Ir al contenido

¿Jesús eli toTeotsij?

¿Jesús eli toTeotsij?

MIAKEJ maseualmej tlaneltokaj ipan Trinidad, kineltokaj teTaj, iKone uan itonal mochiuaj san setsi Teotsij, “nopa tlauel tlamachtiaj ipan religiones tlen kiijtouaj kineltokaj Cristo”. Nopa cardenal John O’Connor kiijtok nopa Trinidad, “eli se tlamantli tlen amo kema kuali tijkuamachilisej”. ¿Kenke tlauel ouij tijmatij tijkuamachilisej nopa Trinidad?

Se amochtli kiijtoua: “Nopa tlamachtili tlen Trinidad amo tijpantis ipan toTeotsij iTlajtol” (Diccionario crítico de Teología, ediciones Akal). Yeka miakej maseualmej katli kineltokaj nopa Trinidad, kitemojtokej miak textos uan kemantika kipatlatokej pampa moiljuiaj kej nopa kinextisej nelia tlen kineltokaj.

¿Juan 1:1 tlamachtia nopa Trinidad?

Se texto tlen amo kuali kiixtomaj eli Juan 1:1. Ipan Itlajtol Toteco Náhuatl de la Huasteca Oriental, kiijtoua: “Cristo, yajaya tlen tenextilia toTeko Dios, ya ipa itstoya kema aya onkayaya nochi tlen onka. Cristo senitstoya iuaya toTeko Dios [ipan griego, ton theón] uan yajaya nojkia Dios [ipan griego, theós] ”. Ipan ni texto nesi ome tlajtoli ipan griego tlen kiijtosneki “teotsij”. Kema moijkuilok nopa tlajtoli (theón) achtoui kitlalilijkej ton, nopa eli se tlajtoli tlen amo mopatla ika griego, tlen ika nauatl moijtoua ya, yeka tijmatij kamanalti tlen toTeotsij katli kipia nochi chikaualistli. Uan nopa ompa tlajtoli (theós) amo kipia nopa ton. ¿Uelis mokuapolojkej? Ma tikitakaj.

¿Kenke ouij tijmatij tijkuamachilisej nopa Trinidad?

Achtoui moneki tikilnamikisej Juan kiijkuilok ievangelio ika tlajtoli griego koiné tlen nochi kitekiuiyayaj. Uan ipan griego koiné amo san kej ueli motekiuia nopa artículo definido. Nopa biblista Archibald Thomas Robertson kiixtoma kema nopa sujeto uan nopa predicado kipia artículo definido, uajka “nopa ome tlajtoli eli sanse uan kiijtosneki sanse tlamantli, yeka uelis mopajpatlas o motekiuis se tlen ni ome tlajtoli”. Kiijtoua kiampa pano ipan Mateo 13:38, nopaya kiijtoua: “Nopa mili [ipan griego, ho agrós] kineki kiijtos ni Tlaltipaktli [ipan griego, ho kósmos]”. Kej moijkuilojtok, tijkuamachiliaj Tlaltipaktli nojkia eli nopa mili.

¿Tlake pano kema nopa sujeto kipia artículo definido uan nopa predicado amo kipia, kej moijkuilojtok ipan Juan 1:1? James Allen Hew­ett katli tlauel momachtik Biblia, kiijtok tlen ni versículo: “Kej moijkuilojtok nopa sujeto uan predicado amo eli sanse, amo sanse motekiuia, yon uelis tijpajpatlas ni ome tlajtoli”.

