Murowe mpantta wa sirimuhina

Murowe mpantta wa myaha sirimuhina

Yowiiraneya Ya Mweekumini

Moota Kiphwannya Aka Ohakalala Mwaha Woovaha

Moota Kiphwannya Aka Ohakalala Mwaha Woovaha

OKATHI kaarina aka iyaakha 12, kaahoona wira kaahikhalana etthu ya faita wira kaavahe atthu. Kiryeene wa asembeleyani, munna mmosa aahikikoha akhala wira kaaniphavela olaleerya. Nnaamwi kihaatonko olaleerya, kaaheemererya. Naahirowa muttetthe mmosa, nto aahikivaha ilivrinyu saalavula sa Omwene wa Muluku. Vano khuhimya so: “Nyuwo mwalaleeryeke mpantta ole iwe wa ephiro, miyo kinrowa olaleeryaka mpantta ola nno”. Kaahinyoonyiheya maana kaarowa olaleeryaka khula empa. Masi kaahitikinihiwa vaavo moohipisa kaamalinhe aka okawa ilivrinyu sotheene. Tthiri, atthu anceene yaaneemererya ilivrinyu iye.

Kiyariwe mwaakha wa 1923, elapo ya wInglaterra, muttetthe wa oChatham, oKent. Iyaakha iye, nuumala Ekhotto Yoopacerya ya Olumwenku Wotheene, atthu yuupuwela wira olumwenku waarowa okhala opuro wooloka. Vaavo eyo yahaakhumelenle aya, atthu anceene yaahinyoonyiheya, waahela muhina anamuyari aka. Nave awo yaahinyoonyiheya ni ahooleli a ekerexa Baptista yaawo yaawanela okhulupale ekerexa ele. Kirina ene iyaakha 9, maama aka aahipacerya orowa opuro waathukumana aya Alipa-oomusoma Biibiliya a Ilapo Sinceene, opuro yoowo Anamoona a Yehova yaapaka aya “soosoma” aahiiso mithukumano saya. Murokora mmosa aahipacerya oniixuttiha soosoma sa Biibiliya sa anamwane orumeelaka eliivuru A Harpa de Deus. Kaahisiveliwa ele yiixutta aka.

WIIXUTTA NI ANNA OOWUULUVALA

Ntoko mmiravo, vaanikisivela owiixuttiha atthu yoolipelela enikhuma mBiibiliyani. Ikwaha sinceene kaalaleerya mekhaka empa ni empa, masi okathi kaalaleerya aka ni akina, kaahiixutta vanceene. Mwa ntakiheryo, nihiku nimosa vaavo kaaronwe aka olaleerya ni munna oowuuluvala, naahimoona muhooleli mmosa a ekerexa, nto miyo khuhimya so: “Nweheke epuri ele enrowa vale”. Munna ole aahimweemexa moskaleta awe, khukivekela wira nikilaathi vakhaani. Vano owo khuhimya wira: “Ti pani oovanheni ehakhi ya omphukela mutthu mmuhimyaka okhala epuri? Muhakalaleke owiixuttiha atthu ihapari sooreera ni ohiya wira Yehova aaphukele atthu”. Mahiku ale, kaahoona ohakalala onikhumelela mwaha woovaha.​—Matheyo 25:31-33; Miteko 20:35.

Munna mukina oowuuluvala aakihimenrye so: wira niphwanye ohakalala mwaha woovaha, ikwaha sikina nihaana ovilela ni opixa murima. Amwaarawe khiyaaphavela Anamoona a Yehova. Nihiku nimosa aahikilattula owannyawe wira nalye etthu. Mwaarawe munna ole aahinanariwa vanceene, mwaha woosuwela wira aiyawe yaamulaleerya, nto aahaarihela ekaaxa ya mataakhuru a exa. Ohiya onanariwa mwaha wa etthu ele, owo aahittottela mataakhuru ale mukaaxaani. Muhoolo mwaya, opixa wawe murima waahitthuveliwa vaavo mwaarawe aabatiziwe awe khukhala Namoona a Yehova.

