Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Utu umona bintu bia tshijila mutu Yehowa ubimona anyi?

Utu umona bintu bia tshijila mutu Yehowa ubimona anyi?

Utu umona bintu bia tshijila mutu Yehowa ubimona anyi?

“Nutangile bimpe . . . bua munkatshi muenu kamuikadi muena [masandi] nansha munyangi wa bintu bia tshijila.”​—EBELU 12:15, 16, MMM.

1. Ndungenyi kayi ludi basadidi ba Yehowa kabayi nalu?

BANTU ba bungi badi anu benda balengulula bintu bia tshijila. Mushikuluji wa malu a mu nsombelu wa bantu wa mu France Edgar Morin wakamba ne: “Bishimikidi bionso bia bikadilu bimpe bu mudi Nzambi, bintu bifuka, ditunga, miyuki ya malu a kale, lungenyi lujalame, kabitshiena kabidi malu adi kaayi kuelesha mpata to. . . . Muntu yonso udi udisunguila mêyi adiye musue kulonda.” Ebi bidi bileja ‘nyuma wa pa buloba,’ anyi ‘nyuma udi wenzeja katataka munkatshi mua bana ba bupidia.’ (1 Kolinto 2:12; Efeso 2:2) Bantu badi badilambule kudi Yehowa ne badi bakokela bumfumu buende ku budisuile kabena bitaba nyuma eu wa bantu badi bapange kanemu to. (Lomo 12:1, 2) Kadi basadidi ba Nzambi mbamanye mushinga udi nawu bintu bia tshijila mu ditendelela diabu dia Yehowa. Mbintu kayi bidi ne bua kuikala bia tshijila mu nsombelu wetu? Tshiena-bualu etshi netshileje bintu bitanu bidi bikale bia tshijila ku mêsu kua basadidi ba Nzambi. Tshiena-bualu tshidi tshilonda netshileje mudi bisangilu bietu bikale bia tshijila. Kadi muaku “tshijila” udi umvuija tshinyi menemene?

2, 3. (a) Mmunyi mudi Bible uleja mudi Yehowa wa tshijila? (b) Mmunyi mutudi tuangata dîna dia Yehowa bu tshintu tshia tshijila?

2 Mu tshiena-Ebelu tshia mu Bible, muaku “tshijila” udi ufila lungenyi lua tshintu tshitapulula. Mu ditendelela, bintu bia “tshijila” ngebi bidibu batapulule ne bia pa tshibidilu, anyi bidibu bangata bu binsantu. Yehowa udi wa tshijila menemene. Bible udi umubikila ne: “Wa Tshijila.” (Nsumuinu 9:10; 30:3) Mu Isalele wa kale, muakuidi munene uvua uvuala mukaba muikale ne tshitotolo tshia ngolo tshifundapu miaku eyi ne: “Tshia tshijila kudi Yehowa.” (Ekesode 28:36, 37) Bible udi wamba mudi bakeluba ne baselafima ba mu diulu bimane pabuipi ne nkuasa wa butumbi wa Yehowa bamba ne: “Wa Tshijila, Wa Tshijila, Wa Tshijila udi Yehowa.” (Yeshaya 6:2, 3; Buakabuluibua 4:6-8) Diambulula miaku eyi didi dileja ne: Yehowa udi wa tshijila, mukezuke ne munsantu mu mushindu utudi katuyi mua kufuanyikija. Bintu bionso bia tshijila bidi bifumina kudiye.

3 Dîna dia Yehowa ndia tshijila anyi dinsantu. Mufundi wa misambu wakamba ne: “Batumbishe dina diebe dinene ne dia kutshina, bualu ndia tshijila.” (Musambu 99:3, MMM) Yezu wakatulongesha bua kusambila ne: “Tatu wetu udi mu diulu, banemeke [anyi bajidile] dina diebe.” (Matayo 6:9) Mariya mamuende wa Yezu wakamba ne: ‘Muoyo wanyi udi utumbisha Mukalenge. Udi ne bukole wakungenzela malu manene; dîna diende ndia tshijila.’ (Luka 1:46, 49) Bu mutudi basadidi ba Yehowa, tudi tuangata dîna diende bu tshintu tshia tshijila ne tudi tuepuka kuenza bualu buonso budi mua kupendesha dîna edi. Tudi kabidi tuangata bintu bionso bia tshijila anu mutu Yehowa ubiangata.​—Amosa 5:14, 15.

