Murowe mpantta wa sirimuhina

Murowe mpantta wa myaha sirimuhina

MURU 2

Biibiliya Eliivuru Enikhuma wa Muluku

Biibiliya Eliivuru Enikhuma wa Muluku

1, 2. Xeeni Biibiliya oryaawe yoovaha yoohakalaliha enikhuma wa Muluku?

MUNOONELA sai vaavo mpatthani anyu vanovahaaweni etthu? Tthiri murima onnoovavani khiyaphavela otthukula wira moone etthu ene, ni munnihakalala osuwela wira mpatthani anyu onnoophentani. Moohaaniherya nyuwo munnimuxukhuru.

2 Biibiliya yoovaha enikhuma wa Muluku. Owo onninihimeerya itthu sihaarowa ahu osuwela-tho. Mwa ntakiheryo, onninileela moota Muluku sipattunxe awe erimu, elapo, mulopwana ni muthiyana oopacerya. Nave onninivaha malakiheryo annikhaliherya ovilela mixankiho sahu. Biibiliya onniniixuttiha moota Muluku sinrowa awe wiiriha elapo okhala opuro woolokexa. Tthiri Biibiliya yoovaha yoohakalaliha!

3. Biibiliya onrowa wookhaliheryani osuwela exeeni?

3 Vaavo vanrowa nyu omwiixutta Biibiliya, munimoona wira Muluku oniphavela wira mukhale mpatthani awe. Nto mwaatepaka omusuwela Muluku, opatthani anyu onoolipa vanceene.

4. Enoosivelani exeeni voohimya sa Biibiliya?

4 Biibiliya ootaphuleliwa mattaava 2.600, ni oopakiwa ibilyau sinceene. Atthu ibilyau sinceene elapo yotheene anoowerya omusoma Biibiliya ni nttaava naya. Khuta esumana, atthu anivikana emilyau emosa annivahiwa Biibiliya! Tthiri Biibiliya khonilikana ni iliivuru sikina.

5. Xeeni ohimyaka wira Biibiliya “masú a Muluku”?

5 Biibiliya ‘upuxeriwé ni Muluku’. (Mmusome 2 Timótheyo 3:16.) Masi akina pooti ohimya so: ‘Biibiliya olempwale ni atthu, nto vaniweryaneya sai okhala eliivuru enikhuma wa Muluku?’ Biibiliya onaakhula so: ‘Atthu ale, yèttihiwe [aahiiso olakiheriwa] ni munepa wottela, yàhùluma sa Muluku’. (2 Pedru 1:21, BE) Ela enilikana ni tiithi onimuruma mwanawe olepa ekarta. Nto ti pani mwaneene ekarta eyo? Tthiri ti ya tiithi ole ohiya mwanawe. Moolikanasa, Muluku tori Mwaneene Biibiliya, ohiya atthu ale amulempe. Nto Muluku aahaalakiherya atthu awo wira alepe muupuwelo awe. Mwekeekhai, Biibiliya “masú a Muluku”.​—1 aTesalonika 2:13; nwehe Enoota 2.

Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada, onniphwanyaneya mattaava manceene

BIIBILIYA TA EKEEKHAI

6, 7. Xeeni ohimyaka wira Biibiliya toovarihana?

6 Soovira iyaakha sinivikana 1.600 Biibiliya olempwaka. Atthu amulempe yaakhala okathi woovirikana. Akina yaahisoma vanceene masi akina khiyaasomenxe. Mwa ntakiheryo, mmosa aari meediko. Akina yaari alimi, ootthatta ihopa, amakampusi, maprofeta, alipa-oophuka, ni mamwene. Hata yaavirikanne makhalelo aya, iliivuru sotheene sa Biibiliya ti soovarihana. Ikapitulu siri mBiibiliyani khasinivaanyihana. *

7 Ikapitulu soopacerya sa Biibiliya sinihimya moota mixankiho sipacenrye aya valaponi, masi, ikapitulu sookiserya sinooniherya moota Muluku sinrowa awe omaliha mixankiho iyo ni wiiriha elapo okhala eparayiisu. Biibiliya onnilavula itthu sinihela muhina iyaakha ikonto sinceene sa sowiiraneya sa apinaatamu, ni onnooniherya wira yoolakela ya Muluku enimwiiraneya tthiri.

8. Matakiheryo xeeni anooniherya wira Biibiliya onihimya ekeekhai aalavulaka myaha sa siensia?

8 Biibiliya khopakeliwe wiixuttiha myaha sa siensia aahiiso khahiyo manual a oxikola, masi vaavo vanilavula awe myaha sa siensia, okathi wotheene Biibiliya onihimya ekeekhai. Nto eyo ti etthu enilipelela ahu wa eliivuru enikhuma wa Muluku. Mwa ntakiheryo, eliivuru ya Onamukuttho yookhalana malakiheryo a Muluku yaavahiwe aIsarayeli wira iretta sihuulaane. Biibiliya olempwale vahinatthi osuweliwa ibacteria aahiiso axikokho anikumiherya iretta. Nave Biibiliya oniixuttiha wira khiivo etthu evarelenle elapo. (Yobi 26:7) Okathi yoole atthu yaarina aya muupuwelo woohiloka voohimya sa makhalelo a elapo, Biibiliya aahihimya khalairu wira elapo eri ntoko boola.​—Yesaya 40:22.