Mweeri wa Setembro, mwaakha wa 1939, kirina ene iyaakha 16, Bretanha aahipacerya owana ni Alemanha. Março a 1940, maama aka aahibatiziwa muttetthe wa oDover. Junyo a 1940, kiryeene vamukhora kaahaaweha atoropa anceene alovoliwaka ni ikamiyau. Awo yooponwe Ekhotto yaawaniwa oDunkirk. Kaahiweha wira atoropa awo yaahixanka ni khiyaarina nlipelelo. Nto kaaniphavela waaleela voohimya sa Omwene wa Muluku ni waakhaliherya okhalana nlipelelo na muhoolo. Nuuvira mwaakha ole, Alemanha aahipacerya owana ekhotto ni Inglaterra. Khula ohiyu, ibomba saavonyiwa ni Alemanha saavira osulu opuro naarya ahu. Vaanoopiha okathi niiwa ahu oruma wa ibomba saamora. Mmeeloni mwaya voosiisu, naaniphwanya ipa soonyaanyeya ene. Yowiiraneya ela yookikhaliherya woona wira Omwene paahi tori yoolipelela aka ya muhoolo.

WANIPACERYA WA OMURUMEELA MULUKU

Mwaakha wa 1941, kaahikela muteko wa okathi wotheene, kipaceryaka enamuna ya okumi ekikumihenrye ohakalala wuulupale. Kaavara muteko emperesa Royal Dockyard, muttetthe wa oChatham wInglaterra opuro yoowo kaixutta aka waapaka apakiti. Ola ti muteko atthu anceene yaaphavela aya, tthiri waari muteko waakumiherya mireerelo sinceene. Masi arumeyi a Yehova aasuwela wira maKristau khaniwana ekhotto. Nave, mwaakha wa 1941, naahiiwexexa wira khannitthuneya okhaliherya mitthenkeso sinipaka ikapwitthi. (Yohani 18:36) Empresa ele yaapaka apakiti a ekhotto, tivo kaahoona wira kaahaana ohiya muteko ole wira kipaceryeke muteko woolaleerya wa okathi wotheene. Wanipacerya kaaroihiwe muttetthe wa oCirencester, epooma yooreera ya Cotswolds, wInglaterra.

Okathi kaarina aka iyaakha 18, kaahitthukweliwa myeeri 9 mwaha wookhootta orowa etoropa. Miyo kaahixankiheya vanceene vaavo mukhora wa ekhatteya yaari aka waawalen’ya aya, tthiri khaahiiwale mekhaka. Moohipisa, maguarda ni ananvariwa akina, yaahipacerya okikoha nthowa naya kaaryaaka opuro ole, nto kaahihakalala waatthokiherya waamini waka.

Nuumala okhuma mukhatteya, kaahipacerya ovara ni Leonard Smith, * nto naahilaleerya ipooma sinceene sa elapo ele ya oKent, opuro oyariwa aka. Wira soopele oLondres, iviyau sa maNazista sahaana ovava siviraka muttetthe wa oKent. Okhuma mwaakha wa 1944, ibomba siniitthaniwa doodlebugs saavikana ekonto emosa saahiphuleya muttetthe wa oKent. Tthiri ibomba iye saari iviyau siheettihiwa ni mutthu ni khisaareere. Vaavo oruma wa eviyau ele waamaala aya, naahisuwela wira moohipisa eviyau ele yaarowa omora ni ophuleya. Otheene ahu naanoova. Okathi owo, naanimusoma Biibiliya ni emusi yaarina atthu 5. Ikwaha sikina naanikilaathi vathi va meesa a yuuma yaapakeliwe onikhapelela akhala wira empa yammora. Muhoolo mwaya, atthu otheene a emusi ele yaahibatiziwa.

OLALEYA IHAPARI SOOREERA ILAPO SIKINA

Kimulaleyaka kongresu kiryeene pioneero wIrlanda

Nuumala ekhotto, kaahirumeela ntoko pioneero iyaakha piili, okuusini wa Irlanda. Okathi naalaleerya ahu empa ni empa, naanihimya wira naari mamisionaario ni naaphavela opuro wookhala. Naanaavaha atthu naaphwanya ahu mphironi irevista sahu. Masi elapo ya wIrlanda yaahivirikana ni wInglaterra. Mwaha wa elapo ele waatta maKatoolika, atthu anceene yoona wira khivaakhalela hiyo wuupuwelaka wira atthu ale yamphavelaka wiiwa! Vaavo mulopwana mmosa aanoopopinha awe ophavelaka ontuphela, kaahimuleela poliisia, masi owo aahimmye so: “Nto, nyuwo muupuwela-ni?” Khinaasuwela wira mapaatiri ale yaahikhalana owerya wuulupale. Atthu yaale yaakhela iliivuru sahu, akina yanoomoliwa omutekoni waya. Nave naahikhanyereriwa okhuma muttetthe ole naakhala ahu.