Tshitudi tunemekela Yezu bikole

4. Bua tshinyi Bible udi ubikila Yezu ne: “Wa Tshijila”?

4 Yezu uvua mufukibue wa tshijila bualu udi ‘muana umuepele mulela’ wa Yehowa Nzambi wa tshijila. (Yone 1:14; Kolosai 1:15; Ebelu 1:1-3) Ke bualu kayi badi bamubikila ne: “Wa Tshijila wa Nzambi.” (Yone 6:69) Yezu wakashala wa tshijila pavua Yehowa mutume muoyo wende pa buloba, bualu Mariya wakamulela ku bukole bua nyuma muimpe. Muanjelu wakambila Mariya ne: ‘Nyuma muimpe nealue kuudi, nebidike wa tshijila uwalela ne: Muana wa Nzambi.’ (Luka 1:35) Bena Kristo ba mu Yelushalema bakasambila Yehowa misangu ibidi mijima bamba bua Muana wa Nzambi ne: ‘Muana webe wa tshijila Yezu.’​—Bienzedi 4:27, 30.

5. Mmudimu kayi wa tshijila wakakumbaja Yezu pa buloba, ne bua tshinyi mashi ende adi ne mushinga mukole?

5 Yezu uvua ne mudimu wa tshijila wa kukumbaja pavuaye pa buloba. Pakatambulaye mu tshidimu tshia 29, Yehowa wakamuteka Muakuidi Munene wa ntempelo wende munene wa mu nyuma. (Luka 3:21, 22; Ebelu 7:26; 8:1, 2) Yezu uvua kabidi ne bua kulambula muoyo wende. Mashi ende akaya panshi avua ne bua kupikula bantu babi. (Matayo 20:28; Ebelu 9:14) Ke bualu kayi tudi tuangata mashi a Yezu bu tshintu tshia tshijila, tshia “mushinga mukole.”​—1 Petelo 1:19.

6. Mmunyi mutudi tuangata Yezu Kristo, ne bua tshinyi?

6 Bua kuleja ne: tudi tunemeka bikole Mukalenge ne Muakuidi Munene wetu Yezu Kristo, mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Nzambi wakabandisha [Muanende] kulu kule, wakamupa dîna didi pa mutu pa dîna dionso; ne bua mu dîna dia Yezu binu bionso bitue panshi, ne bia bintu bia mu diulu ne bintu bia pa buloba ne bintu bia muinshi mua buloba, ne bua ndimi yonso yambe patoke ne: Yezu Kristo udi Mukalenge, too ne ku butumbi bua Nzambi Tatu.’ (Filipoi 2:9-11) Tudi tuleja mutudi tumona bintu bia tshijila mudi Yehowa ubimona patudi tuitaba bua kukokela Mulombodi wetu ne Mukalenge Yezu Kristo, Mfumu wa tshisumbu tshia bena Kristo.​—Matayo 23:10; Kolosai 1:18.

7. Mmunyi mutudi tuleja ne: tudi tukokela Kristo?

7 Tudi tukokela kabidi Kristo patudi tunemeka bantu badiye muteke bua kulombola mudimu udiye uludika lelu. Tudi ne bua kuangata mudimu wa bela manyi a nyuma badi benza Kasumbu Kaludiki ne wa batangidi badibu bateke mu Betele, distrike, mu bijengu ne mu bisumbu bu mudimu wa tshijila. Ke bualu kayi tudi ne bua kunemeka bikole mushindu udibu balongolole malu eu.​—Ebelu 13:7, 17.

Tshisamba tshia tshijila

8, 9. (a) Mmushindu kayi uvua bena Isalele tshisamba tshia tshijila? (b) Mmunyi muvua Yehowa mulongeshe bena Isalele mushinga wa bintu bia tshijila?

8 Yehowa wakenza tshipungidi ne Isalele. Malanda aa avua apesha tshisamba tshipiatshipia etshi muaba wa pa buawu. Bavua bantu bajidila anyi batapulula ne bakuabu. Yehowa nkayende wakabambila ne: ‘Nuikale bantu ba tshijila kundi, bualu bua meme Yehowa ndi wa tshijila; ngakunusungula munkatshi mua bantu bua nuenu nuikale bantu banyi.’​—Lewitiki 19:2; 20:26.

9 Anu ku ntuadijilu kua tshisamba tshia Isalele, Yehowa wakabalongesha mushinga wa bintu bia tshijila. Kabavua nansha mua kulenga mukuna uvua Mose mubande pakamupesha Yehowa Mikenji dikumi, tshianana bavua mua kufua. Dîba adi bavua bangata mukuna wa Sinai bu wa tshijila. (Ekesode 19:12, 23) Bavua ne bua kuangata kabidi buakuidi, ntenta wa kusambakena ne bintu biende bionso bu bia tshijila. (Ekesode 30:26-30) Kadi netuambe tshinyi bua tshisumbu tshia bena Kristo?

