¿Imamantan rimasharqan Proverbios 30:​18, 19 textota qelqaq runa, “yuyayniyqa manan aypanchu” “manan entiendenichu [ . . . ] juj qhariwan juj sipaswan purisqanku ñanta” nispa nisqanwan?

Askha runakuna, Bibliamanta yachaq runakunan iman yachayta munanku imamantas rimashan chay textopi chayta. Mosoq Pacha Bibliapin chay textopi nin: “Kinsa cosasmanmi yuyayniy mana aypanchu, [chaypiqa “kinsa cosasmi mayta admirachiwan” nillanmantaqmi, willakuy], tawatan mana entiendenichu: cielopi phalaq ankaq ñanninta, qaqa patapi suchuq mach’aqwaypa ñanninta, lamar-qochapi puriq barcoq ñanninta, juj qhariwan juj sipaswan purisqanku ñanta ima”, nispa (Prov. 30:​18, 19).

Ñaupaqpiqa “juj qhariwan juj sipaswan purisqanku ñanta” niq simikunataqa mana allin ruwaypaq jinan entiendekurqan. ¿Imaraykun chhaynata entiendekurqan? Chay textoq wichayninpin rimashan mana contentakuqkunamanta, mana jayk’aqpas “¡kaykamalla!” niqkunamanta (Prov. 30:​15, 16). 20 versiculopitaq rimashan “pantaq warmimanta”. Chay warmiqa “manan ima mana allintapas ruwarqanichu” ninmi. Chaykunaraykun ankapas, mach’aqwaypas, barcopas, qharipas mana reparachikuspalla imatapas ruwasqankumanta rimananpaq piensakurqan. Chaymi chay textopi “juj qhariwan juj sipaswan purisqanku ñanta” nispa nisqantaqa juj yuyaysapa qhari mana reparachikuspalla juj sipasta engañanamanta rimananpaq piensakurqan.

Ichaqa, chay textopiqa manan mana allin ruwaymantachu rimashan. ¿Imaraykun chayta ninchis? Chay textota qelqaq runaqa imakunachus anchata admirachirqan chaymantan rimasharqan, manan ima mana allinmantachu.

Hebreo rimaypi qelqakunapas sut’itan willashan imaynas Proverbios 30:18 textoqa allin ruwaymanta rimashan chayta. Chaymantapas Bibliamanta juj diccionariopi nisqanman jinaqa, hebreo rimaypi “yuyayniyqa manan aypanchu” nisqa simiqa “imapas admirakunapaqpuni, mana aypay atinapuni, nishu munaypuni” ninantas nishan (Theological Lexicon of the Old Testament, de Ernst Jenni y Claus Westermann).

Estados Unidospi, Universidad Harvard nisqapi yachachiq Crawford Howell Toy profesorpas chhaynatan entienderqan chay versiculotaqa. Paypa nisqanman jinaqa manas mana allin ruwaymantachu chaypiqa rimashan, aswansi chay textota qelqaq runaqa rikuchishan may admirasqa kasqanta.

Chhaynaqa, Proverbios 30:​18, 19 textopiqa rimashan may admirakunapaq ruwaykunamantan; yuyayninchispas manan chaykunamanqa aypayta atinchu. May admiraypunin ankaq imayna phalasqanqa, mach’aqwaykuna mana chakiyoqña kanku chaypas qaqa-qaqa patanta imayna suchusqanpas. May admiraymi sinchita llasaq jatun barcokuna lamar qochanta purisqankupas, juj waynawan juj sipaswan reqsinakuspa munanakuspa kusisqa kausasqankuta rikuypas.