1. Nyen la a fa na mo na ndö ti Lo so acréé e?

TONGANA mo kono na yâ ti sewa so azo ni ayeke aTémoin ti Jéhovah, peut-être mo manda ye na ndö ti Jéhovah depuis kete ti mo. A fa na mo so Lo la lo créé aye kue, lo yeke na apendere sarango ye nga so lo leke na bê ti lo ti sara mbeni pendere ye ndali ti azo.—Gen. 1:1; Kus. 17:24-27.

2. Ambeni zo apensé nyen na ndö ti azo so amä na bê so a créé aye crééngo?

² Me azo mingi atene so Nzapa ayeke dä ape, nga a créé aye crééngo ape. Ala mä na bê so fini abâ gigi gï tongaso, na pekoni yeke yeke, aye so ayeke na fini so ayeke kete mingi achangé aga aye so ayeke na fini so ahon gbungo li ti zo. Ambeni zo so amä na bê tongaso amanda mbeti mingi. Ala peut ti tene so science afa so Bible atene tâ tënë ape nga azo so ahinga mbeti ape, azo so ahinga ndo ape wala azo so a yeke ngangu ape ti handa ala la apeut ti mä na bê so Lo so acréé aye ayeke dä.

3. Ngbanga ti nyen la a yeke kota ye ti gi ti kpengba mabe ti e?

³ Eskê atënë so azo so amanda mbeti mingi atene ayeke sara si e yeke na kite so Jéhovah so aye e la acréé e? Ye so ayeke aidé e ti hinga kiringo tënë ni ayeke ti hinga ndani so e mä na bê so Jéhovah la acréé aye. Eskê e mä na bê ndali ti so a hunda na e ti mä na bê wala ndali ti so e mû ngoi ti gbu li na ndö ti aye so afa na e so Jéhovah la acréé aye? (1 aCor. 3:12-15). Atâa e ga Témoin ti Jéhovah a sara ngu oke, e kue e bezoin ti ngbâ ti kpengba mabe ti e. Tongana e sara ni, “senda-ndara na senge senge tënë ti handa” ti azo so atene atënë ti Bible ayeke na lege ni ape ayeke handa e ape (aCol. 2:8; aHéb. 11:6). Ti mû maboko na e, article so ayeke sara tënë na ndö ti (1) ndani so azo mingi amä  na bê ape so a créé aye crééngo, (2) tongana nyen la mo peut ti gi ti duti na kpengba mabe na Jéhovah, Lo so acréé mo nga (3) tongana nyen la mo lingbi ti ngbâ ti duti na kpengba mabe.

4. Ti gue oko na aHébreu 11:1, Bible atene mabe ayeke nyen?

⁴ Ambeni zo apensé so ti mä na bê aye ti tene ti yeda na mbeni ye sân ti bâ mbeni ye so afa so ye ni ayeke dä. Me ti Bible, ye so mabe aye ti tene la ape. (Diko aHébreu 11:1.) Bible atene so aye ayeke dä so asara si zo ayeke na mabe. Tongaso, atâa so e bâ Jéhovah, Jésus nga na Royaume ape, aye afa na e so ala yeke dä (aHéb. 11:3). Mbeni wandara so aga Témoin atene: “Aye so aTémoin ti Jéhovah amä na bê na ni, gunda ni ayeke dä. Ala sara sanka ti aye so awandara afa ape.”

5. Ngbanga ti nyen la azo mingi amä na bê so fini abâ gigi na bê ti lo wani?

⁵ E peut ti hunda terê ti e, e tene: ‘Tongana aye ayeke dä so afa so Lo so acréé aye ayeke dä biani, ngbanga ti nyen la azo mingi amä na bê ape so Nzapa la acréé aye so ayeke na fini?’ Ambeni zo agi lâ oko ape ti hinga aye so afa ni. Robert, so ayeke fadeso Témoin ti Jéhovah, atene: “So na klase ti mbi a sara tënë na ndö ti création lâ oko ape, mbi pensé lani so a yeke tâ tënë ape. A yeke na ngoi so mbi hon ngu 20 awe la mbi sara lisoro na aTémoin ti Jéhovah, na mbi manda so anzoni raison ayeke na yâ ti Bible ti mä na bê so Nzapa ayeke dä.” *—Bâ encadré “ Wango na ababâ na amama.”

