¿imata nisha nin?

 Bibliapica ninmi: ‘Vinota yapata ufiajcunahuanga, ama tandanajunguichu’ (Proverbios 23:20).

 Caipi pensaripai: Bibliapica Tragota ufiana nali cashcataca na nijunllu (Eclesiastés 9:7). Pero caitami cuenta japina capanchi imata can ashagutalla ufiana, yapata ufiana y machangacaman ufiana (Lucas 21:34; Efesios 5:18; Tito 2:3). Machangacaman na ufiashpapash yapata ufiashpaca ñucanchipa saludtami llaquichi ushanchi, shinallata shuj gentecunahuan ali llevarinata, nali decisiongunatapashmi japi ushanchi (Proverbios 23:29, 30).

 Tragota ufianamanda estudiajcunaca ninmi: Imata can yapata ufiana y ashallata ufiana. Ufiana yapa cashcata o ashalla cashcataca ¿imashinata cuenta japin? Shuj persona cada punlla mashna copa tragota ufiajushcata, shinallata semanapi mashna punllatata tragota ufiajushcata ricushpami chaitaca cuenta japin. a Shinapash cada persona diferentemi can, huaquingunaca jaicata machan, cutin shujcunaca ufiashpapash nima na pasan. Chaimandami huaquinbica nimata na ufiashparapash ali can ninmi. Organización Mundial de la Saludca cashnami nin:

 Huaquingunapaca shuj copa o ishcai copa tragoca yapami caita ushan:

  •   Carrota o imapash maquinacunata manejagrijushpa.

  •   Vijsayu cashpa o huahuata chuchuchijushpa.

  •   Jambicunata ufiajushpa.

  •   Doctor nima tragota na ufiachun mandajpi.

  •   Mashna tragota ufianata na controlari ushashpa.

 Tragota yapata ufiajushcataca ¿imashinata cuenta urmani?

 Bibliapica ninmi: “Ñucanchi imashna causanajushcata aliguta yarishunchi” (Lamentaciones 3:40).

 Caipi pensaripai: Tragota ufianamanda quiquinba saludta ama llaquichichunga cada cierto tiempomi quiquin mashna tragota ufiajushcata shinallata ima cambiocuna ruranata ricuna capangui. Caicunami na controlarijushcata cuenta japichun ayudai ushan.

  •   Ali sintiringapaca tragota ufianata minishtingui. Ali sintiringapaj, shujcunahuan ali llevaringapaj, ali yalingapaca, llaquicunata charishpa mishangapaca tragota ufianata minishtingui.

  •   Pundata yalichu cunanbica tragota ufiajungui . Ashtahuan seguido, ashtahuan fuerte tragocunatachu ufiai callarijungui. Tragota ashtahuan ufianatachu minishtingui pundashna sintiringapaj.

  •   Quiquin tragota ufiashcamanda llaquichishcachu familiapi o trabajopi. Por ejemplo, tragota randishpachu culquita yapata gashtajungui.

  •   Tragota ufiashpaca nali decisiongunata japingui. Talvez carrota manejashpa, nadashpa o imapash maquinacunata manejashpapash.

  •   Quiquin yapata tragota ufiajpica pipash quiquinmanda preocuparinimi nishcachu. Tragota yapata ufiajungui pipash nijpica culiranguichu. Pacallachu ufiangui o tragota yapata ufiajushcataca pacanguichu.

  •   Na saqui ushanguichu. Ashagutalla ufiangapaj, saquingapaj munashpapash na ushashcachu.

 Tragota ama yapata ufiangapaj cinco ayudacuna

 1. Imata rurasha nishcatami ña rurai callarina capangui.

 Bibliapica ninmi: “Imatapash ucha rurajcuna aliguta yarishcahuanga, ashtacatapachami charinga” (Proverbios 21:5).

 Caita rurapai: Semanapi ima punlla ufianata ricupai. Mashnata ufianataca ña decidishcalla cana capangui. Semanapi ishcai punllatallapash na ufianata decidishcalla capai.

 Shuj organización benéfica del Reino Unido tragota ufianamanda yachachijushpaca cashnami nin: “Tragota ufiana viciopi ama urmangapaca cada punlla cuidarinatami ricuriana can”.

 2. Imata rurasha nishcata rurashpa catipai.

 Bibliapica ninmi: ‘Quiquinguna rurai callarishcataca tucuchinami capanguichi’ (2 Corintios 8:11).

 Caita rurapai: Maicamanlla tragota ufiai ushashcataca alimi yachana capangui. Imapash ufiana na alcoholta charijta ¿gushtanguichu? Shina cashpaca siempre charipai.

 Instituto Nacional sobre el Abuso del Alcohol y el Alcoholismo, de Estados Unidosca cashnami nin: “Huaquin cambiocunata ruranaca alimi can. Shina rurashpami tragota ufianamandaca jarcarita ushashun”.

 3. Shinlli tucupai.

 Bibliapica ninmi: “‘Imatapash ari’ nishpaca, chai ari nishcataca cumplinami capanguichi. Cutin ‘imatapash na’ nishpaca, chai na nishcataca cumplinami capanguichi” (Santiago 5:12).

 Caita rurapai: Si pipash aunque carana munaihuan ufiapai nijujpipash, na ushapanichu ninallami capangui. Pero siempremi aliguman nina capangui.

 Instituto Nacional sobre el Abuso del Alcohol y el Alcoholismo, de Estados Unidosca cashnami nin: “Tragota carajujpi uchalla na nishpaca ufianapica na urmanguichu”.

 4. Ima beneficiocuna tianata pensaripai.

 Bibliapica ninmi: “Chairalla callaringapaj randica, imata ruranatapash ña tucuchinami ashtahuan ali” (Eclesiastés 7:8).

 Caita rurapai: Shuj listapi imamanda na ufiangapaj munashcata anotapai; por ejemplo, ali puñungapaj, ali saludta charingapaj, culquita ama yapata gashtangapaj y shujcunahuan ashtahuan ali llevaringapapash. Quiquin imata rurasha nishcamanda pimambash parlashpaca quiquinballata beneficio cashcatami ali intindina capangui, na pensanachu capangui shina ruranaca shinllimi can nishpaca.

 5. Fuerzata cuchun Taita Diosta mañapai.

 Bibliapica ninmi: “Taita Dios poderta cujpimi, ñucaca tucui cosascunata mishangapaj fuerzata charipani” (Filipenses 4:13).

 Caita rurapai: Tragota yapata ufianata na controlarita ushajushpaca Taita Diospa ayudata mañapai fuerzata cuchun y controlarita ushangapaj. b Bibliapi ali consejocuna, ali ayudacunata mascangapaj tiempota llujchipai. Paipa ayudahuanga imata ufiagrijushpapash controlarita ushanguimi.

a Por ejemplo, el Departamento de Salud y Servicios Humanos de Estados Unidosca cashnami nin: Tragota huarmicuna ufiana 4 copata o semanapi 8 copata yali ufianaca peligroso cashcata. ‘‘Shinallata jaricuna 5 copata o yali cada punlla ufiana o semanapi 15 copata yali ufianaca peligrosomi can nin”. Mashnata, ima laya tragota ufianaca cada llactapi diferentemi can. Chaimandami cada uno yachana o doctorta tapuna canchi maicamanlla ufiai ushashcataca.

b Tragota ufianata na controlari ushashpaca doctorcunapa ayudatami mascana cangui.