Skip to content

Skip to table of contents

MASE TAUDIA DAINAI IDIA LALOHISIHISI TAUDIA DURUA DALADIA

Do Idia Vara Diba Gaudia

Do Idia Vara Diba Gaudia

Ena be diba bada taudia haida idia gwau lalohisihisi be metairametaira do ia bada ia lao, to ta ia lalohisihisi dalana be ma ta amo ia idau. Momokani, mase negadiai, ena be haida be idia lalohisihisi to edia vairana ena toana ese unai do ia hahedinaraia lasi. Ita diba ita tai be mai ena namo, to lalohisihisi hahedinaraia dala maorona ta be lasi. Unai ena badina be taunimanima edia kastom be idau, edia kara be idau, edia mauri ai idia vara gaudia be idau, eiava edia famili memba o turana ia mase daladia be idauidau.

DIKA IA HABADAIA, A?

Reana lalohisihisi taudia idia diba lasi edia famili memba o turana ia mase murinai be dahaka do ia vara. To nega momo lalohisihisi bona hekwakwanai haida idia vara diba. Mani haida ita herevalaia:

Daradoko. Mase negadiai haida be mai taitai danu idia hereva, idia ura bada ia mase tauna idia itaia, bona nega haida edia kara o laloa dalana idia idau. Matamanai, reana idia hoa bona idia biliv lasi edia famili memba o turana ia mase. To gabeai, mase taudia edia kara bona hereva namodia idia laloa bona edia nihi lalodiai, idia tai o hebogahisi. Tiina ia laloatao ena adavana, Timo, ia mase neganai ia hoa. Ia gwau: “Matamanai, egu goada ia ore. Lau tai be auka. Lau daradoko dainai, nega haida lau hahodi be auka. Ia vara gauna lau abia dae be auka.”

Lalohekwarahi, badu bona sibona bleim karana. Ivan ia gwau: “Emai natuna merona, Eric, ena mauri lagani 24 ia mase bena dina haida murinai, lau bona egu adavana, Yolanda, be ai badu dikadika! Ai hoa badina gunaguna ai laloa ai be badu taudia lasi. Danu, ai sibona ai bleim, ai henanadai dahaka dainai matamanai emai natuna durua dalana ta ai tahua lasi.” Alejandro ena hahine be nega daudau lalonai gorere ta ia haheaukalaia murinai ia mase, bona Alejandro ia gwau: “Matamanai, lau laloa Dirava be egu hisihisi ia koua lasi badina reana lau be tau dikana. Gabeai lau hemarai, badina lau laloa lau be Dirava lau bleim kava.” Bona inai magasin ena rau 3 ai ita herevalaia tauna, Kostas, ia gwau: “Nega haida Sophia dekenai lau badu badina ia mase. Gabeai lau lalohisihisi badina unai lalohadai kererena lau abia. Unai be Sophia ena kerere lasi.”

Laloa maoromaoro lasi. Nega haida ai ta be do ia laloa maoromaoro lasi. Hegeregere, ia lalohisihisi tauna ia laloa ia be mase tauna ena hereva ia kamonai, ia mamia, eiava ia itaia. Eiava lalohisihisi tauna be gau momo do ia laloaboio. Tiina ia gwau: “Nega haida ta ida lau herevahereva, to egu lalona ai gau ma ta lau laloa bamona! Nega momo Timo ia mase neganai idia vara gaudia lau laloa lou. Lau laloa maoromaoro lasi dainai lau lalohisihisi.”

Sibona noho urana. Lalohisihisi tauna be reana ia ura lasi ma haida ia bamoa. Kostas ia gwau: “Headava taudia ida lau noho neganai, egu hemami ia dika. Bona unai bamona hemami dikana lau abia bema singul taudia ida lau noho.” Ivan ena adavana, Yolanda, ia gwau: “Idia komplein taudia badinai lau gini be auka badina idia herevalaia gaudia momo be emai metau ia hanaia lasi! Danu, haida be edia natudia ese idia karaia gau namodia be ai dekenai idia herevalaia. Idia dekenai lau moale to danu lau ura lasi edia hereva lau kamonai. Lau bona Ivan ai laloparara iseda mauri lalonai be unai bamona gaudia do idia vara to do ai haheaukalaia be auka.”