6. Ngbanga ti nyen la ambeni zo ake ti mä na bê so Nzapa la acréé aye?

⁶ Ambeni zo ake ti mä na bê so Nzapa la  acréé aye, ndali ti so ala tene ala yeke mä na bê gï na aye so ala bâ. Me ti vrai ni, ala mä na bê na ambeni ye so ala bâ ni ape, na tapande ngangu so sese ayeke na ni ti gboto ye, so ayeke mbeni tâ ye. Mabe so a sara tënë ni na yâ ti Bible aye ti sara tënë ti aye so afa so “aye so mo bâ ni pëpe ayeke dä biani.” (aHéb. 11:1). Ti tene zo wani agi ti hinga wala aye ni so ayeke dä a hunda ngoi nga na effort, me azo mingi aye ti sara ni ape. Zo so agi ti hinga ni ape ayeke tene so Nzapa ayeke dä ape.

7. Eskê azo kue so amanda mbeti mingi la atene so Nzapa la acréé dunia ape? Fa ndani so mo tene tongaso.

⁷ Na peko ti so ambeni wandara amanda ye na ndö ti aye so afa so Nzapa la acréé aye, ala yeda so lo la lo créé dunia. * Tongana ti  Robert, so e sara tënë ti lo fade, ambeni zo apeut ti tene so a créé aye crééngo ape ndali ti so a fa na ala tënë ti création lâ oko na dasendagi ape. Me awandara mingi ahinga Jéhovah nga ala ye lo. Tongana ti so awandara so asara, e kue e doit ti kpengba mabe ti e na Nzapa, atâa e manda mbeti mingi wala pëpe. Mbeni zo nde apeut ti sara ni na place ti e ape.

8-9. (a) Hunda wa la e yeke bâ ni fadeso? (b) Tongana mo manda ye na ndö ti création, mo yeke bâ nzoni dä tongana nyen?

⁸ Tongana nyen la mo peut ti kpengba mabe ti mo na Lo so acréé aye kue? Zia e bâ aye osio so mo peut ti sara.

⁹ Manda ye na ndö ti création. Mo peut ti kpengba mabe ti mo na Lo so acréé aye kue tongana mo bâ nzoni anyama, akeke, apere, afleur nga na atongoro (Ps. 19:1; És. 40:26). Tongana mo manda ye mingi na ndö ti aye so, mo yeke hinga na bê ti mo kue so Jéhovah la acréé aye. Fani mingi na yâ ti ambeti ti e, mo yeke wara a-article so afa anzene nzene tënë na ndö ti création. Kpe ti diko a-article so ape, même tongana mo bâ so a yeke ngangu na mo ti mä yâ ni nzoni. Manda ye so mo peut ti manda dä. Nga girisa ape ti kiri ti bâ na ndö ti site ti e, jw.org, apendere vidéo na ndö ti création so a fa ni lani na ngoi ti akota bungbi ti e ti lango ota na yâ ti angu so ahon.

10. Mû mbeni tapande ti fa so Lo so acréé aye ayeke dä. (aRomain 1:20).

¹⁰ Na ngoi so mo yeke manda ye, gi ti bâ nzoni aye so mo peut ti manda na ndö ti Lo so acréé e. (Diko aRomain 1:20.) Na tapande, lâ ayeke tokua ndowa nga na lumière so aye so ayeke na fini na ndö ti sese abezoin ni. Me ambeni rayon ti lâ apeut ti sara sioni na aye. E azo, e bezoin ti tene a bata e si arayon so asara sioni na e ape. Mbeni ye ayeke dä so ayeke bata e. Nyen la ayeke bata e? Mbeni pupu ayeke dä so angoro sese, ni la ayeke bata e si arayon so asara sioni na e ape. Tongana asioni rayon so aga ngangu, pupu so ayeke bata e ayeke ga gbani. Fadeso, eskê mo yeda so mbeni zo la adoit ti sara ye so? So Lo la lo créé aye kue, lo ye e nga lo yeke na ndara mingi?

11. Na ndo wa la mo peut ti wara aye so ayeke sara si mo mä na bê ngangu na création? (Bâ encadré “ Ambeni ye so apeut ti kpengba mabe ti mo.”)

