Skip to content

Skip to table of contents

“Tau ta Ena Aonega ese Haheauka Ia Henia Noho, Vadaeni Ia Badu Haraga Lasi”

“Tau ta Ena Aonega ese Haheauka Ia Henia Noho, Vadaeni Ia Badu Haraga Lasi”

Koledi ta ena basketbol coach be ena badu ia biagua lasi dainai, idia hadokoa.

Natuna ta be ena ura gauna ia abia lasi dainai, mai badu ida ia taitai.

Sinana ta be ena natuna mero ia lolo henia, badina ena daiutu ia hagoevaia lasi.

ITA ibounai ese taunimanima idia badu be ita itaia, bona nega haida ita badu danu. Ena be ita diba ita badu lasi be namo, to nega haida ita laloa badina maorodia dainai ita badu diba, bema ita itaia ta ese kara maorona ia badinaia lasi. American Psychological Association ena atikol ta ia gwau: “Ita badu be kerere lasi, unai be taunimanima edia kara.”

Toana be unai hereva be momokani, bema Keristani aposetolo Paulo ese Dirava ena lauma amo ia torea herevana ita laloa. Paulo ia diba nega haida taunimanima idia badu diba, unai dainai ia gwau: “Umui badu neganai, umui kara dika lasi. Bona dina ia do diho lasi neganai, emui badu ia ore be namo.” (Efeso 4:26) Unai ita laloa neganai, eda badu ita hahedinaraia o ita biagua be namo, a?

OI BADU BE NAMO, A?

Paulo ese badu karana ena sisiba ia henia neganai, reana ia be salamo torea tauna ena hereva ia laloa, ia gwau: “Emui badu ia toreisi neganai, do umui kara dika lasi.” (Salamo 4:4) Paulo ena hereva ena anina be dahaka? Ia gwau: “Namona be inai heheni karana, badu, badu dikadika, boiboi badabada, hadikaia herevadia, bona dika gaudia ibounai danu, umui dadaraia.” (Efeso 4:31) Paulo be Keristani taudia ia hagoadaia badu karana idia dadaraia totona. American Psychological Association ena atikol ma ia gwau: “Tahua gaukara amo idia davaria badu hahedinaraia karana ese badu bona dagedage ia habadaia bona unai ese oi ia durua lasi . . . hekwakwanai oi hamaoromaoroa totona.”

Edena dala ai badu bona ia havaraia dika ita “dadaraia”? Idaunegai Israela ena aonega tauna King Solomona, ia gwau: “Tau ta ena aonega ese haheauka ia henia noho, vadaeni ia badu haraga lasi. Bema tau ta ese oi dekenai ia kara dika, do oi laloaboio be kara namona momokani.” (Aonega Herevadia 19:11) Tau ta ia badu neganai, edena dala ai “ena aonega” ese ia durua?

AONEGA ESE BADU IA HAMARAGIA DALANA

Aonega anina be gau ta laloa namonamo karana. Edena dala ai unai ese ita ia durua, bema ta ese ita ia habadua?

Kara gageva ita itaia neganai, reana do ita badu. To, bema ita badu bona ita dagedage, reana ita sibona eiava ma ta ita hahisia diba. Lahi ese ruma ta ia gabua ore hegeregerena, badu karana ese eda ladana ia hadikaia bona eda hetura karana ma haida bona Dirava ida ia hadikaia. Unai dainai ita badu matamaia neganai, namona be ia vara gauna ita lalohadailaia namonamo. Unai ita lalopararalaia neganai eda badu do ita biagua.

Solomona ena tamana, King Davida, be kahirakahira tau ta ladana Nabala, ena rara dekenai ia kerere, to ta ese ia durua dainai ia vara gauna ia lalopararalaia. Iudea tano gagaena ai, Davida bona ena tatau ese Nabala ena mamoe idia naria. Mamoe edia huina idia utua neganai, Davida be aniani totona Nabala ia noia. Unai negai, Nabala ia gwau: “Be, egu paraoa, bona ranu, bona vamu, lau alaia gaudia, lauegu mamoe huina utua taudia edia aniani totona gaudia, do lau abia, bona umui dekenai do lau henia, a? Lasi momokani! Umui mai gabuna danu daika ia diba?” Unai be dika momokani! Davida be unai hereva ia kamonai neganai, ia bona tatau 400 bamona be Nabala bona ena bese hamasea totona idia lao.1 Samuela 25:4-13.

Nabala ena adavana, Abigaila, ia kamonai neganai, Davida itaia totona ia lao. Davida bona ena tatau ia hedavari henia neganai, Davida ena aena badinai ia tui diho, bona ia gwau: “Lau inai, oiemu hesiai hahine, mani emu kara egu hereva do oi kamonai.” Bena Davida ia hamaoroa Nabala be kavakava tauna, bona bema Davida ese kerere davana ia henia bona rara ia bubua, do ia lalohisihisi.1 Samuela 25:24-31.

Abigaila ena hereva amo Davida be dahaka ia lalopararalaia dainai ena badu ia biagua? Ginigunana be, ia diba Nabala be kava tauna, bona iharuana be, bema kerere davana ia henia, rara dekenai do ia kerere. Davida bamona, reana gau haida ese oi idia habadua dikadika. Dahaka oi karaia be namo? Mayo Clinic ena atikol ese badu biagua karana ia herevalaia, ia gwau: “Nega sisina lalonai emu hahodi oi dogoatao bona 1 ia lao 10 oi duahia.” Oibe, hekwakwanai ena badina bona oi ura karaia gauna ena dika oi laloa. Aonega ese emu badu ia hamaragia o kokia be namo.1 Samuela 25:32-35.

Unai hegeregerena, hari momo be badu biagua karana dekenai heduru idia abia. Sebastian, mauri lagani 23 merona, be Polish ena dibura ruma ai ia noho neganai, Baibel stadi karana amo ena badu biagua karana ia dibaia. Ia gwau: “Guna, ia vara hekwakwanai lau laloa, bena Baibel ena hakaua herevadia lau badinaia toho. Lau davaria Baibel be heduru bukana namona.”

Baibel ena sisiba badinaia karana ese oi ia durua emu badu oi biagua totona

Setsuo danu be unai dala ia badinaia. Ia gwau: “Gaukara gabunai lau idia habadua taudia lau lolo henia. Hari, Baibel lau stadilaia dainai, lau lolo lasi, to sibona lau nanadaia: ‘Daika ena kerere? Lau ese hekwakwanai lau havaraia, a?’” Unai bamona henanadai ese ena badu ia hamaragia, bona ena lalona ai ia noho badu ia biagua diba.

Ita dekenai badu karana be goada, to Baibel ena sisiba ese unai ia hereaia. Baibel ena sisiba oi badinaia bona Dirava ena heduru oi noia neganai, badu karana do oi hamaragia eiava oi biagua diba.