Helt ena hekwakwanai idauidau. Haida idia itaia edia aniani dalana be ia senisi, tauanina toana ia idau, bona idia mahuta namonamo lasi. Aaron ena tamana ia mase bona lagani ta murinai ia gwau: “Lau mahuta namonamo lasi. Hanuaboi ta ta ai seim hora lalonai lau noga bona egu tamana ena mase lau laloa.”

Alejandro ese ena helt be inai bamona ia herevalaia: “Nega momo doketa ta lau itaia bona ia gwau lau gorere lasi. Lau laloparara lau tai momo dainai lau gorere bamona.” Unai mamina dikana be metairametaira ia ore. To, Alejandro ese doketa ia itaia be disisen maorona. Tai o lalohisihisi karana ese tauanina ena gorere koua siahuna o immune system ia hamaragia diba, gorere gunana ta ia hamauria lou diba, eiava gorere matamatana ta ia havaraia diba.

Gaukara haida karaia be hegeregere lasi. Ivan ia gwau: “Eric ia mase murinai, emai varavara bona turadia sibona lasi, to Eric ena bosi bona ia rentaia rumana ena biaguna ai hadibaia be namo. Danu, gavamani ena pepa haida ai hahonua be namo. Bona Eric ena kohu ai haboua be namo. Unai bamona gaudia ai karaia bona ai laloa namonamo be ia auka badina inai negai ai be ai do lalohisihisi noho, emai tauanina ia goada lasi, bona ai lalohekwarahi noho.”

To, haida be gabeai idia lalohisihisi badina mase taudia ese idia karaia lasi gaukara haida idia hagugurua be namo. Tiina dekenai be unai ia vara. Ia gwau: “Hanaihanai Timo be emai banika bona bisinesi gaudia ia naria. Unai maduna be hari lau ese do lau huaia, bona unai ese egu lalohisihisi ia habadaia. Inai maduna do lau huaia namonamo, eiava?”

Ita herevalaia gaudia​—lalometau, wari, eiava helt ena hekwakwanai​—dainai, reana momo idia laloa lalohisihisi do ia ore lasi. To, gabeai do idia vara lalometau, wari, bona helt ena hekwakwanai ita diba guna be namo, unai amo ena be vanegai eda famili memba o turana ta ia mase to lalohisihisi ita haheaukalaia diba. Danu laloatao: Ita ta ta ese ita mamia hisihisi be ma ta amo ia idau. Ma danu, lalohisihisi taudia ia durua gauna ta be inai: Namona be ia diba ia abia lalohisihisina be ma haida ese idia abia danu.

DO LAU MOALE LOU, A?

Dahaka ia vara diba? Lalohisihisi be do ia noho daudau lasi, to metairametaira do ia ore. Unai anina be ita gwau lasi lalohisihisi tauna be turana o ena famili memba do ia laloaboio. To, lalohisihisi ena metau be metairametaira do idia ore. Reana gabeai ta do ia lalohisihisi lou badina reana mase tauna ida gunaguna idia karaia hebou gaudia haida ia laloatao o aniveseri negana ia ginidae. To, momo be gabeai edia lalohisihisi ia ore bona dina ta ta ai idia karaia gaudia idia karaia lou. Unai bamona idia karaia diba badina reana edia famili o turadia ese idia durua bona ia sibona be dala ia tahua ena lalohisihisi ia haheaukalaia totona.

Edena negai lalohisihisi do ia ore? Haida be reana hua haida murinai edia lalohisihisi ia ore. To momo be reana lagani ta o rua murinai edia lalohisihisi ia ore. Bona haida be reana nega daudau murinai edia lalohisihisi ia ore. * Alejandro ia gwau: “Lau be lagani toi bamona lau lalohisihisi.”

Oi hesiku lasi. Dina ta ta ai, emu goada hegeregerena gau ta oi karaia, bona oi diba emu lalohisihisi be do ia noho daudau lasi. To, oi laloa hari inai negai gau haida oi karaia diba, unai amo emu lalohisihisi oi haorea haraga, a?

Oi abia lalohisihisina be ma haida ese idia abia danu

^ Haida be nega daudau idia lalohisihisi, bona gabeai ia be gorere ta bamona ia lao. Unai bamona taudia ese doketa ta ena heduru idia abia be namo.