¹¹ Mo peut ti wara aye mingi so ayeke sara si mo mä na bê ngangu na création na yâ ti Index des publications des Témoins de Jéhovah nga tongana mo sara recherche na ndö ti jw.org. Peut-être mo ye ti komanse na a-article nga na avidéo so ayeke na yâ ti molongo ti a-article « « Hasard ou conception ? » A yeke aye so ayo ape so afa ambeni ye so ahon gbungo li ti zo na ndö ti anyama nga na ambeni ye so Nzapa acréé. Na yâ ni mo yeke wara nga atapande so afa tongana nyen la awandara agi ti sara mara ti aye so ala bâ na yâ ti dunia.

12. Na ngoi so e yeke manda Bible, ambeni ye wa la a yeke nzoni e gbu li na ndö ni?

¹² Manda Bible. Na tongo nda ni, wandara so e sara tënë ti lo fade ayeda lani ape so Lo so acréé aye ayeke dä. Ambeni ngoi na pekoni, lo mä na bê. Lo tene: “Gï aye ti awandara so mbi manda la asara si mbi mä na bê ape. Mandango Bible nzoni asara nga si mbi mä na bê.” Peut-être mo hinga Bible nzoni awe. Atâa so kue, mo bezoin ti ngbâ ti manda Bible ti kpengba mabe ti mo na Lo so acréé mo (Jos. 1:8; Ps. 119:97). Na tapande, gbu li na ndö ti fason so Bible afa tâ na lege ni aye so asi ândö. Gbu li na ndö ti aprophétie ti yâ ni nga bâ tongana nyen la atënë ti yâ ni ague oko. Tongana mo sara  tongaso, mo peut ti mä na bê ngangu so Lo so acréé e aye e, lo yeke na ndara mingi nga Bible ayeke tënë ti yanga ti lo. *—2 Tim. 3:14; 2 Pi. 1:21.

13. Fa tapande ti mbeni wango ti ndara so ayeke na yâ ti Bible.

¹³ Na ngoi so mo yeke manda Bible, bâ tongana nyen la awango so ayeke na yâ ni ayeke aidé zo mingi. Na tapande, a sara angu mingi awe la Bible atene so ndoye ti nginza ayeke sara sioni na zo nga ayeke ga na zo “aye ti vundu mingi.” (1 Tim. 6:9, 10; aProv. 28:20; Mat. 6:24.) Eskê wango so angbâ lakue na ngangu? Mbeni buku (The Narcissism Epidemic) atene: “Mingi ni, azo so aye aye ti sese ayeke na ngia mingi ape nga ala yeke na vundu mingi. Même azo so aye ti wara nginza mingi ayeke na ngia ape nga ala yeke na akpale ti seni mingi.” Tongaso, wango ti Bible so atene a yeke nzoni e ndoye nginza ape ayeke tâ nzoni wango. Eskê ambeni wango ti Bible amû maboko na mo awe? Tongana e gbu li na ndö ti anzoni wango kue so ayeke na yâ ti Bible, e yeke bâ so Lo so acréé e, so aye e mingi, ahinga aye so ayeke ndali ti nzoni ti e, nga e yeke zia bê ti e lakue na awango ti lo (Jacq. 1:5). Ye so ayeke sara si gigi anzere na e mingi.—És. 48:17, 18.

14. Mandango Bible ayeke fa na mo nyen na ndö ti Jéhovah?

¹⁴ Manda Bible ti hinga Jéhovah nzoni (Jean 17:3). Tongana mo manda Bible, mo yeke hinga asarango ye ti Jéhovah, a-oko sarango ye so mo hinga na ngoi so mo manda ye na ndö ti création. Tongana e manda ye na ndö ti asarango ye ti Jéhovah ayeke sara si e hinga so lo yeke dä biani (Ex. 34:6, 7; Ps. 145:8, 9). Tongana mo hinga Jéhovah nzoni, mabe ti mo ayeke kono, mo yeke ye lo mingi nga songo ti mo na lo ayeke kpengba mingi.

15. Tongana mo fa na azo aye so mo mä na bê na ni ayeke aidé mo tongana nyen?

¹⁵ Fa tënë ti mabe ti mo na azo. Tongana mo sara tongaso, mabe ti mo ayeke kpengba. Me ka tongana mbeni zo so mo fa tënë na lo ayeke na kite so Nzapa ayeke dä na mo hinga tongana nyen ti kiri tënë na lo ape? Gi ti wara mbeni kiringo tënë ti Bible so ayeke na yâ ti ambeti ti e, na pekoni sara lisoro na ndö ni na zo ni (1 Pi. 3:15). Mo peut nga ti hunda mbeni mba ti mo Témoin ti aidé mo. Atâa zo ni ayeda na kiringo tënë ni wala pëpe, mo yeke wara ye ti nzoni ndali ti so mo sara recherche. Mabe ti mo ayeke kpengba mingi. A yeke sara si mo yeke yeda pëpe na atënë ti mvene ti azo so, na bango ni, ayeke azo ti ndara nga so amanda ye mingi so atene a créé e crééngo ape.

