2012-жили археологлар 3000 жиллиқ сапал комзәкниң ушшақ сунуқлирини тепивалди. Тәтқиқатчилар буниңға бәк хошал болди. Немә сәвәптин? Тепилған бу комзәкни алаһидә қилидиғанлиғи сунуқларниң өзи әмәс, улардики йезиқ еди.

Археологлар ахири комзәк сунуқлирини бирләштүргәндә, униңда қедимий қанан тилидики йезиқни оқалиди. У йәрдә: «Әшбаал бән Беда» дәп йезилған. Бу йезиқниң мәнаси: «Беданиң оғли Әшбаал». Бу исимни археологлар қедимий қезилмиларда тунҗа қетим тапти.

Әмәлийәттә, Әшбаал дегән исим Муқәддәс китапниң башқиму айәтлиридә тилға елинған. У Шаул падишаниң оғуллириниң бири болған (Тарихнамә 1-язма 8:33; 9:39). Қазма ишлириға қатнашқан профессор Йосеф Гарфинкель мундақ деди: «Қизиқарлиғи, Әшбаал дегән исим Муқәддәс китапта тилға елинған, һазир болса, археологиялик хатириләрдә учраватиду, шундақла у пәқәт Давут падишаниң һөкүмранлиқ қилған дәвригә мас келиду». Бу — археологияниң Муқәддәс китапта йезилғанларни испатлайдиғанлиғиниң бир мисали.

Муқәддәс китапта Шаулниң оғли Әшбаал башқа бир язма орунда «Исбосәт» дәп аталған (Самуилниң 2-язмиси 2:10). «Баал» сөзи немишкә «босәт» сөзи билән алмаштурулған? Тәтқиқатчиларниң чүшәндүрүшичә, Әшбаал дегән исим исраиллиқларға қананийларниң ямғур худаси Баални әсләткәнликтин, Самуилниң 2-язмисини язған киши уни әтәй қолланмиған охшайду. Амма Тарихнамә 1-язмида Әшбаал дегән исимни тепишқа болиду.