Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

DEA/G. Dagli Orti/De Agostini via Getty Images

Huldrych Zwingli shuti jarica Bibliamanda cabalta yachajunatami mascarca

Huldrych Zwingli shuti jarica Bibliamanda cabalta yachajunatami mascarca

 Cunanbica gentecunaca shuj religionda charishpapash tucui shunguhuan paicunapa crishcacuna ciertopacha Bibliamanda cajta o na cajtami yachajui ushan. Siglo 16 callaripica caitaca na rurai usharircachu. ¿Imamanda? Mayoría gentecunaca paicunapa idiomapica Bibliataca na charircachu. Chaimandami iglesiapi imata yachachishcataca huaquingunalla Bibliapi imatapacha nijushcata comparai usharca. Iglesiapi curacuna, pastorcunapash nimata na ayudarcachu. History of the Christian Church libropi nishcashnaca: “Suiza llactamanda Iglesiaca nalipachami carca”. “Curacunapash imatapash na yacharcachu, imacunapipash yangatami crinlla carca. Shinallata huainayashpami causan carca”.

 Shinapimi Huldrych Zwingli shuti jarica Bibliaguta ali yachajunata mascarca. Shinaca ¿imatata yachajurca? ¿Imashinata pai yachajushcacunataca shujcunaman compartirca? ¿Imatata paipa causaimanda, paipa crishcacunamanda yachajui ushanchi?

Zwinglica Bibliatami yachajui callarin

 Zwinglica más o menos 20 huatacunata charishpami católico cura tucungapaj munarca. Chai tiempopica Zwinglica shujcunashnallatami cura tucungapaca, filosofiata yachajuna carca. Bibliata yachajunapa randica, Iglesiapa costumbrecunata, “Padres de la Iglesia” escribishcacunatapashmi yachajuna carca.

 Zwinglica ¿imashinata Biblia yachajui callarirca? Basel Suiza llactapa universidadpi cashpami Thomas Wyttenbach shuti jaripa conferenciacunaman rin carca. Cai jarica Iglesia de las indulgencias nishcapa yachachishcacunataca na alicachinllu carca a. Shuj escritor nishcashnaca, Zwinglica Wyttenbach shuti jarigumandami “Jesusca ñucanchi juchacunamanda shuj viajetalla huañushcata yachajurca” (1 Pedro 3:18). Zwinglica Jesús huañushcamanda ñucanchi juchacunapa perdonda chari ushashcatami aliguta intindirca. Chaimandami iglesiapi ñaupaman pushajcuna perdonangapaj culquita mañana nali cashcata intindishpa chai nali ruraitaca rechazarca (Hechos 8:20). Shinapash, Zwinglica estudiashpami catirca. Shinami 22 huatacunata charishpa pastor católico tucurca.

 Zwinglica 20 huatacunata charishpaca, Nuevo Testamentota aliguta intindingapami paillata griego shimita yachajurca. Shinallata Erasmopa escribishcacunatapashmi aliguta yachajurca. Shinami, Bibliapi nishcashnaca Taita Diospa ñaupapi ali ricuringapaca gentecunaca Jesuspa ayudata charishcata ali intindirca (1 Timoteo 2:5). Ashtahuanbash, Taita Diosman quimiringapaj santocunata utilizana can nishpa iglesia católica yachachijpipash, chaica na cierto cashcatami Zwinglica cuenta japi callarirca.

 Zwinglica 30 huatacunata charishpami Biblia imatapacha yachachijta ashtahuan yachajui callarirca. Chai tiempopica Italia llactata difindingapami tucui Europa llactacunapi guerracuna tiarca. Chai guerracunapica Zwinglica capellán del ejército o curashnami carca. Paica huata 1515​pi Marignano guerrapi catolicocunallata ashtaca catolicocunata huañuchijtami ricurca. Huaquin huatacacuna jipallaca, Zwinglica Escrituras Griegasta maquihuanlla copiashpa ashtaca textocunata de memoria yachajurca. Huata 1519​pica, Zúrich Suiza llactapimi causajurca. Chaipica ashtaca problemas politicocunami tiarca. Chai cashpami Iglesiapi yachachishcacuna Bibliapi yachachishcacunahuan na igual cajpica, chai yachachishcacunataca tucuchinami can nishpa cri callarirca. Shinapash ¿imashinashi paica shujcunapash shinallata pensachun ayudai usharca?