10, 11. Bua tshinyi tudi mua kuamba ne: tshisumbu tshia bena Kristo bela manyi ntshia tshijila, ne ntshinyi tshidi bualu ebu buenzela “mikoko mikuabo”?

10 Tshisumbu tshia bena Kristo bela manyi ntshia tshijila ku mêsu kua Yehowa. (1 Kolinto 1:2) Bushuwa, badi bafuanyikija tshisumbu tshijima tshia bena Kristo bela manyi badi pa buloba mu tshikondo kayi tshionso ne ntempelo wa tshijila, nansha mudibu kabayi benza ntempelo munene wa mu nyuma wa Yehowa. Yehowa udi mu ntempelo au ku diambuluisha dia nyuma wende muimpe. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘[Munda muende] bitupa bionso bia nzubu bilungakaja bimpe bidi bidiundadiunda too ne paluabi ntempelo wa tshijila wa Mukalenge; munudi bibakibue popamue kabidi, munda muende, bua kuikala nzubu wa Nzambi mu nyuma.’​—Efeso 2:21, 22; 1 Petelo 2:5, 9.

11 Paulo wakalua kufundila kabidi bena Kristo bela manyi ne: ‘Kanuena bamanye ne: nuenu nudi ntempelo wa Nzambi, ne nyuma wa Nzambi udi wikala munda muenu? Ntempelo wa Nzambi udi wa tshijila, nudi muomumue kabidi.’ (1 Kolinto 3:16, 17) Ku diambuluisha dia nyuma wende, Yehowa ‘udi wikala’ munkatshi mua bela manyi ne ‘udi wendakana munkatshi muabu.’ (2 Kolinto 6:16) Udi utungunuka ne kulombola ‘mupika’ wende wa lulamatu. (Matayo 24:45-47) “Mikoko mikuabo” idi yanyisha bikole diakalenga diayi dia kudisangisha ne kasumbu ka bantu badi benza “ntempelo” eu.​—Yone 10:16; Matayo 25:37-40.

Bintu bia tshijila mu nsombelu wetu wa bena Kristo

12. Mbintu kayi bidi bikale bia tshijila mu nsombelu wetu, ne mbua tshinyi?

12 Kabiena bikemesha mudi bintu bia bungi bidi bitangila nsombelu wa bela manyi ba mu tshisumbu tshia bena Kristo ne balunda babu bikale bia tshijila. Malanda etu ne Yehowa ntshintu tshia tshijila. (1 Kulondolola 28:9; Musambu 36:7) Malanda aa nga mushinga mukole buetu tuetu, ke bualu kayi katuena tulekela nansha tshinyi peshi nganyi utshiamakana pankatshi petu ne Yehowa Nzambi wetu. (2 Kulondolola 15:2; Yakobo 4:7, 8) Disambila didi dituambuluisha bikole bua kulama malanda mimpe ne Yehowa. Disambila divua dia tshijila bua muprofete Danyele, ke bualu kayi wakatungunuka ne kusambila Yehowa bu pa tshibidilu nansha pavua muoyo wende mu njiwu. (Danyele 6:7-11) Badi bafuanyikija ‘masambila a bansantu’ anyi bena Kristo bela manyi ne musenga wa manananshi uvuabu buosha mu ntempelo. (Buakabuluibua 5:8; 8:3, 4; Lewitiki 16:12, 13) Difuanyikija edi didi dileja mudi disambila dikale dia tshijila. Ndiakalenga dinene be bua kuyukila ne Mukalenge wa diulu ne buloba! Kabiena bikemesha bua mutudi tuangata disambila bu tshintu tshia tshijila mu nsombelu wetu!