9. Ohivitha etthu wa alipa-oomulepa Biibiliya onnikhaliherya osuwela exeeni?

9 Vaavo Biibiliya vanilavula awe soohimmwa sa apinaatamu, owo ta ekeekhai. Masi iliivuru sinceene sa mulaponi khasinihimya ekeekhai maana alipa-oolepa iliivuru iyo annivitha itthu sikina. Mwa ntakiheryo, okathi mukina iliivuru iyo khasaahimya vaavo atthu awo yaaxinttiwa aya okhottoni. Masi alipa-oomulepa Biibiliya yaanihimya ekeekhai hata okathi yoole aIsarayeli yaaxinttiwa aya. Nave awo yaahilepa soovonya saya. Mwa ntakiheryo, eliivuru ya Mothakoni, Moise onnihimya soottheka suulupale saapanke awe, seiyo suulumeliwa awe ni Muluku. (Mothakoni 20:2-12) Ohivitha etthu wa alipa-oomulepa Biibiliya, ethoonyeryo yoowi onikhuma wa Muluku. Tivonto nihaana omuroromela Biibiliya.

ELIIVURU ERINA MIRUKU SOOLOKA

10. Moota xeeni miruku sa Biibiliya sinivareleya aya muteko olelo-va?

10 Biibiliya ‘upuxeriwé ni Muluku, khukhalihiwa wira ixuttiheke ekekhai, avanyiheke ale anvonya, attaruxeke ale anttheka’. (2 Timótheyo 3:16) Tthiri, miruku sa Biibiliya sinnivareleya muteko olelo-va. Okhala wira Yehova tonipattunxe, owo onnisuwela muupuwelo ahu ni moonelo ahu. Nave onninsuwela oratteene onivikana hiyo, ni oniphavela wira nihakalaleke. Muluku onnisuwela itthu sinniphwanyiha mureerelo ni siniwerya onikumiherya maxakha.

11, 12. (a) Miruku xeeni soovareleya muteko saavahiwe ni Yesu siri Matheyo ekapitulu 5 mpakha 7? (b) Itthu xeeni sikina siniixutta ahu mBiibiliyani?

11 Matheyo ekapitulu 5 mpakha 7, sookhala miruku soovareleya muteko seiyo Yesu aalavunle awe, eyo piiyo, moota woohakalala, wowaathokorerya atthu akina, woovekela, ni moota wookhalana moonelo wooloka voohimya sa musurukhu. Nnaamwi ovanhe ene miruku iyo iyaakha 2.000 sivinre, nlelo sinnivareleya muteko olelo-va.

12 Nave mBiibiliyani, Yehova onninivaha malakiheryo annikhaliherya okhumela saana vatthokoni, okhala anamuteko ooloka, ni moota wookhalihana saana ni akina. Malakiheryo a Biibiliya annivareleya muteko okathi wotheene, moohicikha etthu sa makhalelo ahu, opuro onikhala ahu, aahiiso mixankiho sahu.—Mmusome Yesaya 48:17; nwehe Enoota 3.

MUROROMELEKE IPROFESIA SA BIIBILIYA

Yesaya, mulipa-oomulepa Biibiliya, aahihimya vahinatthi onyaanyiwa wa Babilonia

13. Yesaya aahimmye exeeni voohimya sa muttetthe wa oBabilonia?

13 Iprofesia sinceene sa Biibiliya sihiiraneya tthiri. Mwa ntakiheryo, Yesaya aahihimya vahinatthi opwetexiwa wa Babilonia. (Yesaya 13:19) Eliivuru ela yaahihimya saana moota muttetthe ola waarowa aya onyaanyiwa. Muttetthe ole waalimpe ni mikhora suulupale ni muro. Masi Yesaya aahihimya wira muro ole waarowa owelelihiwa ni mikhora khisaarowa owaliwa. Anakhotto yaarowa otuphela muttetthe ole voohiwana ekhotto. Nave Yesaya aahihimya wira Kiro taarowa omunyaanya Babilonia.​—Mmusome Yesaya 44:27–45:2; nwehe Enoota 4.

14, 15. Yiiraneyale sai eprofesia ya Yesaya?

14 Iyaakha 200 nuumala olempwa eprofesia ele, atoropa yaahirwa, wira amutuphele Babilonia. Nto ti pani aari muhooleli aya? Aari Kiro, mwene ooPersia, yoole aahimmwale vahinatthi. Tivonto itthu sotheene saahimmwale ni eprofesia ele saahiiraneya.