16. Nyen la apeut ti si tongana e ngbâ ti kpengba mabe ti e ape?

¹⁶ Atâa e sara na Jéhovah ngu oke, e doit ti ngbâ ti kpengba mabe ti e na lo. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so tongana e sara hange ape, mabe ti e apeut ti woko. Girisa ape so mabe aye ti sara tënë ti aye so afa so aye so e bâ ni ape ayeke dä. E peut ti girisa hio aye so e peut ti bâ ni ape. Ndani la, Paul atene ti duti na mabe ape ayeke “siokpari so alingbi ti gbu e hio”. (aHéb. 12:1). Tongaso, tongana nyen la e peut ti kpe ti tï na yâ ti kûkû so?—2 aThes. 1:3.

17. Nyen la e bezoin ni ti ngbâ ti kpengba mabe ti e?

¹⁷ Kozo ni, voro yanga na Jéhovah ti mû na mo yingo vulu ti lo, nga sara ni fani mingi. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so mabe ayeke mbage ti lengo ti yingo (aGal. 5:22, 23).  E lingbi pëpe ti ngbâ ti duti na kpengba mabe na Lo so acréé e sân mungo maboko ti yingo vulu ti lo. Tongana e ngbâ ti hunda Jéhovah ti mû na e yingo ti lo, lo yeke mû ni na e (Luc 11:13). E lingbi même ti sambela, e tene: “Sara si mabe ti e akiri akono.”—Luc 17:5.

18. Ti gue oko na Psaume 1:2, 3, pendere cadeau wa la e peut ti wara laso?

¹⁸ Na ndö ni, manda Bible mo wani lakue. (Diko Psaume 1:2, 3.) Na ngoi so a sû psaume so, gï kete wungo ti azo ti Israël la ayeke na copie ti Ndia ti Nzapa kue. Ye oko, gbia nga na aprêtre apeut ti wara acopie ni, nga a leke ti tene lakue na ngu mbasambala a diko Ndia ti Nzapa na “akoli, awali, amolenge” nga na awande so asara kodro na Israël (Deut. 31:10-12). Na ngoi ti Jésus, gï kete wungo ti azo la ayeke na arouleau ti Mbeti ti Nzapa, nga a peut ti wara ni na yâ ti asynagogue. Me laso, azo mingi apeut ti diko mbage ti Bible wala Bible ni kue. So ayeke mbeni pendere cadeau. Tongana nyen la e peut ti fa so e kiri singila ndali ti cadeau so?

19. Nyen la e bezoin ti sara ti tene mabe ti e angbâ ti kpengba?

¹⁹ E lingbi ti kiri singila ndali ti Bible, so ayeke cadeau so e wara, tongana e diko ni lakue. A yeke nzoni e leke kapa ti diko Bible nga ti manda ni, e yeke sara ni pëpe gï tongana e wara ngoi si. Tongana e manda ye e wani lakue, mabe ti e ayeke ngbâ ti kpengba.

20. Nyen la a lingbi e leke na bê ti e ti ngbâ ti sara?

²⁰ Nde na “awandara nga na azo so ahinga ndo” so ayeke na yâ ti dunia so, aye ayeke dä so asara si e mä na bê na Bible (Mat. 11:25, 26). Bible afa na e ndani so aye ti dunia so ayeke ga gï sioni sioni nga aye so Jéhovah ayeke sara ande ndali ni. Tongaso, zia e leke na bê ti e ti ngbâ ti kpengba mabe ti e nga ti mû maboko na azo mingi ti duti na mabe na Lo so acréé e (1 Tim. 2:3, 4). Nga, zia e ngbâ ti ku kungo ngoi so azo kue so ayeke na ndö ti sese ayeke gonda ande Nzapa na lege ti atënë so ayeke na Apocalypse 4:11, so atene: “Jéhovah, mo so mo yeke Nzapa ti e, mo lingbi biani ti wara gloire . . . ngbanga ti so mo la mo sara aye kue.”