“Pipash shinapachaca na yachachishcachu”

 Zwinglica Biblia imatapacha yachachijta uyashpaca, gentecunaca reliongunapa llullacunamandaca caruyanga yarcami. Shinapimi, paica Grossmünster de Zúrich iglesiapi cura cachun agllai tucurca. Chaipimi paica cashna predicai callarirca: Paica ashtaca huatacunata curacuna liijushca leccionario latín b nishcataca ñana liingachu. Chaipa randica, Biblia ima yachachishcatami capítulo por capítulo, callarimanda tucuricaman Bibliamandapacha liishpa shujcunaman yachachinga. Iglesiamanda curacuna Bibliamanda yuyaicunata imashina yachachijta ricunapa randica, Bibliapacha imata yachachijta contestachunmi saquirca. Chaipaca, na fácil intindinalla textocunataca jahualla intindirinalla textohuanmi yachachirca (2 Timoteo 3:16).

Sergio Azenha/Alamy Stock Photo

Grossmünster iglesia Zúrich llactapi

 Predicajushpaca Zwinglica Bibliata yachajuna importante cashcatami yachachin carca. Paica Bibliapi mandashcashna causana cashcata, Jesuspa mama Mariata na adorana cashcata, Iglesiacunapi cargocunata na jatuna cashcata, Iglesiata ñaupaman pushajcuna na huainayashpa causanataca predican carca. Chaita uyashpaca, gentecunaca ¿imatata rurarca? Paica punda sermonda uyashca jipaca, huaquinguna: “Pipash shinapachaca na yachachishcachu” ninajurcami. Zwinglipa sermonda uyashca católico gentecunamanda parlashpaca, shuj historiadorca cashnami escribirca: “Yangamanda, shinallata curacunapa nali ruraicunamanda iglesiapi charishca cargocunata saquishcacunami tigramushca” nishpa.

 Huata 1522​pica, curacunaca Iglesiapi yachachishcacunapa contra caj gentecunata jarcachumi Zúrich llactamanda politicocunapa ayudata mascarca. Chaimandami Zwinglitaca Iglesiapa contrami can nishpa juchachirca. Shinapash paica, pai yachajushcata na huashaman saquingapaj munashpami católico cura canata saquirca.

Zwinglica ¿imatata rurarca?

 Zwinglica ñana cura cashpapash predicashpa, paipa crishcacunatapash shujcunamanbash parlashpami catirca. Paitaca predicaimandami ashtaca gentecuna rijsin carca, Zúrich llactamanda politicocunapa apoyotapash charin carca. Chaimandami chai llactapa religionbipash huaquin cambiocunata rurarca. Por ejemplo, 1523 huatapica religiongunapa yachachishcacuna Bibliapi nijushcahuan na igual cajpica, chai yachachishcacunata prohibichunmi Zúrich llactamanda autoridadcunataca convincirca. Cutin 1524 huatapica, santocunata adorana na ali cashcatami ricuchirca. Magistrados civiles nishcacunaca chai llactapi pastorcunapa ayudahuan, gentecunapa permisohuanmi altarcunata, idolocunata, santocunata, imagengunata, shuj cosascunatapash tucuchitapacha tucuchichun ricuriajunajurca. Shuj libropi nishcashnaca: “Iglesia occidentalca Vikingo nishcacunapa huasicunata saqueota rurashca horasmandaca, cashna tucuchitapacha tucuchishcataca nunca na ricushca carcachu” (Zwingli—God’s Armed Prophet). Huata 1525​pica, Zwinglica iglesiacunapa alpacunapi hospitalcunata rurachun, monjecunapash, monjacunapash cazarai ushachunmi autoridadcunataca convincirca. Shinallata misapash na yapa paranachu can, intindirinalla Bibliamandapashmi parlana can nircami (1 Corintios 11:23-25). Historiadorcunaca: Zwinglipa yuyaicunaca religiondapash, Zúrich politicocunatapashmi tandachirca. Reforma nishca tiachun, protestantismo religionbash tiachunmi ayudarca ninmi.