Moohipisa naahiixutta wira naphiya muttetthe musya, naahaana olaleerya mapuro nahaasuweliwa ahu ni ahooleli a itiini. Nto naahaana orowa mittetthe soorakamela opuro waakhala ahu wira napacerye waalaleerya atthu a mittetthe iye. Nuumala-vo, naahaana waalaleerya atthu ale naattamanne ahu. Muttetthe wa oKilkenny naanimusomiha Biibiliya mmiravo mmosa ikwaha tthaaru vasumanani nnaamwi muttitthi wootakhala waanoopopiha. Okhala wira kaanisiveliwa owiixuttiha atthu Biibiliya, kaaniphavela orowa exikola eniwiixuttiha mamisionaario. Nto khaniphavela ovarihela muteko Escola Bíblica da Torre de Vigia de Gileade.

Ekalawa ahu Sibia yaari empa ahu ya omisionaario okhuma mwaakha wa 1948 mpakha 1953

Nuumala osoma myeeri mithanu oNova Iorque, atthu araru ni miyo naasomme exikola ya oGileadi naahithanleliwa orowa esisiro yaamukhaani Ephareya ya oCaribe. Novembro a 1948, naahikhuma Epooma ya oNova Iorque ni ekalawa ahu eniitthaniwa Sibia, nrowaka muttetthe mukina orakamelana waya waari ikiloomo 18. Nkaatonko weettiha ekalawa, masi kaahihakalala. Gust Maki yoowo aasomme exikola ya oGileadi, aanisuwela saana weettiha ekalawa. Aahiniixuttiha moota woomweettiha barco à vela, itthu ntoko otapuruxa aahiiso okhuna eveela ene, weettiha nrumeelaka eremo, ni moota woweettiha nrowaka waakhuma epheyo. Mwaha woosuwela saana weettiha ekalawa, Gust aahiwerya weettiha ekalawa mahiku 30, nnaamwi ahaareere munamukhaya naahiwerya ophiya muttetthe wa oBahamas.

OLALEYA MUSISIRONI

Nuumala olaleerya myeeri vakhaani isisiro saamukhaani sa oBahamas, naahilapuwela isisiro sa Leeward ni Windward. Isisiro iya saamukhaani saarina irakamelo sa ikiloomo 800, eriyari ya isisiro siniitthaniwa Ilhas Virgens ni isisiro sa oTrinidad. Mwa iyaakha thanu, naahilaleerya isisiro sinceene weiwo yahaakhanle Anamoona. Okathi mukina khinaawerya waakhela nnakhala oroiha e-mail. Masi naanihakalala waalaleerya atthu voohimya sa Yehova “mpakha okinse elapo”.​—Yeremiya 31:10.

Egrupu ya mamisionaario aryeene mukalawani Sibia (okhuma moono woothiyana): Ron Parkin, Dick Ryde, Gust Maki, ni Stanley Carter

Nuumala omurihela mmaasini nankura a ekalawa ahu, atthu a mittetthe iye yaahihakalala vanceene ni yaahithukumana oneemela pakiti wira aniwehe. Atthu akina khiyaatonko woona ekalawa ntoko yawihu aahiiso khananwehe mukunya. Atthu a isisiro iye yaari oopatthaneya ni yaanimusuwela saana Biibiliya. Ikwaha sikina, yaaninivaha ihopa sikithi, abacate, ni mattuvi. Hata nahaarina opuro munceene mukalawani mwahu, naaniwerya waapeya, orupa, ni okattha ikuwo sahu.

Naanirowa ota wira naaxukurye atthu nihiku notheene. Naanaleela wira ninrowa olavula mwaha onikhuma mBiibiliyani. Makaaripi naanirumiha esiino ya pakiti. Vaanihakalaliha waaweha atthu arwaaka. Ixamaniiya saya saakhala ntoko itheneeri sowaarya sinimorela mmattumuxani. Ikwaha sikina yaanirwa atthu aniphiyerya emiya emosa, ni yaanipaka makoho mpakha wiila. Naanisiveliwa wiipa, tivonto naanirumiha isipo sa Omwene. Hiyo axexe naahimananiha wiipa isipo iyo. Nto atthu awo yaahipacerya wiipa ni hiyo, ni atthu ale yaaniipa saana. Tthiri waari okathi woohakalaliha!