13. Mbukole kayi budi bua tshijila, ne mmunyi mutudi ne bua kubulekela buenza mudimu mu nsombelu wetu?

13 Kudi bukole budi bena Kristo bela manyi ne balunda babu bangata mu mishindu yonso bu bua tshijila ke: spiritu munsantu anyi nyuma muimpe. Nyuma eu mbukole budi Yehowa wenza nabu malu, ne bu mutuyi wenza anu malu adi umvuangana ne disua dia Nzambi wa tshijila, mbiakanyine mudibu bamubikila ne: ‘spiritu munsantu’ anyi ‘nyuma wa tshijila.’ (Yone 14:26, Mukenji Mulenga; Lomo 1:4) Ku diambuluisha dia nyuma muimpe, Yehowa udi upesha basadidi bende bukole bua kuyisha lumu luimpe. (Bienzedi 1:8; 4:31) Yehowa udi ufila nyuma wende kudi aba ‘badi batumikila mêyi ende,’ badi “balonda nyuma,” kadi ki nkudi bantu badi balonda nkuka ya mubidi nansha. (Bienzedi 5:32; Galatia 5:16, 25; Lomo 8:5-8) Bukole ebu budi buambuluisha bena Kristo bua kuikala ne “mamuma a nyuma” anyi ngikadilu milenga ne “bienzedi bia tshijila ne bia [dilamata] Nzambi.” (Galatia 5:22, 23; 2 Petelo 3:11) Bituikala tuangata nyuma muimpe bu tshintu tshia tshijila, netuepuke bua kuenza bualu buonso budi mua kubungamija nyuma eu anyi kumupangisha bua kuenza mudimu mu nsombelu wetu.​—Efeso 4:30.

14. Ndiakalenga kayi didi bela manyi bamona dia tshijila, ne mmunyi mudi mikoko mikuabu mikale payi ne diakalenga edi?

14 Diakalenga ditudi nadi dia kuikala ne dîna dia Nzambi wa tshijila, Yehowa ne dia kuikala Bantemu bende ntshintu tshikuabu tshitudi tuangata bu tshia tshijila. (Yeshaya 43:10-12, 15) Yehowa mmuvuije bena Kristo bela manyi bakumbane bua kuikalabu ‘bena mudimu ba dipungila dipiadipia.’ (2 Kolinto 3:5, 6) Bu mudibu bena mudimu, Nzambi mmubapeshe mudimu wa kuyisha ‘lumu luimpe elu lua bukalenge’ ne wa ‘kuvuija ba bisamba bionso bayidi.’ (Matayo 24:14; 28:19, 20) Badi bakumbaja mudimu eu ne lulamatu, ne bantu miliyo mivule badi bitaba lumu luimpe, bambila bela manyi aba mu tshimfuanyi ne: ‘Tudi basue kuya nenu, bualu bua tuakumvua ne: Nzambi udi nenu.’ (Zekâya 8:23) Mu ngumvuilu wa mu nyuma, bantu aba badi benzela Yehowa mudimu ne disanka bu ‘bendeshi ba lukasu ludibu badima nalu’ ne ‘balengeji ba mionji ya tumuma tua mvinyo’ bua bela manyi badi bikale “bakuatshi ba mudimu wa Nzambi wetu.” Mushindu au ke udi mikoko mikuabu yambuluisha bela manyi bikole bua kukumbaja mudimu wabu pa buloba bujima.​—Yeshaya 61:5, 6.

15. Mmudimu kayi uvua mupostolo Paulo umona wa tshijila, ne bua tshinyi tudi tuumona petu nanku?

15 Tshilejilu, mupostolo Paulo uvua wangata mudimu wa kuyisha bu tshintu tshia tshijila anyi tshinsantu. Wakamba muvuaye ‘mukuatshishi wa mudimu wa Kristo Yezu mutumibue kudi bisamba bia bende, [wenza] mudimu wa muakuidi wa mu lumu luimpe lua Nzambi.’ (Lomo 15:16) Pakafundila Paulo bena Kristo ba mu Kolinto, wakabikila mudimu wende ne: “tshiuma.” (2 Kolinto 4:1, 7, MMM) Mu mudimu wetu wa diyisha ke mutudi tumanyisha ‘mêyi [a tshijila] mamba kudi Nzambi.’ (1 Petelo 4:11) Nenku nansha tuetu bikale bela manyi anyi mikoko mikuabu, tudi tuangata diakalenga dia kuenza mudimu wa kuyisha bu dia tshijila.