1536 huatapi Zúrich llactapi traducishca Biblia, Sede mundial de los testigos de Jehová, Warwick, Nueva Yorkpimi can

 Zwinglipa tucui ruraicunamandaca Bibliata traducinami ashtahuan importante rurai carca. Huata 1520​pica, hebreo y griego shimita ali yachajcuna, shinallata Septuaginta griega y Vulgata latina nishcata ali rijsijcuna Bibliata traducichunmi ñaupaman pusharca. ¿Imashinata traducirca? Shuj versiculotami griegopi o hebreopi liin carca. Shinallata gentecuna respetashca traducciongunatapash liin carca. Jipaca, chai versículo ima nijushcata paicunapura parlarishpami paicuna imata intindishcata anotan carca. Versiculocunata explicana, traducina trabajoca 1531​pimi llujshirca. Biblia de Zúrich nishcami carca.

 Zwingli jarica imatapash cabaltami parlan carca. Shinapash millai, imamandapash culirajllami carca. Por ejemplo 1525 huatapica, anabaptista nishcacunapa juiciopimi participarca. Paicunaca llullu huahuagucunataca bautizana cashcatami yan carca . Shinapash Zwinglica na shina yuyanllu carca. Tribunalcuna llullu huahuaguta bautizanata rurashpa na catijpica gentecuna huañuchi tucungami nijpipash Zwinglica nimata na nircachu. Paipashmi politicocuna tribunalcunapa cai mushuj leyta mandashcata tucui gentecuna yachachun munarca. Shinapash Suiza llactamanda católico gentecunaca cai leytaca na cazungapaj munarcachu. Chaimandami guerra callarirca. Zwingli jarica cai macanajuipica Zúrich soldadocunatami apoyarca, chai guerrapimi 47 huatata charishpa huañuchi tucurca.

Zwinglica ¿imatata munarca?

 Huldrych Zwingli jaritaca gentecunaca ninandami rijsin carca. Shina cajpipash Martin Lutero, Juan Calvino importante jaricuna Iglesiapa huaquin cambiocunata rurajpica, Zwingli jaritaca ñana gentecunaca pundashnaca rijsircachu. Zwinglica Lutero Iglesia Católica Romanata callarichishcamanda llujshitapacha llujshirca. Shinami Calvino shuti jari chai Iglesiapi tranquilo ñaupaman catichun saquirca. Chaimandami Zwingli jaritaca, Iglesia Catolicaca cai quimsa jaricunamandaca paipash huaquin cambiocunata rurashcamanda importante shina cajta rijsin.

 Zwinglica huaquin cambiocunatami rurarca. Chai cambiocunamandaca huaquin cambiocunaca na alimi carca. Paipa crishcacunata yachachingapami politicacunapi, guerracunapi ninanda chapurirca. Shina rurashpaca, Jesucristopa ejemplotaca na catijurcachu, paica politicapi na chapurircachu, ashtahuangarin contracunatapash juyana na huañuchinachu canguichi nishpami yachachirca. (Mateo 5:43, 44; Juan 6:14, 15).

 Shinaca Zwingli jaritaca Bibliata alipacha yachajun cashcata, shinallata yachajushcata shujcunaman compartin cashcamandami rijsishca carca. Paica Bibliamandaca ashtacatami yachajurca, chaimi shujcunapash paishnallata Bibliata yachajuchun animarca.

a Religionda pushajcunaca gentecunataca ninmi carca, huañushca jipaca purgatoriopi ama yapata sufrichunmi huaquin castigocunata perdonashun o anchuchishun nirca.

b Shuj leccionarioca Bibliamanda huaquin versiculocunata agllashcami can huata enteropi chaicunata liichun.