Nuumala waasomiha Biibiliya, atthu akina yaanintthara wira yiirele mpantta yoosoma ya emusi ekina. Nuuvira isumana vakhaani nlaleeryaka, nahaana okhuma muttetthe ole. Nto naanaavekela ale yaaronwe vahoolo wira avikaniheke waasomiha Biibiliya akina mpakha hiyo otthika. Vaanireera waaweha akina a yaale moota yaavikaniha aya waakhaliherya atthu akina.

Olelo-va, isisiro iye sinceene aasareya anamurwa, masi khalai yaari mapuro oomaaleleya, yaahikhala matthiya ooreera, iphareya sooreera, ni akorooro. Naamakela olapuwela isisiro sikina khula ohiyu. Ihopa siniitthaniwa golfinho saaniviravira sithweelaka vakhiviru vahu, ni naaniiwa onyakula wa maasi vaavo ekalawa ahu yeetta aya. Waarya wa mweeri wooneya mphareya, waakhala ntoko ephiro ya eparatha yooniherya ota.

Nuumala iyaakha thanu nlaleeryaka musisironi, naahirowa oPorto Rico, weiwo naarina ahu ekalawa esya, yoovirikana ni ele naarumeela ahu. Nuumala ophiya, kaahimoona ni kaahisiveliwa ni murokora Maxine Boyd, yoowo aari misionaaria ooreera. Aaniluttuweliwa olaleya ihapari sooreera okhuma enamwane awe. Muhoolo mwaya, aahirumeela ntoko misionaaria oRepublica Dominicana mpakha 1950, vaavo akhulupale a ekerexa Katoolika yaamoomonle aya elapo ele. Okhala wira kaari mmosa a egrupu yaamweettiha pakiti, kaaheemereriwa okhala oPorto Rico mweeri mmosa. Nuumala-vo, kaahilapuwela isisiro sikina ni khukhala iyaakha vakhaani. Tivonto, kaahiileela mmensaka wira: ‘Ronald, akhala wira munnimphavela mwali ole, muhipise olavulana’. Nuuvira isumana tthaaru kaahinoivari, nto isumana thanu na mmosa muhoolo mwaya kaahithela. Miyo ni Maxine naahithanleliwa okhala mamisionaario oPorto Rico, tivo nkaakhumme-tho ekalawa ele esya.

Mwaakha wa 1956, kaahipacerya muteko wa oxukurya miloko, ni vaanikisivela waaxukurya anna ni arokora. Anna anceene yaari oohaawa. Mwa ntakiheryo, muttetthe wa Potala Pastillo, yaahikhala emusi ya Anamoona yaarina anamwane anceene, nto kaanirumiha eflauta ni anamwane ale. Kaahimukoha mwaana mmosa iitthaniwa Hilda, akhala wira aaniphavela orowa olaleerya ni hiyo. Owo aakhunle so: “Kinniphavela, masi nkinwerya. Maana nkirina ixapattho”. Naahimuthumela epaare emosa, vano khunitthara. Nuuvira iyaakha sinceene, mwaakha wa 1972, miyo ni Maxine naahirowa oxukurya eBetheli ya oBrooklyn, nto murokora mmosa yoowo aakaratuwari Exikola ya oGileadi aahirwa onlavuliha. Aahanle vakhaani orowa elapo ya Equador opuro aathanleliwa awe, nto aanikonhe so: “Munnikuupuwela? Ti yoomi mwaaruusi a oPastillo yoole ahaarina ixapattho”. Tthiri aari Hilda! Naahihakalala vanceene mpakha omoriha maithori!

Mwaakha wa 1960, naahipacerya orumeela eBetheli ya oPorto Rico, yeeyo yaari empa yaamukhaani elapo ya oSanturce muttetthe wa oSan Juan. Wanipacerya miyo ni Lennart Johnson naahikhalana muteko munceene. Owo ni amwaarawe yaari Anamoona oopacerya a elapo ya oRepublica Dominicana, vano mwaakha wa 1957, awo yaahithaamela oPorto Rico. Muhoolo mwaya, Maxine aanaaroihela irevista atthu yaale yaakhela khula mweeri. Khula esumana Maxine aanaaroihela irevista sinceene. Vaanimusivela opaka eyo mwaha woowi aaphavela wira atthu otheene amusuwele Yehova.