Hewett kiixtonki ni tlamantli ika tlen kiijtoua 1 Juan 1:5, kampa kiijtoua toTeotsij “yajaya tlauili”. Ipan griego, nopa tlajtoli “toTeotsij” moijkuilojtok kej ho theós, ni tlajtoli kipia nopa artículo definido. Uan nopa tlajtoli “tlauili” (fos) amo kipia se artículo definido. ¿Tlake kiijtosneki ni? Hewett kiijtoua: “Maske nochipa uelis tikijtosej toTeotsij eli tlauili, amo uelis tikijtosej tlauili eli toTeotsij”. Nojkia uelis kiampa tikitasej ipan Juan 4:24 (toTeotsij “yajaya se tonaltsi”) uan ipan 1 Juan 4:16 (toTeotsij “yajaya teiknelijkayotl”). Ipan ni ome textos, nopa sujetos kipiaj artículos definidos, uan nopa tlajtoli “tonaltsi” uan “teiknelijkayotl” amo kipiaj. Yeka, nopa sujetos uan predicados amo uelis tijpajpatlasej; nopa versículos amo kiijtosneki “nopa tonaltsi eli toTeotsij” o “nopa tlaiknelijkayotl eli toTeotsij”.

¿Ajkia nopa Tlajtoli?

Miakej katli kuali kiixmatij tlajtoli griego uan katli kitlajtolkuepkej Biblia nojkia kiijtouaj Juan 1:1 amo kineki kiijtos ajkia eli “nopa Tlajtoli”, san kineki kipankixtis se tlen nopa kuajkuali tlamantli tlen kinextia. Nopa Comentario al Nuevo Testamento, tlen William Barclay, kiijtoua: “Kema nopa artículo definido amo motekiuia ika se tokajyotl, nopa tokajyotl eli se adjetivo. Juan amo kiijtok [...] Jesús eli Teotsij, ya kiijtok Jesús eli kejuak Teotsij” (nopa cursivas kitlalik katli kiijkuilok). Jason David BeDuhn, katli kiixmati tlen tlamachtiaj religiones, nojkia kiijtok: “Ipan griego, tlaj se tlajtoli amo kitlaliliaj nopa artículo definido theós, kej pano ipan Juan 1:1, katli kipouasej kikuamachilisej kiijtosneki ‘se teotsij’. [...] Pampa theós uan ho theós amo kipia artículo definido, kichiua ma tijkuamachilia amo sanse kiijtosneki ‘se teotsijʼ uan ‘toTeotsijʼ ”. Uan nojkia kiijtoua: “Ipan Juan 1:1 nopa Tlajtoli amo eli toTeotsij katli kipia nochi chikaualistli, nopaya san kiixnextia eli se teotsij o se akajya katli itstok iluikak”. Ipan nopa amochtli Juan. Texto y Comentario, tlen Juan Mateos (katli kitlajtolkuepki Nueva Biblia Española) uan Juan Barreto, nojkia sanse kiijtouaj tlen Juan 1:1, 2: “Kema ipan ni [versículos] expa motekiuia nopa tlajtoli ‘Teotsijʼ, nopa achtoui uan nopa expa tlajtoli kipia artículo definido (nopa Teotsij); uan nopa ompa amo kipia (se teotsij, se akajya katli itstok iluikak)”. Ipan nopa Análisis Gramatical del Griego del Nuevo Testamento, nopa ixtlamatketl católico Max Zerwick kiijtok: “ ‘Nopa Tlajtoli eli kejuak Teotsijʼ, pred[icado] amo kipia art[ículo], kiijtoua kenijkatsa eliyaya nopa Tlajtoli”. Uan nopa amochtli tlen protestantes Clave Lingüística del Nuevo Testamento Griego nojkia kiampa kiixtoma.

Jesús kiijtok ya amo eli sanse kej iTata

Uajka, ¿ouij tijkuamachilisej ajkia eli toTeotsij? Jesús amo kiampa moiljuiyaya, yeka kema momaijtok kiijtok ya amo eli sanse kej iTata. Ya kiijtok: “Inijuantij kipiaj yolistli yankuik para nochipa intla mitsixmatij ta tlen melauak tiDios uan axaka seyok, uan nojkia nechixmatij na niJesucristo tlen tinechtitlantok” (Juan 17:⁠3). Tlaj tijneltokaj tlen kiijtoua ni texto, uajka tikitasej Jesús kej iKone toTeotsij, se akajya katli itstok iluikak. Uan san tijueyichiuasej Jehová kej toTeotsij katli melauak uan “axaka seyok”.