‘Tukumbaje tshijila tshietu mu ditshina dia Nzambi’

16. Ntshinyi tshituambuluisha bua kubenga kulua bantu badi ‘banyanga bintu bia tshijila’?

16 Mupostolo Paulo wakadimuija bena Kristo nende bua kabalu bantu badi ‘banyanga bintu bia tshijila.’ Kadi wakababela bua ‘bakebe [dijidibua],’ ne ‘batangile bimpe bua muji wa bululu nansha umue kautoloki, kauvu kunyanga malu ne kubuejakaja bantu bonso.’ (Ebelu 12:14-16, MMM) Mêyi aa “muji wa bululu” adi atangila bantu bakese ba mu tshisumbu tshia bena Kristo badi mua kuikala bakeba kubipisha mushindu udi malu enzekamu. Tshilejilu, badi mua kuikala babenga kumona dibaka bu tshintu tshia tshijila mudi Yehowa udimona anyi kabayi bamona mushinga wa kuikala ne ngikadilu muimpe to. (1 Tesalonike 4:3-7; Ebelu 13:4) Peshi badi mua kuikala badibueja mu muyiki ya batontolodi ne batangalaja ngenyi yabu idi mikale ‘biakulakula bia patupu’ biamba kudi bantu badi ‘bamane kupambuka mu njila wa mêyi malelela.’​—2 Timote 2:16-18.

17. Bua tshinyi bela manyi badi ne bua kutungunuka ne kudienzeja bua kumona bintu bia tshijila mudi Yehowa ubimona?

17 Paulo wakafundila bana babu bela manyi ne: ‘Bana betu, bualu bua tuetu tudi ne milayi eyi, tudilengeje ku manyanu onso a mubidi ne a nyuma, tukumbaje tshijila tshietu mu ditshina dia Nzambi.’ (2 Kolinto 7:1) Mêyi aa adi aleja ne: bena Kristo bela manyi, “babanyanganyi ba dibikila dia mu diulu,” badi ne bua kudienzeja bua kuleja ne: badi bangata bintu bia tshijila mudi Yehowa ubiangata mu nsombelu wabu mujima. (Ebelu 3:1) Bia muomumue, mupostolo Petelo wakabela bana babu balela ku nyuma muimpe ne: ‘Nuikale bana batumikidi, kanudifuanyikiji bu munuakadi mu nkuka yenu ya diambedi, mu bupote buenu; bu mudi yeye wakanubikila udi wa tshijila, nunku kabidi nulue ba tshijila mu malu onso a muoyo wenu.’​—1 Petelo 1:14, 15.

18, 19. (a) Mmunyi mudi bena mu “tshisumbu tshinene” baleja ne: badi bamona bintu bia tshijila mudi Yehowa ubimona? (b) Mmuanda kayi mukuabu wa tshijila wa mu nsombelu wetu wa bena Kristo utuamona mu tshiena-bualu tshialonda?

18 Bidi munyi bua bena mu “tshisumbu tshinene” bapanduka ku “dikenga dinene”? Bobu pabu badi ne bua kuleja ne: badi bamona bintu bia tshijila mudi Yehowa ubimona. Mu mukanda wa Buakabuluibua, badi bamba mudibu bakuatshila Yehowa “mudimu” wa tshijila mu lubanza lua pa buloba lua ntempelo wende wa mu nyuma. Mbitabuje mulambu wa Kristo udi upikula bantu, ne mu tshimfuanyi badi ‘buvuwa mayeka abu, baatokesha mu mashi a Muana wa mukoko.’ (Buakabuluibua 7:9, 14, 15) Bualu ebu budi bubavuija bakezuke ku mêsu kua Yehowa ne budi bubenzeja bua ‘kudilengeja ku manyanu onso a mubidi ne a nyuma, bakumbaja tshijila tshiabu mu ditshina dia Nzambi.’

19 Muanda wa mushinga mu nsombelu wa bena Kristo bela manyi ne balunda babu ndidisangisha pa tshibidilu bua kutendelela Yehowa ne kulonga Dîyi diende. Yehowa udi wangata masangisha a bantu bende bu tshintu tshia tshijila. Mu tshiena-bualu tshidi tshilonda netumone mushindu utudi ne bua kumona bintu bia tshijila anu mudi Yehowa ubimona mu muanda wa bisangilu ne tshitudi ne bua kuenzela nanku.

Diambulula

• Ndungenyi kayi lua bena panu ludi basadidi ba Yehowa kabayi nalu?

• Bua tshinyi bintu bia tshijila bionso bidi bifumina anu kudi Yehowa?

• Mmunyi mutudi tuleja ne: tudi tunemeka bunsantu bua Kristo?

• Mbintu kayi bitudi ne bua kumona bu bia tshijila mu nsombelu wetu?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Mu Isalele wa kale bavua ne bua kuangata buakuidi, ntenta wa bisangilu ne bintu biende bu bia tshijila

[Tshimfuanyi mu dibeji 24]

Bena Kristo bela manyi badi pa buloba badi benza ntempelo wa tshijila

[Bimfuanyi mu dibeji 25]

Disambila ne mudimu wa kuyisha mbintu bia tshijila