Vannikisivela orumeela oBetheli okhala wira kinniwerya orumeela ikuru saka mmutekoni mwa Yehova. Masi ikwaha sikina khivanikhweya. Mwa ntakiheryo, asembeleya oopacerya a ilapo sinceene aapakiwe mwaakha wa 1967, kaahaatteliwa miteko maana kaahaana olokiherya itthu sinceene. Nathan Knorr, yoowo aari muhooleli a Anamoona a Yehova okathi ole aahirwa oPorto Rico. Owo uupuwela wira nkaapanke marehereryo a ekaaro yaarowa waakuxa mamisionaario yaaxukurya elapo ele, masi kiira kipanke ene. Muhoolo mwaya, aahikipwapwela vanceene oriki kaahaana okhala oowiitthokiha ni aahihimya wira aahinyoonyiheya ni miyo. Nkaaphavenle onyakulihana, masi kaahoona wira aakithokorenrye moohixariya, ni nkaasiveliwe okathi ole. Hata vari siiso, muhoolo mwaya miyo ni Maxine naahinweha Munna Knorr, nto owo aahinlattula orowa okwaartu wawe khunivaha yoolya.

Naanaxukurya amusi aka wInglaterra ikwaha sinceene. Paapa aka kheemerenrye ekeekhai, nnaamwi miyo ni Maama aka neemerenrye. Masi vaavo anna a oBetheli yaaxukurya aya muttetthe waakhala aya anamuyari aka, maama aka aanaalattula owaani. Paapa aka aahiweha wiiyeviha wa axitokweene ale yaakhuma oBetheli. Yaari oovirikana ni ahooleli a itiini yaawo yaamunyoonyihale iyaakha sivinre. Wanikisa waya, mwaakha wa 1962, paapa aka aahibatiziwa khukhala Namoona a Yehova.

Kiryeene ni Maxine oPorto Rico nuumala okathi vakhaani nithelanne ene ni okathi niiriha ahu iyaakha 50 sa ekasamento ahu 2003

Maxine mwaaraka amphenta aka, okhwiiye 2011. Kinnilipelela onweha okathi onrowa awe ohihimuxiwa. Tthiri kinnihakalala kuupuwela aka eyo! Iyaakha 58 nivirinhe ahu vamosa, nooweha nummuru na Anamoona a Yehova, oPorto Rico nenno naari 650 niphiyaka 26.000! Nto, mwakha wa 2013, eBetheli ya oPorto Rico yahuuraanyihiwa ni eBetheli ya wEstados Unidos, vano miyo kaahilattuliwa orumeela Wallkill, oNova York. Nuuvira iyaakha 60 kirumeelaka osisironi, kaahilimaleliwa elapo ele ya oPorto Rico, ntoko coquí, kiire so, ntoko naphulu a oPorto Rico yoowo oniipa makaaripi oriki: ko-kee, ko-kee. Kaahisiveliwa orumeela oPorto Rico, masi vano waahiphiya okathi wookhuma.

“MULUKU ONSIVELIWA N’ULE ONVAHA MURIMA OMUTTENLENE”

Kinnisiveliwa omurumeela Muluku oBetheli. Vano kirina iyaakha 90, nto muteko aka olipiha emusi ya oBetheli. Okhuma vaavale kirwiiya aka Wallkill, kihaaxukurya anna ni arokora anivikana 600. Anna akina anrwa olavula mixankiho saya aahiiso sa etthoko aya. Akina anivekela miruku sa moota wookhumela saana oBetheli. Nlelo akina anikivekela miruku okhala wira athelanne niinano aahiiso antthikela owaani wira yarumeeleke ntoko mapioneero ookilaatheya. Kinnaawiriyana otheene kinilavulana aka, nto vaakhalelaka, kinnaaleela wira: “‘Muluku onsiveliwa n’ule onvaha murima omuttenlene’. Tivonto muhakalaleke ni muteko anyu. Maana muninvarela Yehova”.​—2 aKorinto 9:7.

Mwaphavela ohakalala oBetheli aahiiso opuro mukina, muhaana oweha otthuneya waya ele enipaka anyu. Khula muteko onivara ahu oBetheli nninvarela Muluku. Opaka eyo, ninnimukhaliherya “murumeyi òroromeleya ni ànkhili”, wira aavaheke yoolya yomunepani anna olumwenku wotheene. (Matheyo 24:45) Vaavo vanimurumeela ahu Yehova, ninnikhalana eparakha ya onvuwiha yena. Nrowe nihakalaleke ni ele enipaka ahu, okhala wira “Muluku onsiveliwa n’ule onvaha murima omuttenlene”.

^ etti. 13 Yowiiraneya ya mweekumini ya Leonard Smith, elavuliwe erevista A Sentinela, 15 a Abril, 2012.