15 Ohiyu yoole aatupheliwa awe Babilonia, atthu yaarina efesta. ABabilonia yaixoona okhala oovareleleya mwaha wa ixiri suulupalexa sa epooma ni muro ole. Nnaamwi vari siiso, ota wa epooma ele, Kiro ni atoropa awe yiira ahapuxaka maasi a muro ole wira avukuwe. Nto maasi yaahivukuwa vaaweryaneya aya atoropa ooPersia olapuwa. Masi atoropa ale yaarowa okela sai muttetthe ole wa oBabilonia? Ntoko eprofesia ele yaahimmye aya, mikhora khisaawaliwe, nto atoropa yaahikela muttetthe ole voohiwana ekhotto.

16. (a) Yesaya aahimmye exeeni sa emalelo ya Babilonia? (b) Ninsuwela sai wira eprofesia ya Yesaya ehiiraneya tthiri?

16 Yesaya aahihimya wira khuuvo-tho aarowa otthikela okhala oBabilonia. Owo aalempe so: “Khunrowa-tho okhaliwa wa mahiku othene: onokhala milepe mpakha omala elapo”. (Yesaya 13:20) Niireke eyo ehiiraneya? Muttetthe wa oBabilonia a khalai, ikiloomo 80 mpantta wa okuusini oBagdade, wIraque, vano milepe. Olelo-va khuuvo onikhala opuro ole. Yehova oomunyaanya Babilonia ni ‘khumukwesa ni nvelo’.​—Yesaya 14:22, 23. *

Milepe sa Babilonia

17. Xeeni vanitthuneya ahu waaroromela anatiri a Muluku?

17 Okhala wira iprofesia sinceene sa mBiibiliyani sihiiraneya, nto nihaana ororomela ele Biibiliya enileiherya awe voohimya sa muhoolo. Nikupaliki wira Yehova moohaanyiherya onimwiiriha elapo ela okhala eparayiisu. (Mmusome Mothakoni 23:19.) Tthiri ninnilipelela “ophwanya ekumi yohimala. Muluku, ori òhòtha, ahilaiherya ekum’iyo olumwenku ohinatthi opattuxiwa”.​—Tito 1:2. *

BIIBILIYA ONOOWERYA ORUKUNUXA OKUMI ANYU

18. Paulo otthokihenrye sai “masu a Muluku”?

18 Nihiixutta wira khiivo eliivuru enlikana ni Biibiliya. Tthiri, Biibiliya toovarihana, nto vaavo vanilavula awe myaha sa siensia aahiiso soohimmwa sa mulaponi, onihimya ekeekhai okathi wotheene. Nave onnivaha miruku sinivareleya muteko ni ookhalana iprofesia sinceene siiraneyale. Nave-tho, onninikhaliherya mwa enamuna ekina. Murummwa Paulo olempe so: “Masu a Muluku ti makumi”. Ela enitaphulela exeeni?​—Mmusome aHéberi 4:12.

19, 20. (a) Biibiliya onrowa wookhaliherya osuwela exeeni? (b) Munrowa omuxukhurela sai Muluku, mwaha woonivaha Biibiliya?

19 Biibiliya onoowerya orukunuxa okumi anyu. Onoowerya wookhaliheryani wiivarerya saana. Onimooniherya muupuwelo anyu ni ele eri vamurimani vanyu. Mwa ntakiheryo, hiyo pooti wuupuwelaka wira ninnimphenta Muluku. Masi wira nooniherye omphenta wahu, nihaana weettela ele Biibiliya onniixuttiha awe.

20 Mwekeekhai, Biibiliya eliivuru enikhuma wa Muluku. Nto Muluku oniphavela wira mmusomeke, omwiixutta, ni omphenta. Mooniherye oxukhurela wanyu yoovaha ela, nvikanihaka omwiixutta. Nto munrowa osuwela yoolakela ya Muluku wa apinaatamu. Muru onittharelana, ninrowa wiixutta yoolakela eyo.

^ etti. 6 Hata atthu akina ahimyaka wira mipantta sikina sa Biibiliya khasinivarihana, eyo khahiyo ekeekhai. Nwehe muru 7 a eliivuru, A Bíblia​—Palavra de Deus ou de Homem?, yoolaleiwa ni Anamoona a Yehova.

^ etti. 16 Mwaphavela soohimmwa sikina voohimya sa iprofesia sa Biibiliya, musome ipaaxina 27-29 sa ebroxura eni: Um Livro para Todas as Pessoas, yoolaleiwa ni Anamoona a Yehova.

^ etti. 17 Mwa iprofesia sinceene sa Biibiliya siiraneyale, opwetexiwa wa Babilonia eprofesia emosa paahi. Masi iprofesia sikina voohimya sa Yesu Kristu, siri Enoota 5.